Süriyädä tınıçlıq urnaştıru ömete:Astana söyläşüläre

 Qazaqstan başqalası Astanada 23-24 nçe ğinwar könnärendä ütkärelgän Süriyädäge wäzğiyät’ xaqındağı söyläşülärdä küp kenä närsälär täwge tapqır qaraldı. İň berençese – 5 yıl buyı qorallı oppoziŝiya bulğan törkemnär belän Süriyä rejimı räsmi zatlarınıň bergä oçraşıp,utnı tuqtatu häm daimi tınıçlıq öçen iradä kürsätüläre  möhim adım buldı. Çönki êlekke Jeneva söyläşülärendä barı tik säyäsi oppoziŝiya qatnaşqan häm utnı tuqtatu täêmin itü mäs’äläsendä êzleksez totış kürsätkännär ide. İkençese isä Süriyädä tärtip urnaştıru öçen regional’ tınıçlıq taläbe häm tırışlığınıň kürsätelüe ide.

Bu bäyläneştä Törkiyä, Rusiya häm İrannıň bergä xäräkät itüe häm monıň başqa töbäk illärennän dä yaqlaw kürüe yaňa wäzğiyät’. Bu wäzğiyät’ şul uq waqıtta ğomum regional’ totrıqlılıq öçen  ömet uyata. Başqa ber ähämiyätle noqta isä xalıqara säyäsätneň iň möhim problemalarınnan berse bulğan Süriyä mäs’äläseneň Astanada söyläşelüe global’ geopolitik köç tigezlämäseneň yaňadan şäkellänüe turında işarätlär birä. Astanadağı söyläşülärdä süriyäle yaqlardan tış Törkiyä, Rusiya, İran häm BMO räsmi zatları da qatnaştı,   Amerika Quşma Ştatları isä küzätüçe bularaq söyläşülärdä urın aldı. Awrupa Berlege illäreneň  isä yaňa barış belän bäyle köt tä kür säyäsäte alıp baruı aňlaşıla. Barışnıň bu êtapqa kilep citüe dä zur uňış. 5 yıl däwam itkän ,tınıç xalıqtan 300 meň keşeneň ülemenä ,millionnarça keşeneň yort cirlären taşlap kitüenä säbäp bulğan suğış nihayät’ tuqtatıldı. Biredä Törkiyäneň Rusiya belän bergä diplomatik iniŝiativa kürsätüe zur rol’ uynadı. 15 nçe dekabr’dä Xälebtäge tınıç xalıqnı küçerü belän başlanğan barış 30 nçı dekabr’dä Süriyädä ğomum utnı tuqtatu iğlan itü belän tögällände häm Astanadağı söyläşülärdä tınıçlıq ömeten uyandırdı.

Törkiyä Xälebtäge xalıqnı küçerü belän bergä yasağan säyäsi adım häm diplomatik tırışlıqlar belän Süriyädä tınıçlıq urnaştıru yünäleşendä iradäsen kürsätte. Bu iradäne ber yaqtan “PKK/PYD” terrorın tınıçlıq söyläşülärennän yıraq totıp kürsätkändä ,ikençe yaqtan Äl Babtağı xärbi barlığı belän dä üz iminlege häm regional’ iminlek xosusında da totışın kürsätte.

Astanada ike kön däwam itkän söyläşülär näticäsendä 3 garant il Törkiyä, Rusiya häm İrannıň beldergesendä tübändäge maddälär urın aldı. Berençese - Süriyäneň cir bötenlege, bäysezlege häm möstäqil’legeneň raslanuı;ikençese- Süriyä mäs’äläseneň barı tik säyäsi häm diplomatik yullar belän çişelä aluı turında urtaq fiker; öçençese – utnı tuqtatunıň däwam itüe häm kontrol’ itelüe öçen yuğarıda belderelgän 3 il arasında öç yaqlı mexanizm buldıru ;dürtençese – oppoziŝiya törkemnäreneň  Jenevada ütkäreläçäk cıyılışta qatnaşularına yaqlaw kürsätü.

Qısqaça ğına äytkändä Süriyädä tınıçlıq urnaştıru öçen Qazaqstan başqalası Astanada oçraşqan Törkiyä, Rusiya häm İran Süriyädäge utnı tuqtatu nigezen nığıtu öçen öç yaqlı mexanizm buldırdı. Cıyılış azağında yasalğan yaqlarnıň Süriyäneň  cir bötenlege  , berlege ,bäysezlege häm möstäqil’legenä bäyle buluları belderüe bik möhim. Bu belderü belän Süriyädä Obama citäkçelege tarafınnan qorılğan häm yaqlaw kürsätelgän “PKK/PYD” oyışması häm “DEAŞ” terror oyışmasına röxsät birelmäyäçäge bik açıq kürenä.

Astanadağı söyläşülärdä ireşelgän bu näticälär qısasında daimi tınıçlıq urnaştıru häm säyäsi çişeleşkä ireşü öçen 8 nçe fevral’dä Jenevada söyläşülärneň däwam itäçäge belderelde. Astana söyläşülärendä çäçelgän tınıçlıq orlıqları Jenevada  cimeş birergä mömkin. Ömet bar, anıň bulmawı öçen citdi säbäp tä yuq. Ägär Jenevada säyäsi çişeleş belän bäyle kileşü täêmin itelsä Süriyädä 18 ay êçendä BMO kontrolendä  saylaw ütkärü planlaştırıla.