Nogayşa 82/2024: ULLI RAB’QA ÜYKEN TAGAT!

Ramazan’dıñ orazası, -  Ramazan’ın orucu,

İslamiyettiñ bes şartınıñ - İslamiyetin beş şartının

Bîrinşilerinden bolgan. - Birincilerindendir.

Em şeair degenimiz, -  Hem şeair dediğimiz,

Müsülmanlıq belgisi; - Müslümanlık işareti;

So emirlerge uyganlarga,  -  O emre uyanlar hakkında,

“Nav ademler, sosı yurt, - “Bu kişiler, şu yurt,

Müsliman halq eken,  - Müslüman halk imiş,

Em iymanlı el eken!”  -  Hem imanlı memleket imiş!”

Sözlerini ayttırgan  -  Sözlerini söyleten

İbadet em emirlerdiñ   -   İbadet ve emirlerin

Üykenlerinden bolgan.  -  Büyüklerindendir.

Misal bolsa azenler,  - Misal verilecek olsa ezanlar,

Em ullı bismillah sözi,  -  Hem yüce bismillah sözü,

Yamagatpan qılıngan  - Cemaatle kılınan

Namazlardıñ qasında,  - Namazların yanında,

Tutkqanımız orazalar,  -  Tuttuğumuz oruçlar,

Şeair dep aytılgan  - Şeair diye ifade edilen

İslam nişanlarınıñ  -  İslam nişanlarının

Bîr kesegi boladı...  -  Bir kısmıdır...

Ramazan’da orazadıñ,   -  Ramazan’da orucun,

Basta Haq’tıñ Rab bolganına,  -  Başta Hakk’ın Rab oluşuna,

Em yamagat yaşavına,  -  Ve de toplum hayatına,

İnsanlardıñ kömeklesip   -  İnsanların yardımlaşarak

Bîrbîrini süyüvine, -  Birbirini sevmelerine,

Em ademlerdiñ savlıgına,   -   Ayrıca insanların sağlığına,

Bek köp paydası bolgan...  -  Pek çok faydaları bulunmaktadır...

Ziyadası nepislerdiñ  - Dahası nefislerin

Terbiyası yagına,  -  Terbiyesi tarafına,

Em ilahinimetlerdiñ  -  Hem ilahinimetlerin

Şükrine qaraytagan   -  Şükrüne bakan

Bîr köp hikmetleri bolgan...  -  Bir çok hikmetleri vardır...

Haq Allah’tıñ Rab’lıgına -  Hak Allah’ın Rablığına

Qaraytagan bîr neşe   -   Bakan bir nice

Hikmetlerden bazıları,  -  Hikmetlerden bazıları,

Oydaqı maneler bolgan:  -  Aşağıdaki manalardır:

Rab Allah’tıñ dünyadı,   -  RabAllah’ın dünyayı,

Bîr üyken nimet sıprasınday  -  Bir büyük nimet sofrası gibi

Yaratuvınıñ bîr sebebi;  - Yaratmasının bir sebebi;

Tagı sosı sıpraga,  -  Ve de o sofraya,

Umulmagan kebimen,  -  Umulmayan şekliyle,

Sanavsız nimet tizgendiñ  -  Sayısız nimet dizmesinin

Bîr gayası, tömende  -  Bir gayesi, aşağıda

Aytılgan aqıyqatlar bolgan:  -  Söylenen hakikatlardır:

Nimetlerdiñ köteresin  -  Nimetlerin tamamının  

Är bîreviniñ qayerlerden,  -  Her birinin nerelerden,

Qaytip bizge kelgenini  -  Nasıl bize geldiği üzerinde

Azanaqay oylasaq,  -  Biraz düşünsek,

Umulmagan orınlardan  -  Umulmayan yerlerden

Bizge yiberilgenini,  -  Bize gönderildiğini,

Aşıq keppen körermiz.  -  Açık şekliyle görürüz.

Misal bolsa kişkenekey  -  Misal verilecek olursa küçücük

Bîr baladıñ qursagı,  -  Bir yavrunun karnı,

Qaytibine toyadı?  -  Nasıl doyuyor?

So baladıñ tuvar tuvmas  -  O çocuğun doğar doğmaz

Süti azir boladı!  -  Sütü hazır oluyor!

Küşi soñsuz Haq Quday,  -  Gücü sonsuz Hak Allah,

Sütti yoqtan yaratıp  -  Sütü yoktan yaratıp

En tiyisli kebimen   -  En münasip şekliyle

Balalarga işiredi!  -  Çocuklara içiriyor!

Yegenimiz bîr köp zattı,  -  Yediğimiz bir çok şeyleri,  

Quru topraq qolıman  -  Kuru toprak eliyle

Bizlerge yiberedi.  -  Bizlere gönderiyor.

Alma, qavun, biydeydi;  -  Elma, kavun, buğdayı;

Nimetlerdiñ neşesin,  -  Nimetlerin nicesini,

So topraqta bitiredi...  -  O toprakta bitiriyor...

Ne ballardıñ işken süti,  -  Ne yavruların içtiği süt,

Ne aşaganılgan zatlar bari,  -  Ne yenilen şeylerin tamamı,

Äş bîrevi umganımız  -  Hiç birisi umduğumuz

Orınlardan kelmeydi...  -  Yerlerden gelmiyor...

Şavqımız kökten kelip,  -  Işığımız gökten gelip,

Suvlar tavdan agadı!  -  Sular dağdan akıyor!

