CİTEŞTERÜ PROGRAMMALARINDA SAQLANU SÄNÄĞATE

Törkiyä 2018nçe yılnıñ 24nçe iyünendä xalıq ışanıçlıların da, ilbaşın da sayladı. Êlegräk, 2017nçe yılnıñ 16nçı aprelendä uzğan Konstituśiyägä üzgäreşlär referendumı näticäläre buyınça “İlbaşı xökümät sisteması” qabul itelgän ide. Yaña sistema cämğıyät’tä bik küp mäydanda üzgäreşlär yasadı. Qayber ministrlıqlar berläşterelde, qayber oyışmalar ilbaşı idaräsenä bäyle buldı, qayberläre beterelde.  Bu qısalarda Saqlanu sänäğate särqatiplegeneñ iseme Saqlanu sänäğate idaräse dip üzgärtelde häm turıdan-turı ilbaşına bäyle buldı. Yaña sistemada ilbaşı idaräse “100 könlek citeşterü programmaları” belän ministrlıq häm oyışmalarnıñ maqsatların iğ’lan itä başladı. 2018nçe yılnıñ 3nçe avgustında “berençe 100 könlek citeşterü programması” basıldı. Anda 400 çara planı xäzerlände. Alarnıñ kübese ähämiyätle däräcädä ğamälgä aşırıldı.

Möxtäräm tıñlawçılar! İğ’tibarığızğa Törkiyä Xärbi - Êş hönärçelek berlege mäğarif bülege başlığı mödire Tarkan Zänginneñ bu mäs’älä belän bäyle anlatmasın täq’dim itäbez.

Saqlanu tarmağına bäyle maqsatlar Saqlanu sänäğate idaräse tarafınnan tormışqa aşırıla. Täwge citeşterü programmasında quyılğan 400 çaradan tarmaqqa 48e bülep birelgän ide. 2018nçe yılnıñ 13nçe dekabrendä açıqlanğan “ikençe 100 könlek citeşterü programmasında” isä 24 milliard liralıq 454 çara urın ala. Täwgesendä bulğan şikelle ikençesendä dä saqlanu sänäğate berençe urında. Aña 52 maqsat bilgelängän. Citeşterü programmasın tanıtu cıyılışında ilbaşı Ärdoğan qatnaşuçılarğa syurpriz yasadı. Ul säxnädä cirle häm milli mömkinleklär belän tözelgän T625 ğomum maqsat boralağın täq’dim itte. “Sezgä syurpriz yasıybız - pärdäne açabız. Anıñ artınnan närsä çığaçaq? Cirle boralağıbız Gökbäy. 14 keşe sıydırışlı. Küklärneñ bäye bulaçaq, inşallah. 2021nçe yılda seriyäle çığaru başlanaçaq,”-dide.  

Yöz könlek 52 saqlanu çarası planı

Saqlanu sänäğate idaräse citäkçelegendä häm 100 könlek qısqa waqıt êçendä yasalırğa tiyeşle maqsat itep quyılğan 52 citeşterü planı bar. Bolarnı sanap çığu bik ozaqqa kitärgä mömkin. Şuña kürä iñ ähämiyätlelären genä qarap kitäbez.

T129 ATAK boralağı Törkiyä Qorallı köçläreneñ höcüm boralağı ixtıyacına cawap birü maqsatı belän milli mömkinleklär yärdämendä citeşterelde. Bu dön’yada üz sıynıfında, möğayen, iñ täêsirle höcüm boralağı. Milli boralağıbıznı Paqıstanğa 30 danä satu kileşüe 2018nçe yılnıñ iyül’ ayında imzalandı. Uzğan yıl milli boralaqlarğa milli motor yasaw mäs’äläsendä proyektlar başlanğan ide. Anıñ qısalarında 100 könlek citeşterü waqıtında “yañartılğan Atak proyektı kileşüeneñ imzalanuı”, “ATAK höcüm häm taktik êzläw boralağı proyektı qısalarında 2 danä boralaqnı tapşıru” belän “ATAK häm original’ boralaqlar öçen yanartılğan Turboşaft motorı kompressorı, yanu bülmäse, gaz generatorı, ênergiyä turbinası häm başqa asqı sıynıf konfiguraśiyäläre bilgelänüe” urın ala.

