Η ιστορία της συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ Τουρκίας-ΕΕ

Η Ευρώπη βλέπει την Τουρκία ως χώρα κλειδί στη λύση του ζητήματος με τους εκατομμύριους Σύρους πρόσφυγες που ήρθαν μέχρι τις πύλες της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση με το Σχέδιο Δράσης για τους Πρόσφυγες που ετοίμασε στη σύνοδο κορυφής ηγετών στις 16 Οκτωβρίου σε αντάλλαγμα με την αναχαίτιση από την Άνκαρα της ροής των Σύρων προσφύγων προς την Ευρώπη υποσχέθηκε στην Τουρκία να επιταχύνει τις εργασίες για την απελευθέρωση της βίζας Σένγκεν στους Τούρκους πολίτες και να αναζωογονήσει την ενταξιακή πορεία της χώρας. Η Ένωση πρότεινε δε στην Τουρκία 3 δισεκατομμύρια ευρώ για τους πρόσφυγες. Σε ό,τι αφορά τη βοήθεια ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ είπε στην Τουρκία «Εσείς βοηθείστε εμάς και εμείς εσάς».
Μιλώντας σχετικά με το θέμα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Σινιρλίογλου είπε: «Δεν τίθεται θέμα παροχής βοήθειας στην Τουρκία, πρόκειται για κατανομή του βάρους για να λήψη μέτρων που θα βελτιώσουν την καατάσταση των Σύρων Προσφύγων. Το πρόβλημα αυτό δεν είναι μόνο πρόβλημα της Τουρκίας. Εμείς δεν είμαστε μια χώρα που θα τη θυμούνται μόνο σε στιγμές κρίσεις και θα τη συνεργάζονται μόνο για τακτικούς λόγους».
Τι σημαίνουν όμως η Συμφωνία Επανεισδοχής και η απελευθέρωση βίζας;
Οι συμφωνίες επανεισδοχής ρυθμίζουν γενικά την επανεισδοχή των ατόμων που βρίσκονται παράνομα σε μια χώρα ή σε μια ομάδα χωρών με καθορισμένα σύνορα, στη χώρα με την οποία έχει υπογραφεί συμφωνία ή στην χώρα από την οποία έκαναν διέλευση τράνζιτ τελευταία φορά.
Η Συμφωνία Επανεισδοχής μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση την αμοιβαιότητα στοχεύει την επανεισδοχή των ημεδαπών στην Τουρκία ή σε μια από τις χώρες μέλη της ΕΕ, οι οποίοι δεν πληρούν ή δεν πληρούν πλέον τις ισχήουσες προϋποθέσεις για την είσοδο και τη διαμονή στο έδαφος του αιτούντος κράτους, στη σχετική χώρα στο πλαίσιο των προϋποθέσεων και κανόνων που έχουν καθοριστεί στη συμφωνία.
Στην ουσία η Συμφωνία Επανεισδοχής που προβλέπει τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης υπογράφηκε μεταξύ της Άνκαρα και της ΕΕ στις 16 Δεκεμβρίου 2013. Αλλά δεν τέθηκε σε εφαρμογή. Όπως σημειώθηκε η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ το 2017 κατόπιν των απαραίτητων ρυθμίσεων που θα γίνουν. Την ίδια μέρα εκγρίθηκε ο οδικός χάρτης με την Τουρκία για την απελευθέρωση της βίζας στην περιοχή του Σένγκεν.
Το Υπουργείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων το 2013 έδωσε στη δημοσιότητα μια έκθεση σχετικά με τη Συμφωνία Επανεισδοχής μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ. Σύμφωνα με την έκθεση οι πλευρές προβλέπεται να αρχίσουν να δέχονται τις επανεισδοχές των πολιτών των τρίτων χωρών μετά μια μεταβατική περίοδο τριών χρόνων από την ημερομηνία που η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ. Σύμφωνα με τη συμφωνία που υπογράφηκε 2013, η Άνκαρα ωφείλει να εκπληρώσει ορισμένα κριτήρια για μπορέσουν οι Τούρκοι πολίτες να ταξιδεύουν χωρίς βίζα εντός των συνόρων της ΕΕ.

Μεταξύ αυτών των προϋποθέσεων υπάρχουν η εξασφάλιση της ασφάλειας των διαβατηρίων και ταυτοτήτων, η ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων έτσι ώστε να εμποδιστούν οι παράνομες διελεύσεις, διαχείρηση της μετανάστευσης σύμφωνα με πρότυπα της ΕΕ, καταπολέμηση των οργανωμένων εγκλημάτων, της τρομοκρατίας και της διαφθοράς κυρίως σε ό,τι αφορά τα σύνορα, συνεργασία με την ΕΕ στα νομικά ζητήματα, η προστασία των προσωπικών δεδομένων, ελευθερία κίνησης των πολιτών χωρίς διάκριση και η προστασία των μειονοτήτων.
Γιατί η διαδικασία απαλλαγής από τη βίζα σχετίζεται με τη Συμφωνία Επανεισδοχής;
Στο πλαίσιο της αρχής της αιρεσημότητας της ΕΕ, η στρατηγική της απαλλαγής από τη βίζας την οποία η Ένωση υιοθετεί σαν ένα προωθητικό μέσο εξωτερικής πολιτικής από την άποψη των γειτονικών χωρών σχεδιάστηκε έτσι ώστε να προστατέψει τα σύνορα της ΕΕ, τα οποία διευρύνονται προς την Ανατολή από την άτυπη μετανάστευση. Στο πλαίσιο αυτό η υπογραφή και η εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής από τις χώρες στις κοντινές γεωγραφίες εμφανίζεται σαν προϋπόθεση της ΕΕ στις χώρες αυτές για την διαδικασία διευκόλυνσης της βίζας ή την απαλλαγή από τη βίζα.
Εκτός από την εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής, παράλληλα με την πολιτική αιρασημότητας της ΕΕ, παραχωρείται διευκόλυνση βίζας και στη συνέχεια απαλλαγή από τη βίζα στους πολίτες της συγκεκριμένης χώρας σε αντάλλαμα με μια σειρά βημάτων σε ένα ευρύ φάσμα από συνοριακούς ελέγχους μέχρι την διαχείρηση της μετανάστευσης και από την προστασία των εγγράφων μέχρι τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Σύμφωνα με τη συμφωνία που ετοιμάστηκε το 2013, όταν θα ολοκληρωθεί η διαδικασία απαλλαγής από τη βίζα που διεξάγεται μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, όλοι οι Τούρκοι πολίτες θα μπορέσουν να ταξιδέψουν στις χώρες μέλη της ΕΕ εκτός της Αγγλίας και της Ιρλανδίας μέχρι και τρεις μήνες.
Η Τουρκία θέλει η συμφωνία να τεθεί σε ισχύ το 2016. Το θέμα συζητήθηκε λεπτομερώς κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της Γερμανίδας Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ στην Τουρκία το σαββατοκύριακο. Ο Πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου μιλώντας μετά από την συνάντηση του με την ομόλόγο του της Γερμανίας Μέρκελ είπε: «Πρόκειται για ένα θέμα που είχαμε συμφωνήσει πριν ξεσπάσει η συριακή κρίση. Προσπαθούμε να υλοποιήσουμε το σχέδιο που προγραμματίζαμε να κάνουμε το 2017, το 2016. Ελπίζουμε πως από τον Ιούλιο του 2016 να τεθούν σε ισχύ και η συμφωνία επανεισδοχής και η απαλλαγή από τη βίζα Σένγκεν».