Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (03-2020)

            Τον Δεκέμβριο του 2019 άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 83 ετών ο επί τριάντα δύο (32) έτη και οχτώ (8) μήνες διορισμένος από το ελληνικό κράτος Μουφτής Κομοτηνής, Μέτσο Τζεμαλή. Είχε προηγηθεί η αναγκαστική απομάκρυνσή του από το αξίωμα ύστερα από την ψήφιση σχετικού νόμου το 2018 (παρ. 3 αρ. 4, 4559/2018) που όριζε την ηλικία των 67 ετών ως όριο για την συνταξιοδότηση των διορισμένων Μουφτήδων.

            Στις 16 Αυγούστου του 2018 διαπιστώθηκε η αυτοδίκαιη λύση της υπηρεσιακής σχέσης στη θέση των Μουφτήδων λόγω παρελεύσεως του ορίου ηλικίας (67^ο έτος) των δύο διορισμένων Μουφτήδων Ξάνθης και Κομοτηνής.

            Ο διορισμένος Μουφτής Κομοτηνής, Μέτσο Τζεμαλή, πρωτοδιορίσθηκε ως Τοποτηρητής της Μουφτείας Κομοτηνής με απόφαση του Νομάρχη Ροδόπης τον Δεκέμβριο του 1985. Στη συνέχεια με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων στις 30 Μαρτίου 1990 διορίσθηκε στην κενή θέση του Μουφτή Κομοτηνής. Η θητεία του ανανεώθηκε δύο φορές, τον Δεκέμβριο του 2000 και τον Δεκέμβριο του 2010 για μία δεκαετία κάθε φορά. Στο ενδιάμεσο ψηφίστηκε ο νόμος 4559/2018 που θέσπισε το ηλικιακό όριο των 67 ετών για τη συνταξιοδότηση των ανώτερων θρησκευτικών λειτουργών της Μειονότητας. Ο διορισμένος Μουφτής Κομοτηνής είχε 32 έτη και 8 μήνες συνεχής και αδιάλειπτης δημόσιας υπηρεσίας στην εν λόγω θέση, δηλαδή από 16.12.1985 έως και 16.08.2018.

            Αντίστοιχα, ο διορισμένος Μουφτής Ξάνθης, Μεχμέτ Σινίκογλου, διορίσθηκε με σχετικό Προεδρικό Διάταγμα του Αυγούστου του 1991 ως Μουφτής Ξάνθης. Η θητεία του ανανεώθηκε δύο φορές για μία δεκαετία κάθε φορά, στις 21.08.2001 και 21.08.2011. Μετά την ψήφιση του νόμου 4559/2018 και κατ΄ εφαρμογή της παραγράφου 3 του άρθρου 48 παύτηκε από τα καθήκοντά του λόγω παρελεύσεως του ορίου ηλικίας. Όταν έγινε η αυτοδίκαιη λύση της υπηρεσιακής του σχέσης το 2018, είχε συμπληρώσει το 80^ο έτος της ηλικίας του. Ο διορισμένος Μουφτής Ξάνθης είχε είκοσι έξι (26) έτη και έντεκα (11) μήνες συνεχής και αδιάλειπτης δημόσιας υπηρεσίας στην εν λόγω θέση, δηλαδή από 20.11.1991 έως και 16.08.2018.

            Το θέμα του Μουφτή είναι ένα μείζον ζήτημα για την Μειονότητα, βρίσκεται σταθερά στην κορυφή της μειονοτικής ατζέντας διεκδικήσεων και δεν απουσιάζει από την ατζέντα των συναντήσεων υψηλόβαθμων πολιτικών εκπροσώπων και αρχηγών των δύο κρατών, Ελλάδας και Τουρκίας, στις μεταξύ τους επαφές. Η συζήτηση επικεντρώνεται στον τρόπο ανάδειξης του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη. Η Μειονότητα ανέκαθεν ζητάει η ανάδειξη του Μουφτή να γίνεται μέσω εκλογών ώστε να διασφαλίζεται η ελεύθερη και απρόσκοπτη έκφραση της θρησκευτικής ελευθερίας των μελών της κοινότητας. Είναι ένα θεμελιώδες ζήτημα θρησκευτικής ελευθερίας.

Η ελληνική πολιτεία από την άλλη πλευρά, στηριζόμενη στην διττή φύση του θεσμού του Μουφτή που ασκεί θρησκευτικές και δικαιοδοτικές αρμοδιότητες αρνείται συστηματικά να ανοίξει τη συζήτηση περί εκλογής. Αντ’ αυτού, ακολούθησε την λύση των διορισμών και των ανανεώσεων της θητείας τους.

