Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης(17-2019)

            Στην προηγούμενη εκπομπή ξεκινήσαμε μία απαρίθμηση των αιτημάτων που διεκδικεί η Μειονότητα στο χώρο της μειονοτικής εκπαίδευσης. Αναφερθήκαμε στην προστασία και ενίσχυση της μειονοτικής εκπαίδευσης, στην ανάγκη ίδρυσης νέων σχολείων σε συνδυασμό με το αίτημα να μην ανασταλεί η λειτουργία των ήδη υφισταμένων. Εκτενέστερα προσεγγίσαμε το θέμα απουσίας δίγλωσσων μειονοτικών νηπιαγωγείων.

            Μία σειρά αιτημάτων έχει να κάνει με τους δύο βασικούς πυλώνες της εκπαίδευσης, το ελληνόγλωσσο και τουρκόγλωσσο πρόγραμμα διδασκαλίας και ότι αυτό περιλαμβάνει, από τα σχολικά εγχειρίδια μέχρι το αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας. Δυστυχώς τα μαθήματα του ελληνόγλωσσου με εκείνα του τουρκόγλωσσου προγράμματος συνυπάρχουν σε ένα ιδιόμορφο καθεστώς, όντας τελείως ξεχωριστά το ένα από το άλλο. Συνυπάρχουν δηλαδή ανεξάρτητα και όχι αλληλοσυμπληρώνοντας και αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους. Συγκεκριμένα μαθήματα διδάσκονται στην ελληνική και άλλα μαθήματα στην τουρκική γλώσσα.

            Κατά καιρούς ανέκυψαν διάφορα ζητήματα αναφορικά με το αναλυτικό πρόγραμμα, με αφορμή νόμους που δημιουργούσαν ανισορροπίες. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής. Ιστορικά στα Ιεροσπουδαστήρια δεν υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις και κινητοποιήσεις ενάντια σε κρατικές πολιτικές.

            Την φετινή σχολική χρονιά οι μαθητές του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής προέβησαν σε κατάληψη διαρκείας με φόβο ακόμα και απώλειας της σχολικής χρονιάς λόγω μιας υπουργικής απόφασης που μείωσε την διδασκαλία των μαθημάτων στην τουρκική γλώσσα και των θρησκευτικών. Πάγιο αίτημα ήταν η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ ελληνόγλωσσου και τουρκόγλωσσου προγράμματος.

            Παλιότερα υπήρξε σύγχυση και ως προς τη γλώσσα που έπρεπε να διδάσκεται ένα μάθημα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η διένεξη με αφορμή τη γλώσσα που θα έπρεπε να διδάσκεται το μάθημα των αγγλικών στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία ενώ κατά καιρούς επαναλαμβανόταν η ίδια συζήτηση και για άλλα μαθήματα. Γενική αρχή από την πλευρά της Μειονότητας είναι να μην μειωθούν περαιτέρω οι ώρες και συνεπώς, τα μαθήματα που διδάσκονται στην μητρική γλώσσα.

            Συναφές είναι και το αίτημα για αναβάθμιση της ποιότητας του ελληνόγλωσσου και τουρκόγλωσσου προγράμματος.  Το 1997 ξεκίνησε το γνωστό με τα όνομα «Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων» που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Κύριο στόχο έχει την αναβάθμιση του ελληνόγλωσσου προγράμματος των μειονοτικών σχολείων, την αντικατάσταση των σχολικών εγχειριδίων με νέα βάσει των οποίων η ελληνική θα διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα και άλλες παράλληλες δράσεις αποκλειστικά για το ελληνόγλωσσο κομμάτι της εκπαίδευσης. Αυτό αποτέλεσε και την κύρια κριτική της Μειονότητας, η ενασχόληση δηλαδή αποκλειστικά με το ένα κομμάτι της εκπαίδευσης και η πλήρης απαξίωση της πολιτείας για το τουρκόγλωσσο.

