Äl Aqsa mäçete kontrole

Yordaniya belän İzrail arasında tözelgän häm möselmannarnıñ Äl Aqsa mäçetendä namaz qıluına röxsät birgän kileşügä Fälästin İslami Xäräkäte reaktsiya kürsätkän.

Yazulı açıqlawda: “Soñğı waqıtlarda Äl Aqsa mäs’äläsendä AQŞnıñ kereşüe belän tözelgän kileşülärneñ çınbarlıqnı çağıldırmawı,” – äytelgän.

Älege kileşülär belän İzrailneñ Äl Aqsa häm Qudüs-Yerusalim östendäge xaqsız möstäqillegen däwam itterüe belderelgän açqılawda: “Bu kileşü belän möselmannarnıñ Äl Aqsa mäçetendä namaz uquı İzrail birgän sädaqa kebek kürenä başladı. Bu kileşülär Yordaniyaneñ Äl Aqsa östendäge möstäqillegen tamırdan uq qaqşata,” – dip äytelgän.

İzrail premyer-ministrı Binyamin Netanyaxu isä Äl Aqsa mäçeten bülergä niyätlämäwlären äytkän.

Netanyaxu “Ğibadät qalqulığı” dip atağan Harämi-Şärifneñ 3 töp din äğzaläre bulğan yähüdlär, möselmannar häm xristiyannar öçen ähämiyäten qabul itülären citkergän.

İzrail premyerı Yordaniyağa bäyle Äl Aqsa mäçeteneñ idarä xoquqı bulğan waqıf belän İzraille räsmi zatlar arasında artqan xezmättäşlektän toyğan qanäğatlelekne dä citkergän.

AQŞ däwlät särqätibe John Kerry uzğan könnärdä Yordaniyada ütkärgän söyläşülärennän soñ Yordaniya belän İzrailneñ Harämi-Şärif häm Äl Aqsanıñ işeğaldına kamera quyıp, täwlek buyı tikşerelep toruı mäs’äläsendä kileşüen açıqlağan ide.

Kerry Netanyaxunıñ da möselmannarnıñ Haämi Şäriftä namaz uqularına, möselman bulmağannarnıñ isä barı tik gizep, kürä aluına mömkinlek tudıraçaq säyäsät alıp barunı qabul itüen dä äytkän ide.

İzrail Äl Aqsa mäçete dä urın alğan Könçığış Qudüs-Yerusalimne 1967nçe yılda yawlap alğan. Bu könnän soñ 2000nçe yılğa qadär Yordaniyağa bäyle Äl Aqsa waqıfı Haremi Şärif belän berüze idarä itä.

Möselman bulmağan turistlarnıñ Äl Aqsanıñ işeğaldına yasağan säfärläre dä Äl Aqsa waqıfı kontrolendä çınğa aşa.

İzrailneñ elekke premyerı Ariel Şaron 2000nçe yılda yözlärçä saqçısı belän Äl Aqsa mäçetenä säfär qıluı belän İkençe intifada çığa. Aqsa waqıfı Şaronnıñ säfärenä reaktsiya bularaq bu säfärlärne tıya häm İzrailneñ “säfärlärneñ qabat başlanuı”na qarağan taläplärne kire qağa.

Annan soñ 2003nçe yılnıñ aprel ayında İzrail xökümäte Aqsa waqıfınıñ qarşı çığuına qaramastan möselman bulmağan turistlarnı ber yaqlı bularaq Haräm-i Şärifneñ işeğaldına kertä başlıy.

İzrail citäkçelege 2003tän başlap yähüdlärne politsiya belän bergä mäçet işeğaldına kertä häm qaywaqıt olı yäştäge möselmannarnıñ ğına kerüenä röxsät birä. Küp sandağı radikal İzraille oyışma häm säyäsätçe cimerelgän yähüd ğibadätxanäseneñ urın aluına ışanılğan Haräm-i Şärifneñ üzlärenä ğibadät öçen açıluın teli.