Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (29-2019)

            Η 29^η Ιανουαρίου του 1990 είναι μία σημαντική επέτειος για την Μειονότητα της Θράκης. Αποτελεί την κορύφωση μιας σειράς επεισοδίων και γεγονότων που έλαβαν χώρα την ‘δύσκολη’ όπως την ονομάσαμε δεκαετία του 1980 και επηρέασαν την ζωή της Μειονότητας στο σύνολό της.

            Τα Μουφτειακά, τα σωματεία, οι εκποιήσεις γης, οι εξελίξεις που πραγματικά έτρεχαν εκείνη την εποχή προκαλούσαν απανωτές εντάσεις και κλίμα πόλωσης. Η Θράκη ήταν ένα καζάνι που έβραζε, ένα ηφαίστειο που δεν άργησε όπως θα δούμε στην σημερινή μας εκπομπή να εκραγεί.

            Στις 25 Ιανουαρίου του 1990 στην Κομοτηνή διεξήχθη μία από τις δίκες με κατηγορούμενους τους Αχμέτ Σαδήκ και Ιμπραχήμ Σερήφ. Η πολιτεία στρεφόταν εναντίον τους αξιοποιώντας την δικαστική οδό ως ένα μέσο για να αποδυναμώσει τη συσπείρωση της κοινότητας στους ανεξάρτητους συνδυασμούς. Το αποτέλεσμα ήταν να καταφέρει ακριβώς το αντίθετο, να συσπειρώσει τον κόσμο της Μειονότητας κυρίως γύρω από την φυσιογνωμία του Αχμέτ Σαδήκ που έβλεπε στο πρόσωπό του, έναν ηγέτη να την εκπροσωπήσει.

            Στα δικαστήρια της Κομοτηνής συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου σε μία επεισοδιακή δίκη η οποία διακόπηκε πολλές φορές και στην οποία περίσσευε η ένταση. Την επόμενη ημέρα ανακοινώθηκε η απόφαση του δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία οι δύο κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι με το αιτιολογικό της διατάραξης της κοινής ησυχίας και τους επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 18 μηνών χωρίς να είναι εξαγοράσιμη.

            Στις 29 Ιανουαρίου λοιπόν προγραμματίστηκε επετειακή εκδήλωση σε ανάμνηση της συγκέντρωσης της 29^ης Ιανουαρίου 1988. Το ίδιο είχε συμβεί και την προηγούμενη χρονιά χωρίς να σημειωθούν επεισόδια. Ως χώρος που θα τελούνταν το μνημόσυνο (mevlit) είχε οριστεί το Εσκί Τζαμί. Οι αστυνομικές αρχές είχαν απαγορεύσει οποιαδήποτε συγκέντρωση για την 29^η Ιανουαρίου και είχαν ξεχυθεί κυριολεκτικά τους δρόμους. Ειδικές αστυνομικές δυνάμεις είχαν μετακινηθεί από την Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις της Βόρειας Ελλάδας ειδικά για αυτήν την ημέρα.

            Δεν ήταν όμως η Μειονότητα που οργάνωσε ειδική τελετή για αυτήν την ημέρα. Το ίδιο έκαναν και Έλληνες ντόπιοι και άλλοι, που μετακινήθηκαν από περιοχές εκτός Θράκης, σε σχετικό κάλεσμα που κυκλοφόρησε προκειμένου να οργανώσουν αντι-συγκέντρωση.

            Το κλίμα μύριζε μπαρούτι. Οι συνθήκες άλλωστε είχαν διαμορφωθεί έτσι ώστε η σύγκρουση φάνταζε αναπόφευκτη. Με το σούρουπο ξεκίνησε η καταστροφή καταστημάτων που ανήκαν σε Τούρκους μειονοτικούς. Σε μία αγορά που συνυπάρχουν μαγαζιά ντόπιων Ελλήνων και Τούρκων, η οργάνωση ήταν τέτοια που άφησε άθικτα τα μαγαζιά των Ελλήνων ενώ ισοπέδωσε τα καταστήματα των Τούρκων.

            Και δεν αρκούσε μόνο η καταστροφή. Στη διάρκεια της νύχτας τα τούρκικα μαγαζιά άδειασαν από εμπορεύματα και οτιδήποτε άλλο αξίας υπήρχε μέσα σε αυτά. Πλιάτσικο κανονικό. Υπήρχαν και τραυματίες από συμπλοκές που έλαβαν χώρα νωρίτερα, όταν οι δύο ομάδες ήρθαν αντιμέτωπες.

