Παγκόσμια Προοπτική (2018-05)

Καθηγητής Κουντρέντ Μπουλμπούλ*

Την περασμένη εβδομάδα είχαμε αναφέρει εν συντομία ότι οι περιφερειακές κρίσεις δεν μπορούν να επιλυθούν με παγκόσμιους παίκτες. Σήμερα θέλω να αναλύσω πιο βαθιά στο θέμα αυτό.

Κατά την πρόσφατη ιστορία δεν έχει εδραιωθεί η σταθερότητα σε καμία χώρα στην οποία επενέβησαν παγκόσμιοι παίκτες ή διεθνείς συνασπισμοί υπό την ηγεσία παγκόσμιων παικτών. Αντιθέτως μπορεί να ειπωθεί ότι η αστάθεια έχει αποκτήσει διαρκή χαρακτήρα σε περιοχές στις οποίες επενέβησαν παγκόσμιοι παίκτες. Οι χώρες αυτές γενικά έμειναν αντιμέτωπες με περισσότερους θανάτους, δάκρυα, μεγάλες μεταναστεύσεις και οικονομικές κρίσεις και έγιναν πιο αφιλόξενες.

Μια γρήγορη ματιά στις κρίσεις της πρόσφατης περιόδου στις οποίες συμμετείχαν ενεργά οι παγκόσμιοι παίκτες θα αποκαλύψει αυτήν την πικρή αλήθεια.

Η Σοβιετική Ένωση αποτελεί πια παρελθόν. Αλλά η Αφγανική Κρίση που ξεκίνησε με την εισβολή της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) εξακολουθεί να συνεχίζεται παρά τα τόσα δεινά που βιώθηκαν.

Ναι, ο Σαντάμ ήταν ένας δικτάτορας. Βιώθηκαν πολλά δεινά υπό την καταπιεστική εξουσία του Σαντάμ. Πόσοι Ιρακινοί όμως θα προτιμούσαν το σημερινό Ιράκ και όχι αυτό της εποχής Σαντάμ αν ήξεραν αυτά που θα συμβούν μετά την επέμβαση των παγκόσμιων παικτών;

Τι ελπίδες τρέφουν οι Λίβυοι για το μέλλον της κατακερματισμένης και λεηλατημένης από την επέμβαση των παγκόσμιων παικτών χώρας τους;

Άραγε η Συρία; Ποιος μπορεί να προβλέψει κάτι για το μέλλον της Συρίας μετά την επέμβαση των παγκόσμιων παικτών, μιας Συρίας που σχεδόν όλοι οι πολίτες έχουν εκτοπιστεί, όπου έχουν σκοτωθεί εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι και είναι πια αγνώριστες πόλεις φορείς πολιτισμού όπως η Δαμασκός και το Χαλέπι;

Το Πακιστάν που έχει πληρώσει το μεγαλύτερο τίμημα λόγω του πολέμου που μαίνεται εδώ και πολλές δεκαετίες στο Αφγανιστάν, σήμερα είναι αντιμέτωπο με μεγαλύτερη κρίση σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια λόγω των απειλών των ΗΠΑ.

Πόση γαλήνη έχει φέρει στους Βόσνιους Μουσουλμάνους η Συμφωνία του Ντέιτον που υπέγραψε με απειλές, εκβιασμούς και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις ο Αλίγια, ένας από τους πιο σοφούς ηγέτες της ανθρωπότητας; Το Διεθνές Δικαστήριο Εγκλημάτων Πολέμου μπορεί να καταδίκασε τους Σέρβους δολοφόνους που έθαψαν σε μαζικούς τάφους τους Βόσνιους Μουσουλμάνους, αλλά κατέστησαν τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη που διαιρέθηκε μεταξύ των Σέρβων, Κροατών και Βοσνίων μια χώρα που δεν μπορεί να κάνει ούτε ένα βήμα.

