Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (01-2021)

            Οι πινακίδες έχουν την δική τους θέση στην μειονοτική ιστορία. Με το πέρασμα του χρόνου συσχετίστηκαν με μεγάλα μειονοτικά θέματα, διαδραμάτισαν τον δικό τους ρόλο σε αυτά, απέκτησαν συναισθηματικό φορτίο και έντονη συμβολική αξία. Πλέον αποτελούν κομμάτι της μειονοτικής ιστορίας, διεκδικώντας τη θέση που τους αρμόζει.

            Πολλά είναι τα παραδείγματα πινακίδων που έχουν σημαδέψει τις ζωές των μελών της σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

            Χιλιάδες αναμνήσεις συντροφεύουν οι πινακίδες των μειονοτικών δημοτικών σχολείων από τις οποίες αποφοίτησαν τα μέλη της Μειονότητας. Συχνές είναι οι αναφορές ανθρώπων μεγαλύτερων σε ηλικία στα σχολεία με συνοδεία φωτογραφιών. Παρόμοιες φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν κατά διαστήματα, κυρίως όταν η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από το θέμα του προσδιορισμού της Μειονότητας. Οι ταμπέλες των σχολείων και ο χαρακτηρισμός τους ως τουρκικά δημοτικά ανήκουν σε μία άλλη μακρινή εποχή.

            Παρόλα αυτά οι πινακίδες συσχετίστηκαν άμεσα με τον προσδιορισμό και την ταυτότητα της κοινότητας. Κατά μία έννοια, με το πέρασμα του χρόνου προσέλαβαν μία ιδιαίτερη αξία και αποτελούν κομμάτι της ταυτότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς.

            Ιστορικές έμειναν και οι φωτογραφίες του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας Τζελάλ Μπαγιάρ στην Κομοτηνή στα εγκαίνια του Μειονοτικού Γυμνασίου και Λυκείου το 1952 μαζί με τον Βασιλιά Παύλο. Έκτοτε η πινακίδα του Τζελάλ Μπαγιάρ είναι από τις πιο πολυφωτογραφημένες.  Θα την βρει κανείς σε προσωπικά άλμπουμ συνοδευόμενη με εφηβικές αναμνήσεις, αλλά και σε άρθρα και άλλες αναφορές στην περιοχή.  

            Σημαντική θέση έχουν και οι πινακίδες των Συλλόγων, κυρίως εκείνες που είναι πλέον κατεβασμένες από τις αρχές του 1980 με κρατικές παρεμβάσεις και δικαστικές αποφάσεις που κήρυξαν παράνομη τη λειτουργίας τους. Τέτοιοι είναι ο Σύλλογος Τούρκων Δασκάλων Μειονότητας Δυτικής Θράκης, η Τουρκική Νεολαία Κομοτηνής, αλλά και η Τουρκική Ένωση Ξάνθης, μία πινακίδα που αναμένει ακόμα και σήμερα μία δικαστική απόφαση που θα την επανατοποθετήσει στην θέση της. 

            Με τον καιρό οι πινακίδες αποτέλεσαν αντικείμενο κρατικής παρέμβασης. Τις αφαίρεσαν, τις αντικατέστησαν, τις μετονόμασαν, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν πολιτική χροιά και να λάβουν μία θέση στην ατζέντα των μειονοτικών διεκδικήσεων.

Τα νομοθετικά διατάγματα του 1952 και 1954 του Γενικού Διοικητή Θράκης, Γιώργου Φεσσόπουλου, για αντικατάσταση πινακίδων σε σχολεία και χωριά από Μουσουλμανικός σε Τουρκικός είναι ευρέως γνωστά. Το 1972 οι πινακίδες αλλάζουν και η ‘εθνική τάξη’ επανέρχεται στις ταμπέλες και την περιοχή. Είναι η περίοδος της Χούντας. Υπό διωγμό βρίσκεται κάθε μορφή και υπόνοια ελεύθερης έκφρασης.

