Könenä 3 çınayaq qahwä êçü yöräk öyänäge riskın kimetä

Vengriyädä ütkärelgän yaña tikşerenü kürsätkänçä, könenä 3 çınayaq qahwä êçü yöräk öyänäge riskın 21%qa kimetä.

Vengriyäneñ Zemmel’veys universitetı bügengä qadärge iñ kiñ qırlı qahwä tikşerenüe ütkärde. 11 yıl buyı 468 meñ 629 keşeneñ qähwä êçüe belän sälamätlek problemaları arasındağı bäyläneş tikşerelde häm qahwä yöräk awırularıbelän yöräk  öyänäge qurqınıçın sizelerlek kimetä digän näticä yasaldı.

Tikşerenügä qarağanda, köndä 3 çınayaq qähwä êçü yöräk çirlärennän ülem yanawın 17%qa, infarkt kiçerü qurqınıçın 21%qa azayta.

Amerikanıñ yaman şeş tikşerenüläre institutı da uzğan yıl köndä 6-7 çınayaq kähwä êçüneñ awırudan ülem ixtimalın 16%qa kimetüen beldergän ide. 

Monnan tış, älege êçemlekneñ depressiyäne 20%qa, 2nçe tör diabetnı 27%qa kimetüe isbatlandı.

Tik şunısı da bar – belgeçlärneñ täq’dime törek qähwäse häm fil’trlanğan qähwä belän çiklänä. Monıñ tışındağılar isä êçendäge qatnaşmalar arqasında sälamätlekkä zararlı bulırğa mömkin dip kisätälär.

2 yıl êlek açılğan häm Anadoluda 500 yıllıq tarixı bulğan qahwä mädäniyäten çağıldıruçı Törkiyä qahwä muzeyınıñ Karabükneñ YUNEKSOnıñ Bötendönya mirası isemlegendäge Safranbolu ilçäsendä ikänen beläsezme?

Törkiyä külämendä törek qahwäse xaqında ütkärelgän tikşerenü kürsätkänçä, här 100 keşedän 63 e öçen törek qahwäse ”üzara äñgämä” digänne añlata. Kön’yaq-könçığış Anadoluda bu kürsätkeç 100%qa citä. Ägäy töbägendä yäşäwçelär qahwä bäxetle mizgellär büläk itä dilär, Urta diňgez töbäge keşeläre arığanlıqnı beterä dilär.

Törek qahwäse êçemlektän bigräk täcribä. Ul baqır sawıtta peşerelä häm çınayaq belän birelä. Borıñğı törek mäqalendä äytelgänçä, ber çınayaq törek qahwäse 40 yıl buyı iskä alına. Anıñ kilep çığışı 15 nçe ğasırda Ğosmanlı imperiyäsenä barıp totaşa.

Ğosmanlı soltanı Murat 4 nçe säfärdän qaytqanda Gaziantepta yal itärgä tuqtağaç êçkän menengiç qahwäse Törkiyä patent häm marka oyışması tarafınnan gastronomiya ölkäsendä YUNESKOnıñ İcadi şähärlär çeltärenä kertelgän Gaziantep isemendä terkälgän.

Menengiç qahwäse üzençälekle ise,täme häm faydaları arqasında bik yaratıp êçelgän êçemleklär arasında urın ala. Ul tawlı cirlärdä tabiği bularaq üsä, ağaçlardan alına.

Täme Antep pestäsenä oxşağan häm közen ağaçlardan cıyılğan menengiç börteklären başta kipterälär ,annan soň qızdırıp tartalar.

Bik xuş isle bulğanğa söt belän äzerlängän menengiç qahwäsen törek qahwäse kebek su belän dä peşerergä mömkin. Tämle êçemlek yötkerü, yöräk – qan tamırları awıruları, böyer awıruları öçen bik faydalı , şulay uq immun sistemasın da nığıta.

Qahwäneň şähärgä kilüçe turistlarnıň alıştırğısız êçemlege buluın beldergän şähärdäge êşmäkär Sälim Bağcı qahwäneň bik küp awırularğa şifa buluın assızıqladı häm tübändägelärne östäde:

"Menengiç - qırğıy pestä. Tabiği häm êçendä kofein yuq. Anı söt belän peşeräbez. Maylı qahwä bulğanğa söt anı ciňelräk itä. Menengiç qahwäseneň 1635 nçe yıldan birle 400 yıllıq tarixı bar. Ul geografik räsmiläşterüdä 37 nçe urında. Menengiç - bik üzençälekle qahwä. Tabiği üzençälekläre dä küp, şuňa kürä keşelär anı yış qullana. Menengiç qahwäse immun sisteması, yötkerü häm qartayunı totqarlaw öçen dä bik yaxşı”.