Törkiyäneñ yaña vizionı 13

Tanılğan fiker iyäse Ortega Gasset “The Dehumanization of Art" isemle kitabında ber ük waqiğada bulğan berniçä keşeneñ ul waqiğanı niçek itep häm ni öçen törleçä añlawların tübändägeçä anlata: “Tanılğan şäxes ülem tüşägendä yata. Xäläl cefete dä yanında. Tabib awıru keşeneñ pulsın ülçi. Bülmädä tağın ike keşe bar. Xaqlı nigeznamä belän kilgän xäbärçe häm uñışlı räweştä kilgän ber rässam. Xatın-qız, tabib, xäbärçe häm rässam ber ük waqiğada qatnaşa. Qayğılı xäläl cefet belän waqiğanı küzätüçe rässam arasındağı ayırma bik zur. Şunı äytep bula: ber ük çınbarlıqqa törle qaraş cähatlärennän küz salğanda çınbarlıq berniçä bula ala. Alarnıñ qaysısı çınnan da çınbarlıqtır digän soraw tua. Bu sorawğa telägänçä cawap birä alabız. Barlıq çınbarlıqlar tiñder häm här qaraş keşeneñ qaraş cähatenä yaraqlıdır. Barlıq qaraş cähatlären sıynıflarğa bülep, aralarınnan iñ normalen bilgelärgä kiräk."

Ber ük waqiğada törle reflekslar kürsätü tabiğidır. Härkem ideologiyase häm ışanıçı aña kürsätkän qısadan dönyağa küz sala, bu normal' wazğiyät.

Läkin monda çişelmäwçänlek tudıruçı närsä - keşeneñ üz qaraşın östen kürüe häm ul saylawın “çınbarlı" bularaq citkerüeder.

Bügenge köndä Awrupa üz qaraş cähaten bar dönyağa citkerä. Global' keşe xoquqları häm demokratiyağa bäyle tä'min itelgän qazanış tudırğan mömkinleklärneñ üzenä ışanıç birüe ap-açıq. Läkin bu wazğiyät şul uq waqıtta härwaqıt döres eşlär başqaruları häm başqaraçaqların añlatmıy.

Belgiyada barlıqqa kilgän höcümne bu qısada bäyäli alabız. Terrorçılıqnıñ dine, etnik üzençälege, ideologiyase häm töbäge yuq. Bu çınnan da şulaydır. Brüsselda yäşäwçe yäisä anda säyäxätkä kitkän ğayepsez keşelärneñ ğomeren özgän keşeneñ nindi ideologiyase bula ala soñ? Qaysı ışanu gönahsız keşelärneñ üterelüenä röxsät birä? Qaysı etnik çığış üz barlığın başqasın üterep, tözelä alınır?

Terrorçılıq bügenge köndä dönyanıñ iñ möhim problemasına äylände. Anıñ belän köräştä ike mäs'älä waz kiçelmäs bulıp tora. Berençese – xalıqara xezmättäşlek. İkençese isä – terrorizm belän köräş. Hiçşiksez, här terrorçığa qarşı çikläw qullanılaçaq, läkin terrorçılıqqa çığanaq tudıruçı fikerneñ yuqqa çığarıluı zarur.

Bernindi humanitar qimmät keşeleksez, wäxşi räweştä başqarıluçı küpläp üterülär aşa tä'min itelmäs. Bügenge dönyada könbatış bu mäs'älädäge iñ açı täcribälärgä iyä. Şäxsi añlayışın terätüçe idarälär häm ideologiyalärneñ niçek itep berär faşizmğa äylänülären kürde.

Berdäm räweştä terrorçılıqqa qarşı toru häm terror salğan yaralarnı beterü zarur bulğan dönyada yäşibez. Çönki dönya üzara bäylängän, ahäñläşkän wazğiyättä. Änkaradağı höcüm Brüsselğa, Brüsseldäge höcüm Änkarağa oyıştırıldı.