Turizm töbäge Äfäs

Äfäs –borıñğı şähäre Ägäy töbägendä İzmirnıñ könyağında Mändäräs yılğasınıñ diñgezgä ireşkän noqtada urın alğan borıñğı ber port-şähäre bulıp tora.

Menderes yılğasınıñ alıp kilgän utırımı belän bügen diñgezdän 30 çaqrım qadär eçtä bulğan Äfäs sıyındırğan yözlärçä tarixı äsärlär belän dönya turizmı öçen bik mohim bulıp tora. 1994nçe yılında YUNESKO (UNECSO) tarafınnan Dön'ya waqıtlıça mädäniyät Miras isemlegenä alına. Äfäs Borıñğı çornıñ dönyanıñ tanılğan 7 möğcizasınıñ berse bulğan Artemis ğibadätxänäsen üz eçenä ala.

Tselsnıñ kitapxanäse Äfäsle baylarnıñ villaları bulğan taw itägendä öylär,agora häm borıñğı teatr Äfäsneñ iñ matur äsärlärennän qayberläre.Äfäs yaqınında bulğan Märyäm Ananıñ soñğı könnäreneñ ütkärgänenä ışanılğan öye häm Eshab-ı Kehf bularaq belengän 7 yoqlağannarnın mäğäräse dä töbäkneñ iğtibarnı caläp itkän mohim urınnarı bulıp tora.

Äfäs şähäre Afina patşasınıñ ulı Androklos tarafınnan qorılğan. Üz şähären qorırğa telägän macaraçı prints köymäläre belän Anadoluğa kila.

Küräzäçelärneñ ber balıqnıñ işarät itkänen ber duñğıznıñ yul kürsätkän urında şähärneñ qorırğa mömkin bulaçağın kiläçäkne aldan äytü süzen xäterliy.

Dusları belän balıq peşergändä ber balıq kinat kenä sikerep cirgä töşä ağaçlar arasınnan, şul uq waqıtta çıqqan duñğız qaça başlıy.

Uqnı alğan prints duñğıznıñ artınnan yögerä häm uq belän duñğıznı ütergän waqıtta kiläçäkne aldan äytü süze iskä töşä.

Äfäs şähären duñğıznıñ üterelgän iskitkeç urınında qora.

Äfäs şähäre Anadolunıñ Ägäy yar buyındağı könbatış yar buylarnı üz eçenä alğan İyonyanıñ iñ mohim şähärlärennän berse bulıp tora ide. Farslarnıñ bezneñ erağa qadär 7nçe yöz yılında kilüe belän alar belän tözelgän kileşüe belän salım birep barlığın däwam itterä.

Böyek İskändär häm Rim çorında dä ähämiyäten saqlap qala.

Şähärneñ iñ mohim äsäre şiqsez Artemis ğibadätxanäse ide. Borıñğı çorda dönyanıñ 7 moğcizasınnan berse bularaq qabul itelgän bu ğibadätxanä Grek häm Anadolu mädäniyätläreneñ ber quşılma ölkäse ide.

Frigiylärneñ Ana Alihäse Kibele Artemis belän berläşte.

Borıñğı çornıñ tulısınça märmärdän yasalğan berençe ğibadätxanä ide.

Artemis Ğibadätxanäseneñ här tarafı da borıñğı çornıñ iñ matur xäykälläre häm qabartu eşläre belän bizälgän ide. Ğibadätxanäneñ xäzerge köndä arxeologik qazu eşläre belän barlıqqa kiterelgän nigezlärne barıp qarıy alasız.

Monda bulğan bik küp xäykäl häm qabartu eşläre ozın yıllar şuşı cirdä qazu eşlären yasağan İngliz arxeologlarnıñ şaqtıy äsärne alıp kitüe belän , xäzerge waqıtta Londonda kürsätelä. Äfäsneñ iñ tanılğan äsärlärennän berse dä bezneñ eradan soñ 106nçe yılında Äfäs Vilayät başlığı bulğan häm monda ülgän Rimlı Tselsnıñ kitapxanä häm memorial-qabere bularaq tözegän bina.

İskitkeç fasadı belän ğäcäpländergän kitapxanä dönyanıñ här poçmağınnan kilüçelärne Äfäskä caläp itä.

Äfäs Xristianlıq çorında da ähämiyäten saqlıy ide. Märyäm Ananıñ Ğaziz Petr belän monda kilgän häm monda ber öyneñ bulğanı uylanıla.

Papalıq tarafınnan Xristianlıqnıñ izge urınnarınnan berse bularaq qabul itlegän Märyäm Ana öyenä här yıl cirle häm çit il kilüçelär bik küp bula.

Xristiyanlıqnıñ rimlılar tarafınnan tıyılğan bularaq qabul itelgän çorda 7 yoqlağan keşeneñ monda yäşägänen häm monda bulğan ber mäğärädä yoqlap qalğannarına ışanıla.

Törkiyägä 3 ayrı cirdä 7 yoqlağan keşeneñ buluına ışanılğan mäğärälär bar.

Afşin, Tarsus häm Äfästä bu 7 Xristiyan ğaziznıñ yäşägänenä ışanıla.

Qor'andä ber süre belän xikäyälärne añlatılğan 7 yoqlağan keşe barı tik ber täñre ışanıçınnan kire qaytqannarı öçen yasalğan basımdan qotılır öçen Allah ışanıçların saqlaw öçen yannarına alğan etläre belän mäğärägä qaçıp monda arğananrı öçen yoqlap kitälär. Alarnı küzätep barğan İmperatornıñ ğäskäri keşeläre alarnı üterer öçen mäğäräneñ kereşen taş belän yabıp quyarlar.

Allahnıñ ber möğcizasınıñ naticäsendä yözlarçä yıl soñınnan uyanalar, aralarınnan berse aşaw-eçü alır öçen şähärgä kitä, ul waqıtta Xristianlıq räsmi din bulğan ide.

Xz.İsanıñ isemen räxät räweştä söyläşelgänen kürep aptırarlar.

Qullarında bulğan aqçalar säbäbe belän şiklängännär anı Yepiskop yanına alıp kilgännär. Xikäyälärne tıñlağan Yepiskop waqığanıñ ber möğciza buluın iğlan itä.

Xristianlıqta soñınnan ähämiyäten betergän waqığa bu xäl İslam dönyasında haman da ähämiyäten saqlap tora.

Äfästä xäzergä könnärdä dä baylarnıñ terrasalar östenä tözelgän taw itägendäge öylär dä qazu eşläre belän cir östenä çığarılırğa däwam itelä. Bu öylär xäzerge köndäge komfortlı bulğan diyärlek. Diwarlar märmär häm idän freskalar belän bizälgän mozaikalar belän qaplanğan. Böten öylärdä üzäkle cılıtu sisteması häm hamam bar ide.

Ber bersennän matur küp tarixı äsärlärne üz eçenä alğan Äfäskä kielp bu maturlıqlarnı urınında üz küzegez belän kürergä sezne çaqırıp qalabız.