            Ήταν η πρώτη φορά που συνέβησαν συμπλοκές και συγκρούσεις στην Θράκη. Το μένος στρεφόταν ενάντια σε κάθε τι μειονοτικό. Το επόμενο πρωί η περιοχή της αγοράς έμοιαζε με βομβαρδισμένο τοπίο. Ήταν αποκλεισμένη με σήμανση της αστυνομίας και η είσοδος απαγορευόταν. 

            Όσοι έζησαν τα γεγονότα έχουν αναμνήσεις εκείνης της νύχτας και των ημερών έντασης που προηγήθηκαν και ακολούθησαν. Γενικότερα στην περιοχή επικρατούσε κλίμα τρομοκρατίας και φόβου. Πολλές οικογένειες παρέμειναν  για ημέρες κλεισμένες μέσα στα σπίτια τους φοβούμενες περαιτέρω επεισόδια. Δεν βγήκαν παρά μόνο όταν σιγουρεύτηκαν ότι το κλίμα ήταν απόλυτα ασφαλές για να κυκλοφορήσουν.

            Τα επεισόδια θορύβησαν τον πολιτικό κόσμο στην Αθήνα. Τότε άρχισαν να διερωτούνται για πρώτη φορά τι συμβαίνει στην Θράκη. Μία αντιπροσωπεία του πολιτικού κόμματος του Συνασπισμού με επικεφαλής την Μαρία Δαμανάκη επισκέφτηκε την περιοχή στις 31 Ιανουαρίου. Τόσο φανατισμένο ήταν το πλήθος που στράφηκε εναντίον της αντιπροσωπείας εξαπολύοντας ύβρεις έξω από το δημαρχείο που έγινε η σύσκεψη. Οι αντιδράσεις ήταν ακραίες και έφτασαν σε σημείο να δημιουργήσουν ομοίωμα της Δαμανάκη με φερετζέ κατηγορώντας την για μεροληπτική στάση υπέρ της Μειονότητας. Αργότερα ο Συνασπισμός με σχετική ανακοίνωσή του θα καταγγείλει οργανωμένα επεισόδια παρακρατικών ομάδων και θα μιλήσει για προβοκατόρικες συμπεριφορές που σπιλώνουν το κλίμα συνύπαρξης χριστιανών και μουσουλμάνων. 

            Πέντε ημέρες μετά τα γεγονότα, δημοσιογράφοι του περιοδικού Σχολιαστή που έφτασαν από την Αθήνα στην Κομοτηνή μιλούν για εθνική έκρηξη. Περιγράφουν τους μαγαζάτορες που προσπαθούν να επισκευάσουν τα κατεστραμμένα μαγαζιά, ενώ κλείνουν τις βιτρίνες με ότι βρούνε, από χαρτόνια έως και χοντρά υφάσματα επειδή τα τζάμια στην πόλη έχουν τελειώσει. Η περιοχή ακόμα φυλάσσεται από αστυνομικές δυνάμεις. Τα μαγαζιά είναι ακόμη εκτεθειμένα. Οι δημοσιογράφοι λοιπόν κατέγραψαν ότι όλα τα τουρκικά μαγαζιά ήταν σπασμένα και κανένα ελληνικό.

            Τα ελληνικά μαγαζιά γίνονται αντιληπτά από τις πινακίδες, αλλά και ειδικά αυτοκόλλητα που έχουν την ελληνική σημαία ή ακόμα και ειδικά χαρτιά που έχουν τοποθετηθεί και αναγράφουν την λέξη ελληνικό. Όπως γράφουν πολύ χαρακτηριστικά «Γνωρίζουμε ότι προϋπόθεση για ένα πετυχημένο πογκρόμ είναι να ξεχωρίζουν σαφώς τα υποψήφια θύματα από τον υπόλοιπο πληθυσμό». 

            Τόσο μεγάλες καταστροφές με την παρουσία μάλιστα ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων δεν θα είχαν συμβεί χωρίς την ανοχή των ελληνικών αρχών. Όπως επίσης, ενώ ζητήθηκε κατ’ επανάληψη να γίνει απολογισμός των ζημιών, τα συνεργεία της Νομαρχίας περιόδευσαν στην περιοχή αφού ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης. Οι επίσημες πηγές λοιπόν εκείνης της εποχής μιλούσαν για 250 χτυπημένα μαγαζιά, την στιγμή που η Μειονότητα ανέβαζε κατά πολύ τον αριθμό.

            Η ημέρα αυτή που όπως είπαμε αποτελούσε την κορύφωση μιας σειράς γεγονότων αποτέλεσε την αφορμή να στραφούν τα βλέμματα του κέντρου, της Αθήνας δηλαδή, στην Θράκη και κινητοποιηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός, κάτι που θα μας απασχολήσει στην επόμενη εκπομπή.