Saylaw waqıtı nik üzgärde?

Ğiraq hӓm Süriyӓdӓge tӓrqqıyӓt’lӓr Törkiyӓneñ ӓhӓmiyӓten hӓm yöken dӓ arttıraçaq. Mondıy kritik barışta Törkiyӓdӓ saylawnıñ uzuı risklı bulaçaq. 24 iyun’ könne ilbaşı saylawınıñ ütkӓrelüe qararına ildӓge tӓraqqıyӓt’lӓr qadӓr çik buyı hӓm töbӓktӓge waqiğalar da tӓêsir itte. Töbӓktӓ yaña kartalar sızılğanda Törkiyӓ saylaw kampaniyalӓre belӓn waqıt uzdıra almıy. Törkiyӓ yasıy alaçaq iñ keçkenӓ sӓyӓsi, xӓrbi yӓisӓ iqtisadi xata AQŞ hӓm demografik üzgӓreşne maqsat itüçe köçlӓrgӓ tarixi forsatlar tudıra ala. Waqıtınnan alda saylaw qararı bu riskka qarşı yasalğan adım bulıp tora.

Sӓyӓsӓt, iqtisad hӓm ictimaği tikşerenülӓr waqıfı SETAda tikşerenüçe, yazuçı Can Acunnıñ mӓs’ӓlӓ belӓn bӓyle açıqlawın tӓqdim itӓbez.

Ğiraq hӓm Süriyӓdӓge sӓyӓsi tigezlӓmӓlӓr totrıqlı bulmağan sayın Törkiyӓneñ ayıruça kön’yaq çigenӓ qarata tığız sӓyӓsӓt alıp baruın zaruri qıla. Geografiya yazmış bulğanlıqtan Törkiyӓneñ könbatış illӓre kebek 6 aylıq barıştan soñ xökümӓt qoru kebek lyuksı yuq. Sӓyӓsi totrıqsızlıq fakturası awır bulğan Yaqın Könçığış geografiyasendӓ proaktiv hӓm aktiv tışqı sӓyӓsӓt alıp baru zaruri. Yaña sistema ğamӓlgӓ kerӓçӓk 24 iyun’ könge saylawnıñ Törkiyӓneñ töbӓktӓge sӓyӓsӓtlӓren tağın da aktiv qıluı kötelӓ. Törkiyӓdӓge saylaw kampaniyalӓre 2 aylıq qısqa waqıt êçendӓ dӓ töbӓktӓge tigezleklӓrne üzgӓrtӓ ala. Fӓqat Ğiraq hӓm ayıruça Süriyӓ kilӓçӓgeneñ kilӓse yıllarda şӓkellӓnӓçӓge kötelgӓnnӓn Törkiyӓ saylaw waqıtın alğa küçerep, töbӓktӓ yaña kartalarnıñ sızıluına kirtӓ quyaçaq.

Süriyӓdӓ AQŞnıñ PKKnıñ Süriyӓdӓge törkeme bulğan YPG terror oyışmasına ozın möddӓtle investiśiya plannarı, Rusiyӓ hӓm İrannıñ Ӓsӓd rejimı poziśiyasen köçӓytü maqsatları hӓm İzrailneñ töbӓktӓge totışı buyınça Törkiyӓ üz milli mӓnfӓğat’lӓren saqlayaçaq adımnar yasıy alırğa tiyeş. Astana barışı belӓn Rusiyӓ, İran hӓm Törkiyӓ Süriyӓdӓge bӓreleş şartların beterergӓ hӓm sӓyӓsi çişeleş öçen nigez ӓzerlӓrgӓ tırışqanda AQŞnıñ başqa maqsatları bar. 2017 yılnıñ azağında AQŞ tarafınnan xezmӓt xaqları tülӓngӓn 65 meñ YPGle terrorçığa belem birüne planlağan Pentagon Süriyӓneñ cir bötenlegenӓ hӓm Törkiyӓneñ milli iminlegenӓ yanaw barlıqqa kiterӓ.

Süriyӓdӓ DEAŞ hӓm YPGdan tış qalğan terror oyışmalarınıñ zur ülçӓmdӓ çitlӓşterelgӓn buluı xalıqara uyınçılarnı suğıştan soñ tӓrtipneñ niçek qorılaçağına qarağan adımnar yasawğa êtӓrde. Zur ixtimal belӓn berniçӓ yıl dӓwam itӓçӓk bu barıştan soñ Süriyӓ hӓm töbӓkneñ yazmışı bilgelӓnӓçӓk. Süriyӓ iñ ozın çik buyın büleşkӓn kürşese buluı arqasında Törkiyӓneñ bu barışqa qatışuı kirӓk. Saylawnıñ waqıtın alğa küçerü belӓn Törkiyӓ bu barışta saylaw kampaniyalӓre belӓn waqıt uzdırmayaçaq hӓm tağın da aktiv tışqı sӓyӓsӓt alıp bara alaçaq.

Ğiraq töbӓgendӓ isӓ PKK haman da qala birӓ hӓm Törkiyӓgӓ turıdan yanıy. Törkiyӓ xӓzerge waqıtta Ğiraq çiklӓrendӓ PKKğa qarşı xӓrbi operaśiyalӓr başqara. Fӓqat Ğiraqtağı saylaw arqasında xӓrbi operaśiyalӓrneñ ülçӓme çikle. Ğiraqtağı saylawdan soñ Törkiyӓ Ğiraq üzӓk xökümӓte belӓn bergӓ Ğiraqtağı PKK barlığın beterüne maqsat itӓ. Ber yaqtan Kandil tawları, ikençe yaqtan Sincar tawı PKK tarafınnn baza bularaq qullanıla. Törkiyӓ saylawnı waqıtınnan êlek ütkӓrü belӓn Ğiraqta PKKğa qarşı ixtimallı xӓrbi xӓrӓkӓt öçen tağın da köçle poziśiyağa iyӓ bulaçaq.

Ğomümӓn alğanda isӓ parlamentariy demokratiyadan ilbaşı idarӓse demokratiyasenӓ küçü barışı Törkiyӓ byurokratiyasen hӓm xökümӓten zӓğif’lӓtep, ӓkrenӓytӓ ide. Küçü barışınıñ tiz rӓweştӓ tӓmamlanuı belӓn Törkiyӓ tağın da aktiv, tiz hӓm totrıqlı sӓyӓsӓtlӓr buldırıp, alıp bara alaçaq.