            Με τα πολλά φτάσαμε στο 2018 όπου μαθητές με τη στήριξη των γονιών τους απείχαν από τα μαθήματα ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την χρήση των βιβλίων που εκδόθηκαν μέσω του προγράμματος. Οι γονείς μαζί με τους μαθητές διεκδικούν την εισαγωγή στα μειονοτικά σχολεία των βιβλίων που χρησιμοποιούνται στα δημόσια δημοτικά σχολεία με το αιτιολογικό ότι τα βιβλία του προγράμματος, 22 χρόνια μετά την έναρξή του, είναι απαρχαιωμένα. Συγκροτήθηκε μία επιτροπή να εξετάσει το αίτημα και αναμένουμε τα πορίσματα.  

            Τα σχολικά εγχειρίδια λοιπόν βρέθηκαν πολλές φορές στο στόχαστρο. Ένα πάγιο αίτημα ήταν η έγκαιρη αποστολή των τουρκικών βιβλίων. Το 1951 η Ελληνοτουρκική Μορφωτική Συμφωνία όριζε όλα τα σχετικά με τη διανομή σχολικών βιβλίων για το τουρκόφωνο πρόγραμμα απευθείας από την Τουρκία. Τότε δειλά εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια ότι κάτι πάει να αλλάξει από τη χρόνια κατάσταση στασιμότητας, εν τέλει υπερίσχυσε η λογοκρισία του ελληνικού κράτους με αποτέλεσμα από τη δεκαετία του 1950 μέχρι και το 2000 τα τούρκικα βιβλία να διδάσκονται από φωτοτυπίες κι αυτές κακής ποιότητας με σκισμένες σελίδες.

            To 1992 έγινε ένα εγχείρημα συγγραφής σχολικών εγχειριδίων για το τουρκόγλωσσο πρόγραμμα από Έλληνες συγγραφείς. Η αντίδραση από την πλευρά της Μειονότητας ήταν τόσο έντονη που έληξε με καταστροφή των βιβλίων. Έκτοτε δεν επαναλήφθηκε παρόμοιο εγχείρημα. Μόλις το 2000 αποκαταστάθηκε το πρόβλημα αποστολής των σχολικών εγχειριδίων από την Τουρκία στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής διακρατικής συμφωνίας του 2000.

            Αυτά είναι τα βασικά θέματα που ανακύπτουν κατά καιρούς αναφορικά με τους δυο βασικούς πυλώνες της μειονοτικής εκπαίδευσης. Κι επειδή το τουρκόγλωσσο κομμάτι συνθέτει και αιτιολογεί τον χαρακτήρα της εκπαίδευσης ως μειονοτική, πάγιο αίτημα αποτελεί η τήρηση όλων των συμφωνηθέντων στο πλαίσιο διεθνών συνθηκών και διακρατικών συμφωνιών. 

Ένα μεγάλο κεφάλαιο των μειονοτικών διεκδικήσεων έχει να κάνει με τους εκπαιδευτικούς που στελεχώνουν τα μειονοτικά σχολεία. Πρόκειται για ξεχωριστά αιτήματα, ωστόσο το ένα αλληλοσυμπληρώνει το άλλο. Η μειονοτική εκπαίδευση είναι ένα σύνολο που το συνθέτουν πολλά ξεχωριστά μωσαϊκά. Δυστυχώς όταν ένα κομμάτι υστερεί, αυτό συμπαρασύρει και τα υπόλοιπα.

Με το εκπαιδευτικό προσωπικό, σε ότι αφορά το ελληνόγλωσσο πρόγραμμα, τα πράγματα είναι λίγο πολύ ξεκάθαρα διότι οι δάσκαλοι υπόκεινται ακριβώς στο ίδιο καθεστώς με τους εκπαιδευτικούς, όπως σε όλα τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία της επικράτειας. Κι εδώ κάπως εμπλέκεται και το θέμα της νομικής φύσης και υπόστασης της μειονοτικής εκπαίδευσης καθώς ως προς αυτό το κομμάτι διέπεται από τους νόμους των δημοσίων σχολείων.

            Το ίδιο δεν ισχύει και με τους εκπαιδευτικούς του τουρκόγλωσσου προγράμματος. Αυτό το θέμα θα μας απασχολήσει στην επόμενη εκπομπή.