            Στις 24 Δεκεμβρίου, όταν τα σχολεία σε όλη την χώρα έκλεισαν για τις αργίες των γιορτών, η πινακίδα στο Ιεροσπουδαστήριο της Κομοτηνής αντικαταστάθηκε. Από το «Μ/κό Ιεροσπουδαστήριο Χαϊριγέ Κομοτηνής Γυμνάσιο-Λύκειο» που αναγραφόταν μέχρι σήμερα, τη θέση της πήρε η νέα πινακίδα που αναγράφει «Μουσουλμανικό Ιεροσπουδαστήριο Χαϊριγέ Κομοτηνής, Γυμνάσιο-Λύκειο». Μοναδική αλλαγή η σύντμηση «Μ/κό» που αντικαταστάθηκε με το «Μουσουλμανικό». Λίγες μέρες αργότερα, πάντα εν μέσω εορτών, αντικαθίσταται και η πινακίδα του Ιεροσπουδαστηρίου Ξάνθης από τη σύντμηση «Μ/κο» με «Μουσουλμανικό».

            Άμεση υπήρξε η αντίδραση της Σχολικής Εφορείας και του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής. Με κοινή τους ανακοίνωση στον τύπο θύμισαν ότι και το 2009 με κρατική παρέμβαση η πινακίδα του σχολείου αντικαταστάθηκε ώστε να αναγράφει μόνο «Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής, Γυμνάσιο-Λύκειο». Καταδικάζουν ως αυθαίρετη την ενέργεια που δεν στηρίζεται σε κανέναν νόμο. Θεωρούν ότι η παρέμβαση έχει στόχο να καταπολεμήσει την ταυτότητα και τις ρίζες της κοινότητας και να καταστρέψει την ιστορία της. Την ίδια στιγμή καταγγέλλουν ότι δεν ενημερώθηκαν ποτέ για καμία παρέμβαση που έγινε στο σχολείο και φυσικά, δεν έδωσαν την έγκριση τους.

            Η αλήθεια είναι ότι τελευταία, τα Ιεροσπουδαστήρια βρίσκονται στο στόχαστρο της πολιτείας. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ο νόμος για τις αλλαγές στον τρόπο ανάδειξης των Σχολικών Εφορειών. Οι Σχολικές Εφορείες βλέπουν τον ρόλο τους να αποδυναμώνεται και να μετατρέπεται σε διακοσμητικό. Το χάσμα φαντάζει αγεφύρωτο ενώ οι κρατικές παρεμβάσεις διαδέχονται η μία την άλλη.

            Ο τουρκόφωνος τύπος ανέδειξε το συμβάν χαρακτηρίζοντας την ενέργεια αντικατάστασης της πινακίδας ως «σιωπηλό πραξικόπημα», ενώ σε ερώτησή του στην Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, ο βουλευτής Ροδόπης Ιλχάν Αχμέτ ανέφερε ότι η αλλαγή της πινακίδας και η μετατροπή σε μουσουλμανικό «χωρίς καμία αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και διοίκησής του, δεν ανταποκρίνονται στην νομική και πραγματική του υπόσταση», ενώ δημιουργεί σύγχυση για το «αν πρόκειται εν τέλει για Δημόσιο ή Μειονοτικό, Βακουφικό σχολείο».

            Πολλοί είναι αυτοί που θα αναρωτιούνται γιατί το ζήτημα μιας πινακίδας σε ένα σχολείο λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Συνήθως όσοι το αναρωτηθούν δεν μπορούν να κατανοήσουν την ψυχολογία του να ανήκει κανείς σε μία μειονοτική ομάδα και να είναι μέλος μιας κοινότητας με διαρκή το φόβο απώλειας της ταυτότητας. Όχι μόνο αυτό, αλλά είναι η σύγχυση που δημιουργείται και ο φόβος απώλειας της ταυτότητας με ορατό τον κίνδυνο αφομοίωσης.

            Οι μαθητές των Ιεροσπουδαστηρίων Κομοτηνής και Ξάνθης θα επιστρέψουν τον Γενάρη στα σχολεία τους με νέες πινακίδες. Η 24^η και 29^η Δεκεμβρίου του 2020 έχoυν προστεθεί στην μακραίωνη ιστορία των σχολείων ως μία ακόμα φορά που αντικαταστάθηκαν οι πινακίδες τους, σε μία νύχτα, παραμονές εορτών, με έγγραφο της αναπληρώτριας προϊσταμένης της διεύθυνσης θρησκευτικής εκπαίδευσης και διαθρησκευτικών σχέσεων του Υπουργείου Παιδείας.