Saylawlar häm terrorçılıq belän köräş

Türkiyä saylaw marafonında axırına yaqınlaşa. 14nçe may Prezident häm Parlament saylawları Türkiyä cähätennän kritik ähämiyätkä iyä, şaqtıy mäs’älä cähätennän ittifaqlarıñ poziśiyäläre üzgärä häm yaña Türkiyä xıyalları ayırılıp tora. Läkin şuşı başçalardan terrorçılıq belän köräş, bälki, iñ möhim büleneşlärneñ berse. Ärdoğan yañadan İlbaşı bulıp saylanğan tigezlämädä xäzerge terrorçılıq belän köräş paradigmasınıñ däwam itäçägen aldan äytep bula, fäqät Kemal’ Qılıçdaroğlu ciñgän oçraqta bu kontekstta citdi bilgesezleklär häm borçılular bar. 

Yaqın Könçığış geografiyasında köç uyınnarı härwaqıt bäreleşlärneñ häm xaosnıñ äsirlege astında şäkellängän bulsa, Türkiyä cähätennän dä oxşaş wazğıyät turında süz alıp barırğa mömkin. Häm regional’ aktyorlar häm dä global’ köçlär cähätennän Yaqın Könçığışta mänfäğätlärne saqlap qalu öçen wäkil êlementlarınıñ qullanıluı isä ğadäti xälgä äylände. Bu cähättän ber terror oyışması bularaq “PKK”nıñ Türkiyädäge küreneşennän soñ isä Süriyä, Ğıyraq häm İrandağı törkemçäläreneñ xasil buluı köçneñ tabiğatenä qağılışlı köräş Türkiyägä qarağan säxifäsendä barlıqqa kilde, dip äytergä bula.

“PKK” terror oyışması, bigräk tä Äsäd rejimına bäyle törkemnär tarafınnan Türkiyägä qarşı qullanıldı. Distä yıllar däwamında meñnärçä keşe terror arqasında ğomeren yuğalttı. Oyışmanıñ Süriyä qorılışı isä, 2011nçe yılda ildä yäşängän watandaşlar suğışınnan faydalanıp, köçäyä häm aktivlaşa başladı. Oyışma, Süriyädä “YPG” iseme belän qorallı törkemnär buldırıp, Afrin, Ayn äl Arap häm Hasäkä töbäklärendä kontrol’ urnaştırıp, biredä kantonnar tözede. “PKK” Süriyädä yäşängän täräqqıyätlärne zur forsat bularaq kürde. Häm Kandildä barlığın däwam itterüçe “KCK” qorılışı, häm dä İmralıda Abdullah Öcalan häm Türkiyädäge säyäsi törkemnäre “PYD/YPG”gä töp xäräkät noqtası bulıp qarıy. Türkiyädäge “çişeleş barışınnan” da faydalanıp, oyışma böten ênergiyasın Süriyägä küçerde.

Türkiyädä 2016nçı yılnıñ 15nçe iyül’ könne yasalğan tüntäreleş omtılışınıñ bilgeläwçe faktorlarınnan berse dä Süriyä bulğan ide. Türkiyä, bik ozaq yıllar buyı awır geografiyada totrıqlılığın saqlap, böyık däwlät bulu köräşen alıp barğan bulsa, soñğı yıllarda yasağan adımnar belän global’ aktyor buluğa taba da adım-adım alğa taba bara. Türkiyägä qarşı, Türkiyäneñ global’ köç bulu idealenä qarşı terrorçılıq härwaqıt qoral bularaq çağılış taba. Bu cähättän “FETÖ” tarafınnan başqarılırğa tırışılğan 15nçe iyül’ tüntäreleş omtılışında töp maqsatnıñ Türkiyäneñ tiskäre dip kürengän häm qabul itelä alınmağan yaña tışqı säyäsäteneñ kiresenä äyländerüdä häm Süriyädä buldırılırğa telängän terror däwläten totqarlawğa kirtä buluda kürergä kiräk.

Türkiyäneñ 15nçe iyül’dän soñ isä, İlbaşı Ärdoğannıñ bilgelägän täwäkkäl säyäsi ixtıyarı belän bergä yaña iminlek doktrinasın tözep, Süriyädä çik ar’yağı zur xärbi xäräkätne başlatuı nigezdä şuşı tırışuğa qarşı birelgän cawap. 15nçe iyül’ bu cähättän zur waqıyğa, êtap bularaq bezneñ aldıbızda tora. “FETÖ”nıñ iminlek byurokratiyäse belän ber rättän ütep kergän strategik oyışmalardan çistartıluı bulmasın, “PKK/YPG” terror oyışmalarına qarşı başlatılğan aktiv köräş bulmasın yaña ğasırda terrorçılıq belän köräş cähätennän Türkiyäne global’ köçkä äyländeräçäk säyäsätneñ dä bilgeläwçe paradigması bularaq aldıbızda tora. Türkiyä dä awır geografiyada ayaqta tora aluı öçen uyınnı qağıydalärenä qarap uynıy.

Bu räweşle Türkiyäneñ “PKK/YPG” terrorçılığına qarşı köräşe – säyäsättän yuğarı, milli iminlekkä qarawçı mäs’älä. Oppoziśiyanıñ da mäs’älägä şuşı räweşle qarawı kiräk. Fäqät üzlären altı yaqlı östäl dip atawçı oppoziśiya êçendä terrorçılıq belän köräşkä üzgä qaraşlarnıñ buluı borçılu tudıra. Şulay uq “Millät” İttifaqınıñ İlbaşı namzäte Kemal’ Qılıçdaroğlunıñ “PKK”nıñ säyäsi törkeme bulğan “HDP/YSP” belän xezmättäşlek urnaştıruı buluı mömkin xakimiyäte waqıtında terrorçılıq belän köräş zäğıyfläyäçäk digän uy tudıra. Oppoziśiya bu mäs’älädäge totışın anıq itep bilgele itärgä häm şuşı borçılularnı yuqqa çığaruçı xäräkät räweşen qabul itärgä tiyış.

Can ACUN

SETA säyäsät, iq’tisad häm cämğiyät tikşerenüläre waqıfınıň tışqı säyäsät tikşerenüçese