Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (10-2018)

            Το Υπουργείο Παιδείας κατέθεσε στα τέλη του 2017 σχέδιο νόμου για την ίδρυση Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Σε αυτό περιλαμβάνεται μια σειρά σημαντικών διατάξεων. Σήμερα θα σταθούμε σε εκείνη που καθιερώνει υποχρεωτική την φοίτηση των νηπίων ηλικίας τεσσάρων (4) έως πέντε (5) ετών στο Νηπιαγωγείο.

            Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αρκεί να αναφέρουμε ότι η φοίτηση στο νηπιαγωγείο ήταν προαιρετική μέχρι το 2006 όπου με νόμο ψηφίστηκε η μονοετής υποχρεωτική φοίτηση για τα νήπια ηλικίας πέντε (5) ετών. Για την εγγραφή σε δημοτικό σχολείο, είναι απαραίτητη η προσκόμιση βεβαίωσης φοίτησης σε νηπιαγωγείο.

            Δώδεκα χρόνια μετά έρχεται μία νέα διάταξη που θα προσθέσει μία ακόμα υποχρεωτική χρονιά φοίτησης στο νηπιαγωγείο. Δηλαδή, καθιερώνεται η διετής υποχρεωτική φοίτηση.

            Αυτό περιπλέκει περισσότερο το τοπίο στην εκπαίδευση της Μειονότητας. H νέα διάταξη θα μπορούσε να είναι μία δεύτερη ευκαιρία ώστε να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή στο μειονοτικό εκπαιδευτικό σύστημα;

            To 2006 η Μειονότητα ήρθε αντιμέτωπη με μία νέα πραγματικότητα την οποία δεν μπορούσε να προβλέψει. Τα νήπια κλήθηκαν να παρακολουθήσουν τα δημόσια νηπιαγωγεία προκειμένου να λάβουν την βεβαίωση για την εγγραφή στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία. Δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για το μειονοτικό εκπαιδευτικό σύστημα.

            Οι όποιες αντιδράσεις και πιέσεις ήρθαν ετεροχρονισμένα, όταν δηλαδή είχε ήδη διαμορφωθεί το νέο καθεστώς. Οι πιέσεις ήταν ασφυκτικές με την έννοια ότι κανένας γονιός δεν θα μπορούσε να ρισκάρει την εκπαιδευτική τύχη του παιδιού του. Οπότε εφόσον για πολλούς η αλλαγή αυτή δεν ήταν προϊόν επιλογής, ήταν προϊόν έμμεσης επιβολής.

            Η Μειονότητα συνέχισε να διεκδικεί σταθερά την ύπαρξη δίγλωσσης προσχολικής μειονοτικής εκπαίδευσης ως αναπόσπαστο τμήμα της πρωτοβάθμιας μειονοτικής εκπαίδευσης.

            Πρόσφατα, το 2017, ανακοινώθηκε η πιλοτική εφαρμογή προγράμματος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής σε έξι νηπιαγωγεία της Θράκης, 3 σε οικισμούς της Ροδόπης και άλλα 3 σε οικισμούς της Ξάνθης. Το πρόγραμμα στοχεύει στην είσοδο σε αυτά και νηπιαγωγού μέλους της Μειονότητας που θα επικοινωνεί με τα παιδιά στη μητρική τους γλώσσα.  

            Πρόκειται για μία παρέμβαση που ακόμα είναι πολύ νωρίς να κρίνουμε, ωστόσο είναι σίγουρο ότι δεν κινείται στο ίδιο μήκος με τα αιτήματα της κοινότητας και για μία ακόμα φορά, έχει απλά ανακοινωθεί χωρίς τη άμεση εμπλοκή, συμμετοχή ή διάλογο με εκπροσώπους και φορείς.

            Το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα επαναληφθεί το σενάριο του 2006 όπου η Μειονότητα θα κληθεί απλά να εκφράσει την αντίθεσή της σε τετελεσμένα γεγονότα ή αν εν τέλει η ίδια θα προκαλέσει τα γεγονότα. Διότι οι νόμοι του κράτους πολλές φορές δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, τις ανάγκες κάθε πληθυσμιακής ομάδας, αλλά αυτός θα μπορούσε να είναι ο ρόλος των εκπροσώπων.

