Qıtay koronavirusnı laboratoriyädä yasawın yäşeräme?

Qıtaynıñ koronavirusnı Uxan’dağı ber laboratoriyädä yasawı häm monıñ êzlären yäşerergä mataşuı qabat alğa sörelä. Temanı Angliyä häm Norvegiya ğalimnäre yañadan kütärde. Alarnıñ êşçänlekläre virusnıñ keşe qulı êşe buluı xaqındağı bäxäslärgä ut östäde.

Angliyäneñ “Daily Mail” gazetı Angliya professorı Angus Dalgleyş häm Norvegiya ğalime Birger Sorensennıñ älegä basılıp çıqmağan tikşerenü näticäläre xaqında beleşä. Xäbärdä äytelgänçä, xezmättä Qıtaynıñ koronavirusnı Uxan’dağı laboratoriyädä yasawı häm êzlären “kire injeneriya” yulı belän yäşerergä mataşuları assızıqlana. Yäğ’ni qıtay ğalimnäre yasalma virusnı yarqanatlardan tabiğıy yullar belän barlıqqa kilgän şikelle itep kürsätä dip uylanıla. Êşçänlektä mäğ’lümatlarnıñ Qıtay laboratoriyälärendä maxsus yuq itelüe, yäşerelüe yäisä bozıluı turındağı ğayepläwlär dä bar.  Bu xaqta üz fikerlären belderüçe ğalimnären isä ilneñ qurqıtıp awızın tomalawı farazlana.  

Dalgleyş häm Sorensen uzğan yıl vakśina yasarğa mataşqanda ber äybergä yulığa: virus belän manipulyaśiyälär ütkärgändä kilep çığuçı “çın êzlär”ne kürep alalar.

Bötendön’ya sälamätlek saqlaw oyışması häm Qıtaynıñ mart axırında çıqqan urtaq xisabında koronavirusnıñ yarqanatlardan keşegä başqa ber xaywan arqılı yoğuı näticäsenä kilüläre belderelgän ide. Anıñ laboratoriyädän çığu mömkinlege isä bik keçkenä prośent bularaq kürsätelä.