Bronetexnika häm tanklar belän bäyle maqsatlar

Saqlanu sänäğate idaräse zaman ixtiyaclarına cawap birüçe modern milli tanknı çığaru öçen küptän tügel ähämiyätle adım yasadı. 2018nçe yılnıñ 9nçı noyabrendä Altay tankın seriyäle çığaru öçen kileşü imzalandı. Anıñ qısalarında seriyäle çığaru çeltären qoru häm 250 danä ALTAY tankın yasaw maqsat itep quyıldı. Berençe tanknı cir öste ğaskärlärenä 18 aydan soñ tapşıru planlaştırıla. Bu qısalarda 100 könlek citeşterü programmasında “ALTAY seriyäle çığaru proyektında asqı sistema kileşüläreneñ imzalanuı” urın ala. Programmada, ayıruça, “FIRAT-M60T proyektı qısalarında 7 danä tanknıñ modernizaśiyälänüe belän bergä M60TMnıñ sanın 146ğa citkerelüe”, “Bronetexnikada qullanu öçen kileşterelgän Milli ênergetika törkeme UTKU proyektı qısalarında transmissiyä konśeptual’ dizaynınıñ tämamlanuı”, “Maxsus maqsatlı taktik tägärmäçle bronetexnika proyektı kileşüe imzalanu” belän “bronetexnika proyektları qısalarında törle tiplarda tuplam 255 maşinanı tapşıru” küzallana.  

Terrorçılıq belän köräştä ähämiyätle bulğan maxsus maqsatlı taktik tägärmäçle bronetexnikanı küp sanda yasap çığaru - iminlek köçläreneñ täêsirlelegen arttıraçaq.

Keşesez hawa apparatları, keşesez cir öste apparatları häm yasalma zihen

Törkiyä dön’yada keşesez hawa apparatları çığaruçı 6 ildän berse. 100 könlek citeşterü programması qısalarında 5 danä östämä taktik keşesez hawa apparatı (Bayraktar TB-2) belän 2 danä östämä Operativ keşesez hawa apparatı (ANKA-S) tapşıru maqsat itep quyıla.

Citeşterü programmasında urın alğan maqsatlarğa qarağanda, saqlanu sänäğate texnologiyäsendä niqadär möhim noqtağa kilüebez kürenä. İkençe 100 könlek citeşterü programmasında aldınğı texnologiyälär sorawçı maqsatlar bolar:

-125 danä mıltıq tiplı dron/ mini KHA agitator sisteması yasaw xaqındağı proyekt kileşüen imzalaw.

-EMPlarnı yuğarı köçle mikrodulqın texnologiyäse belän tabu häm yuqqa çığarıçı êlektronik köçäneşle şartlatqıç caylanmalarnı tabu häm zararsız xälgä kiterü proyektı kileşüen imzalaw.

- Ciñel häm urta sıynıftağı keşesez hawa apparatları proyektlarınıñ dizayn êtabı häm sınawların tögälläp tapşırunı başlaw.

-Awır sıynıfta keşesez cir öste texnikası proyektın täq’dim itü, êçke mömkinlek mäs’äläsendä qullanuçı bäyälären alu maqsatı belän kürsätü sınawın tormışqa aşıru.

-Yasalma zihen häm robot texnologiyäläreneñ üseşe qısalarında 117 SAGA proyektın bäyäläw häm kileşüne imzalaw.

Bik alğa kitkän illär yasıy ala torğan saqlanu çaraların Törkiyä milli mömkinlekläre belän çığarır xälgä kilde. Saqlanu sänäğate maqsatları san bularaq citeşterü programmalarında berençe urında bara. Citeşterü programmasın tanıtu cıyılışında milli boralaqnıñ ilbaşı tarafınnan kürsätelüe dä - anıñ saqlanu sänäğatenä niqadär ähämiyät birüenä işarät. Törkiyä töbäk häm dön’yaküläm yanawlarğa qarşı saqlanu sänäğatendä möhim üseşkä ireşüen däwam itä.

Tarkan Zängin

Törkiyä Xärbi - Êş hönärçelek berlege mäğarif bülege mödire