            Η διετής υποχρεωτική φοίτηση στα νηπιαγωγεία φέρνει νέα δεδομένα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ίσως θα μπορούσε να αποτελέσει μία νέα καλή αρχή για να τεθεί στη συζήτηση και η δυνατότητα δημιουργίας δίγλωσσων μειονοτικών νηπιαγωγείων στην περιοχή της Θράκης. Διότι το Υπουργείο και η πολιτεία θα επενδύσει σημαντικό κεφάλαιο και οικονομικό αλλά και ανθρώπινο σε αυτήν την αλλαγή. Θα είχε ίσως νόημα τώρα να ανοίξει και η συζήτηση για τις δυνατότητες που υπάρχουν για παρεμβάσεις και στο χώρο της μειονοτικής εκπαίδευσης.  

            Το νομοσχέδιο να ψηφίστηκε από την Ολομέλεια, ωστόσο υπάρχουν χρονικά περιθώρια διότι προβλέπεται η σταδιακή ένταξη των δήμων με κοινή υπουργική απόφαση μετά από εισήγηση του οικείου Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης λαμβάνοντας την γνώμη των οικείων Διευθύνσεων Εκπαίδευσης. Δηλαδή μιλάμε για έναν μηχανισμό που θα εμπλακεί σε τοπικό επίπεδο και αναμφισβήτητα, γνωρίζει καλύτερα από τον κάθε άλλο τα τοπικά θέματα.

            Το πρόβλημα είναι και τυπικό και ουσιαστικό. Τυπικό διότι ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της φοίτησης δημιουργεί κατά μία έννοια μία επιβολή. Οι μαθητές για να εγγραφούν στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία χρειάζονται τον τίτλο του νηπιαγωγείου. Ο νόμος είναι ξεκάθαρος.

Είναι όμως και ουσιαστικό. Η εκμάθηση της μητρικής γλώσσας και η προσχολική εκπαίδευση οφείλει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του κορμού της μειονοτικής εκπαίδευσης. Μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για μία συνεχή και ολοκληρωμένη εκπαιδευτική διαδικασία. Οποιοδήποτε άλλο μεικτό μοντέλο όπως η μεταπήδηση από δημόσιο σε μειονοτικό σχολείο, δημιουργεί συγχύσεις πρωτίστως στα παιδιά.

            Ο Πρόεδρος της Ένωσης Τούρκων Δασκάλων Δυτικής Θράκης, Aydin Ahmet, σε ανακοίνωση που εξέδωσε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας, στις 21 Φεβρουαρίου, έκανε ειδική μνεία στην ανάγκη ίδρυσης δίγλωσσων νηπιαγωγείων. Αναφέρει στο κείμενο ότι η χρήση και οι σπουδές στη μητρική γλώσσα αποτελούν ένα οικουμενικό ανθρώπινο δικαίωμα και ότι η Τουρκική Μειονότητα σε κάθε ευκαιρία ζητά νηπιαγωγεία που θα παρέχουν δίγλωσση εκπαίδευση στην τουρκική και την ελληνική γλώσσα. Συνεχίζει λέγοντας ότι διεκδικούν να οικοδομήσουν, να αναπτύξουν και να εμπλουτίσουν τα σχολεία με ένα πρόγραμμα σπουδών αντίστοιχο με εκείνο των μειονοτικών δημοτικών σχολείων.

            Η ίδρυση δίγλωσσων μειονοτικών νηπιαγωγείων στη Θράκη σκοντάφτει κάπου ανάμεσα στην πολιτική βούληση και την κρατική αναλγησία. Το θέμα έχει πάρει έντονη πολιτική χροιά, γεγονός που σίγουρα, όπως έχει αποδείξει η μέχρι σήμερα εμπειρία, δεν βοηθάει στην επίλυσή του. Παρόλα αυτά, είναι μία συζήτηση που πρέπει να τεθεί στην πραγματική του εκπαιδευτική και παιδαγωγική διάσταση με γνώμονα τις εξελίξεις και αλλαγές που συμβαίνουν σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα και εκ των πραγμάτων, δεν μπορούν να αφήσουν ανεπηρέαστη την μειονοτική εκπαίδευση.