په ژوند کې اسانتیاوې رامنځته کوونکي تصادفي اختراع ګانې

ایا سګرټ چې په عصري وختونو کې د انسان د روغتیا اصلي دښمن ګڼل کیږي، د داسې اختراع تصادفي لامل کیدی شي چې زموږ ژوند اسانه کړي او حتی وژغوري؟ د دې پوښتنې سم ځواب ممکن په لومړي سر کې د چا ذهن ته نه وي راغلی، مګر یوه پیښه چې د ۱۹۳۰ کال په وروستیو کې په یو څیړنیز  لابراتوار کې رامنځ ته شوه ممکن موږ ته اجازه راکړي چې د "هو" ځواب ووایو. د سګرټ لوګي له امله په تصادفي توګه د  اختراع نوم د لوګي الارم  دی.

پداسې حال کې چې د اور کشف او کنټرول د انسانیت لپاره د تورتم زمانې څخه د راڅرګندیدو لپاره یو له لومړیو ګامونو څخه شمیرل کیږي، د غیر کنټرول شوي اور له امله رامینځته شوي اورلګیدنه  د ټول عمر په اوږدو کې انساني تمدن ځورولی دی. له همدې امله، د لومړي تمدن څخه تر نن ورځې پورې، غیرې کنټرول شوې اورلګیدنو  د ټولو ژوندی موجوداتو ژوند، په ځانګړې توګه د انسانانو ژوند ګواښلی دی. دا یو تاریخي حقیقت دی چې د لرغونپوهنې څیړنې لخوا ثابت شوی چې اورونه چې د ورځو لپاره دوام لري ښارونه ویجاړوي او د لرغونو تمدنونو د سقوط لامل کیږي. له همدې امله، له تیر څخه تر نن ورځې پورې، د اورلګیدنې  د ګواښ په وړاندې احتیاطي تدابیر د تمدن د پراختیا یوه مهمه برخه وه. په ځانګړې توګه نن ورځ، څو پوړیز استوګنځایونه، چې شمیر یې ورځ په ورځ زیاتیږي، او د سوداګرۍ مرکزونه چې داسې احساس کوي چې دوی د اسمان ته د رسیدو څخه یوازې یو څو ګامه لرې دي، د اور وژنې الارم سیسټمونو پرته د مرګ ګواښ کوي. حقیقت دا دی چې د داسې ودانیو بهرنی سیسټمونه، په ځانګړې توګه د مخ سیسټمونه، جامد مګر د اور ضد مقاومت نلرونکو موادو څخه تولید شوي او د کیلومترو بریښنایی کیبلونو لخوا محاصره شوي د اور خطر نور هم زیاتوي.

دا هغه ځای دی چې د سګرټ د لوګي سره د کشف شوي لوګي الارم  کیسه پیلیږي. په ۱۹۳۰ لسیزه کې، لکه څنګه چې اروپا وچه په چټکۍ سره د دویمې نړیوالې جګړې په لور روانه وه، سویسي فزیک پوه والټر جیګر هڅه کوله چې داسې وسیله اختراع کړي چې زهرجن ګازونه کشف کړي. والټر جیګر په خپله تجربه کې،  فکر کاوه چې زهرجن ګاز چې هغه وسیلې ته ننوځي چې هغه ډیزاین کړي د آیونیز شوي هوا مالیکولونه به سره وتړي او په دې توګه به د وسیلې له لارې د پام وړ بریښنایی جریان تیریږي ، مګر نوې وسیله مطلوبه پایله ورنکړه. سویسۍ فزیک پوه چې څو ځله یې ورته تجربه تکرار کړه او خپه شو، ډیر په غوسه شو او په خپل لابراتوار کې یې په میز کې سګرټ څکول د هغه د جایګر سګرټ یو څو پف اخیستو وروسته ، د هغه نوي وسیله ناڅاپه په الارم ورکولو  پیل کړ. په ښکاره ډول، د سګرټ لوګي هغه څه وکړل چې زهرجن ګازونو نه وو کړي او وسیله که څه هم په تصادفي ډول سره، د اور وژنې لپاره د نوي اختراع لپاره لاره هواره کړه.

د جیجر اختراع یو له مهمو پرمختګونو څخه و چې د عصري لوګي کشف کونکو لپاره یې لاره هواره کړه، مګر د هغه وخت په شرایطو کې، دا نوې اختراع ډیره اغیزه نه درلوده ځکه چې د بریښنایی وسایلو د تولید لګښتونه لوړ وو. د اوږدې مودې لپاره، دا وسایل یوازې په لویو سوداګریزو ځایونو ،  سینماګانو او تیاترونو کې کارول شوي. کوچنۍ اندازې د لوګي کشف کونکي یا الارم چې د کور ډول په نوم یادیږي، تر ۱۹۶۰کلونو پورې پراخه نه و ځکه چې د دوی قیمتونه خورا لوړ وو، که څه هم ۳۰ کاله تیر شوي وو خو پدې برخه کې جدي پرمختګ نه وو شوی. د کور لپاره د لوګي کشف کوونکي الارم  په حقیقت کې په ۱۹۶۵ کال  کې د دننه په اسانۍ سره د بدلیدونکي بیټرۍ کڅوړې دا اختراع نوې شوه. هغه کلونه هغه وخت و چې په ښارونو کې د اپارتمان ودانیو شمیر او ډیروالی  د پام وړ لوړ شو ترڅو د دویمې نړیوالې جګړې وروسته لویو ښارونو ته د ګړندۍ ډیریدونکي بشري نفوس د سرپناه اړتیاوې پوره کړي. په ۱۹۷۶ کال  کې، په امریکا  کې یو قانون تصویب شو چې په هر کور کې باید د لوګي کشف کونکي الارم شتون ولري.

نن ورځ، دا یو قانوني مکلفیت دی چې د ډیری سوداګریز مرکزونه او ډیری نفوس لرونکي ښارونو کې ودانیو لپاره د لوګي کشف کونکو سره د اور وژنې الارم سیسټمونه نصب کړي. سره له دې، موږ لاهم په څو پوړیزو ودانیو کې د اور له امله د خپل ژوند له لاسه ورکولو له خطر سره مخ یو ، هم  د کار  په ځایونو او هم  په کورونو کې.

د دې یو له اصلي دلیلونو څخه دا دی چې د سګرټ څکولو عادت، چې د دې وسیلې د ایجاد لامل شوی اوس هم دوام لري، که څه هم کم شوی. د دې په اړه څیړنې چې ولې په څو پوړیزو ودانیو کې د اور لګیدو وروسته د لوګي کشف کونکي آلارم په چټکۍ سره الارم نه کوي دا دردونکی حقیقت هم په ګوته کړی. د امریکا او انګلستان مطالعاتو په ګوته کړې چې د ډیری آلارمونه د خلکو لخوا يي  بیټرۍ  د ویستو له امله  آلارم نه ورکوي چې د اور له لګیدو وروسته معاینه شوي خلکو په قصدي ډول دا کار کړی ، تر څو د سګرټ د لوګي پر مهال الارم زنګ ونه وهي.