Οι άνθρωποι που διορίστηκαν στις θέσεις των Μουφτήδων, συνεργαζόταν επί δεκαετίες και διατηρούσαν αρμονικές σχέσεις με τις κρατικές αρχές. Οι ίδιοι άλλωστε ήταν ανώτεροι κρατικοί δημόσιοι λειτουργοί και υπηρέτησαν επί δεκαετίες στη θέση αυτή.

Στα τέλη του 1980 με αρχές του 1990, όταν υπήρχε έντονη κινητικότητα και ορφάνεψαν οι μέχρι πρότινος θέσεις των Μουφτήδων, η κοινότητα αρνούμενη να δεχτεί τον τρόπο επιλογής μέσω διορισμού, ανέδειξε μέσω εκλογών που διοργάνωσε  ως Μουφτή Κομοτηνής τον Ιμπραήμ Σερήφ και τότε Μουφτή Ξάνθης τον Μεχμέτ Εμίν Αγά, τον οποίο μετά τον θάνατό του διαδέχτηκε πάλι μέσω εκλογικής διαδικασίας που οργάνωσε η κοινότητα, ο νυν εκλεγμένος Μουφτής, Αχμέτ Μετέ.

Το 2018 η ελληνική πολιτεία με έναν νόμο εξανάγκασε σε απομάκρυνση τους διορισμένους Μουφτήδες που στήριζε και την στήριζαν επί δεκαετίες. Κι αυτό δεν έγινε ανώδυνα, επειδή την επόμενη κιόλας ημέρα της απομάκρυνσής τους οι μέχρι πρότινος διορισμένοι Μουφτήδες στράφηκαν δικαστικά εναντίον της πολιτείας διεκδικώντας την ακύρωση των αποφάσεων του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων με τις οποίες διαπιστώθηκε η αυτοδίκαιη λύση της υπηρεσιακής τους σχέσης ως Μουφτήδων.

Για τις δύο αυτές υποθέσεις γνωμοδότησε το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας, το Συμβούλιο της Επικρατείας. Με τις υπ’ αρ. 2100/2019 και 2101/2019 αποφάσεις του, το Δικαστήριο απέρριψε ομόφωνα τις αιτήσεις ακυρώσεως που είχαν καταθέσει οι δυο διορισμένοι Μουφτήδες. Με απλά λόγια απέρριψε το αίτημα των διορισμένων Μουφτήδων να ακυρωθούν οι αποφάσεις που τους απομάκρυναν από τα καθήκοντά τους. Αυτές εκδόθηκαν τον Νοέμβριο του 2019, αλλά είδαν το φως της δημοσιότητας τον Δεκέμβριο του 2019 μετά την καθαρογραφή τους, λίγες μόλις ημέρες πριν από το θάνατο του πρώην διορισμένου Μουφτή Κομοτηνής, Μέτσο Τζεμαλή.

Είναι δύο αποφάσεις σταθμός για τα Μουφτειακά, δύο αποφάσεις που καταγράφηκαν στην ιστορία της κοινότητας, σε αυτές θα αναφέρεται κάθε ερευνητής αλλά και ιστορικός του μέλλοντος.

Στις δεκαετίες που υπηρέτησαν και οι δύο διορισμένοι Μουφτήδες με δυσκολία θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί με ποιόν τρόπο θα εξελισσόταν η καριέρα, κυρίως το τέλος της θητείας τους. Mέχρι πρότινος η πολιτεία δεν είχε δείξει καμία διάθεση αντικατάστασής τους.

Επί θητείας της προηγούμενης κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν οι πολιτικές παρεμβάσεις στο χώρο των Μουφτειών, με άγνωστο το αν έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος ή αναμένουμε και άλλες εξελίξεις βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα. Κι αυτό διότι τα μειονοτικά ζητήματα προσλαμβάνονται πρωτίστως ως εθνικά θέματα, οπότε και οι πολιτικές που υιοθετούνται δεν επηρεάζονται συνήθως με την αλλαγή των κυβερνήσεων, είναι υπερκομματικές και ακολουθούν την δική τους ξεχωριστή εθνική γραμμή.

Από αυτό το σημείο, των αλλαγών που συνέβησαν επί διακυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ, θα πιάσουμε το νήμα των Μουφτειών και θα αναφερθούμε αναλυτικά στην επόμενή μας εκπομπή στις δύο αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που καθόρισαν τις εξελίξεις στα Μουφτειακά.