Kiyimlerdiñ eñ yahşısı,    -  Giysilerin en güzeli,

Yibek böcügü qolıman    - İpek böceği eliyle

Bizlerge kiydiriledi.  -  Bizlere giydiriliyor.

Tatlilerdiñ en tatlisi,  -  Tatlıların en tatlısı,

Agılı bîr şıbınman  -  Zehirli arı vasıtasıyla 

Aldımızga salınadı!  -  Önümüze konuluyor!

Mine sosı nimetlermen  -  İşte bu nimetlerle

Allah bizge Rablıgını,   -  Allah bize Rablığını,

Sonsız maramatınıñ  -  Sonsuz merhametinin

Neşe ullı keplerini,  -   Nice yüce şekillerini,

Aldımızga qurganı  -  Önümüze kurduğu

Sosı dünya sıprasıman -  Şu dünya sofrasıyla

Biz insanlarga körsetedi...  -  Biz insanlara gösteriyor...

Tek bazı ademler,  -  Ancak bazı kişiler,

Haq’tan nimet kelgenini,  -   Nimetin Hak’tan geldiğini,

Arüv etip oylamaydı. -  İyice düşünemiyor.

Yade sosı nimetlerdi, - Ya da o nimetleri,

Sebeplerge baylap   -   Sebeplere bağlayıp

Allah’tıñ bergenini,  -  Allah’ın verdiğini,

Ya körmeydi, ya de mıtadı!   -   Ya görmüyor, veya unutuyor!

Mübarek Ramazan’da,  -  Mübarek Ramazanda,

Savlay imanı bolgan, - Bütünüyle imanlı,

Är yaqtaqı müslümanlar,   -  Her taraftaki müslümanlar,

Bäri bîr orduga usap  -   Hepsi bir orduya benzeyip

Azali Patşa Rab’tıñ  -  Ezeli Sultan Rabb’ın

Qonaqları boladı...   -  Misafirleri oluyor...

Avız aşar vaqıtta,  -  İftar vaktinde,

“Buyurunuz!” emrini  - “Buyurunuz!” emrini

Kütüpturgan allerimen   -  Bekleyip duran halleriyle

Qul boluvların körsetedi...  -  Kul olduklarını gösteriyorlar...

Quday’dan qulga kelgen,  -  Allah’tan kula gelen,

Är yaqlardı biylegen   -  Her tarafları kaplayan

Maramatına karşı,  -  Merhametine karşı,

So orazalı müslümanlar,   -  O oruçlu müslümanlar,

Savlay dünya boyunşa,   -  Bütün dünya boyunca,

Azamatlı, intizamlı  -  Azametli, intizamlı

Bîr qullıq em tagatpan  -  Bir kulluk ve ibadetle

Yıyılsıp yavap beredi...  -  Topluca cevap veriyor...

Allah’tıñ Rab’lıgına,  -  Allah’ın Rablığına,

Savlay, orazalı so qullar,  - Oruçlu o kulların hepsi,

Nav yahşı allerimen,  - Şu güzel halleriyle,

“Sen bizim Rabb’ımızsın,  - “Sen bizim Rabb’imizsin,

Bizdi toyurgan sensin!  -  Bizi doyuran sensin!

Endi seniñ sıpranda,  - Şimdi senin sofranda,

Aldımızga salıngan  -  Önümüze konulan

Aslarga qol uzatpay,   -  Yiyeceklere el uzatmadan,

Senin emrindi kütüp,   -  Senin emrini bekleyip,

Qullıgımızdı körsetip,  - Kulluğumuzu gösterip,

Yalgız senin emrinmen  - Yalnız senin emrinle

Avzımızdı aşıyaqpız!” -  İftarımızı yapacağız!”

Degen sosı allerimen,  -  Dedikleri şu halleriyle,

Haq’tan kelgen Rablıq’qa,  -  Hak’tan gelen Rablığa,

Nav yarasıq allerimen,  -  Bu güzel halleriyle,

İtaatlı keplerimen,   -  İtaatlı şekilleriyle,

So jıyuvlı qullıqpan  -  Böylesi toplu kulluk ile

Barabar yavap beredi...  -  Beraberce cevap veriyorlar...

Üşünlük nav ekende;   -  Gerçek böyle olduğu halde;

Quday’ımız Hak Rab’tıñ  -  Allah’ımız Hak Rabb’ın

Orazalı qonaqlardı  -  Oruçlu misafirlerini

Şaqırganı sıpradan,  -  Davet ettiği sofradan,

Baqıl etip, bile turup -  Bilerek inat edip 

Oraza tutpaganga,  -  Oruç tutmadığı için,

Erek qalgan insanlar;  -  Uzak kalan insanlar;

Haq Quday’dıñ iqramından,  -  Hak Allah’ın ikramından,

Sosı sıydan qaşqanlar,  -  Şu şerefli halden kaçanlar,

Kim bolursa bolsun,  -  Kim olursa olsun,

İnsan dep aytılmaga,  -  İnsan diye anılmaya

Äş tiyisli bolar ma?..   -  Hiç layık olurlar mı?..

Savlıqpan qalıñız!  -  Sağlıcakla kalınız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Podkastlar (тавыш язмаларыбыз)

Nogayşa 81/2024: MEN MENMEN SEN SENSİN! | TRT Tatarça

 

Nogayşa 80/2024: AZANAQAY ÖMÜR ABADȊ BOLAR MA? | TRT Tatarça