Το δράμα των Μουσουλμάνων Ροχίνγκια τους οποίους η Μιανμάρ εξανάγκασε στη μετανάστευση καίγοντας τα σπίτια τους ή σκοτώνοντας τους, αυτή τη στιγμή δεν προσελκύει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας ή των παγκοσμίων παικτών επειδή προς το παρόν έχουν βρει καταφύγιο στο Μπαγκλαντές και δεν μπορούν να φτάσουν στη Δύση λόγω της μεγάλης απόστασης που τους χωρίζει. Είναι αμφίβολο αν θα βρεθεί ή όχι μια πιο δίκαιη λύση για εκείνους όταν προσελκύσουν το ενδιαφέρον τους.

Είναι εμφανές το σημείο στο οποίο βρίσκεται το Παλαιστινιακό μετά την επέμβαση των παγκοσμίων παικτών κατά τον τελευταίο αιώνα. Μια Παλαιστίνη που μέρα με τη μέρα λιγοστεύουν ολοένα και περισσότερο τα εδάφη της λόγω της ισραηλινής εισβολής και συρρικνώνεται μέρα με τη μέρα το πεδίο ελευθερίας των Παλαιστινίων που ζουν σε συνθήκες υπαίθριας φυλακής.

Αναμφίβολα υπάρχουν πολλά περισσότερα παραδείγματα.

Δυστυχώς όλες οι προαναφερθείσες είναι κρίσεις που υφίστανται σε γεωγραφικές περιοχές όπου ζουν Μουσουλμάνοι. Η κατάσταση αυτή χρήζει περαιτέρω εξηγήσεων και αξιολογήσεων.

Γιατί τα προβλήματα καθίστανται πιο μόνιμα με την επέμβαση των παγκοσμίων παικτών;

Μάλλον η βασικότερη αιτία είναι η νοοτροπία των παγκοσμίων παικτών. Οφείλεται στο γεγονός ότι κοιτούν τη διεθνή πολιτική με βάση τα συμφέροντα και όχι τις αρχές, το δίκαιο, το δίκιο και τις αξίες. Η δήλωση στην οποία προέβη αυτήν την εβδομάδα η εισηγήτρια της ΕΕ για την Τουρκία κα. Κάτι Πίρι ότι η τρομοκρατική οργάνωση PKK που δολοφόνησε 40.000 ανθρώπους δεν συνιστά απειλή για εκείνους, δείχνει σαφώς αυτήν την οπτική γωνιά. Αυτή η οπτική που δεν τρέφει καμία ανησυχία και δεν έχει καμία αρετή αν η τρομοκρατία δεν στρέφεται εναντίον της, είναι μια ανησυχητική για την ανθρωπότητα προσέγγιση. Τέτοιου είδους προσεγγίσεις είναι άγνωστες για τον πολιτισμό μας. Δεν μπορούμε να εγκύψουμε σε κανένα πρόβλημα με ιμπεριαλιστικό όραμα. Δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε μια οπτική που δεν αναγνωρίζει καμία αρχή, που χρησιμοποιεί κάθε μέθοδο για να πετύχει το σκοπό του και είναι ικανή για κάθε είδους χειραγώγηση. Στον πολιτισμό μας ακόμα και ο πόλεμος έχει δίκαιο. Έχουμε μια οπτική η οποία δεν μετατρέπει το δίκαιο σε εργαλείο του πολέμου, αλλά χαράζει ένα νομικό πλαίσιο για τον πόλεμο και θεωρούμε τον πόλεμο νόμιμο μόνο και μόνο εντός αυτού του πλαισίου.

Οι παγκόσμιοι παίκτες που δεν διαθέτουν μια αντίληψη εξωτερικής πολιτικής που βασίζεται στις αξίες και στη δικαιοσύνη, αλλά στα συμφέροντα και η οποία δεν αναγνωρίζει κανένα όριο για την επίτευξη του σκοπού τους, αναμφίβολα προσεγγίζουν τις κρίσεις στην περιοχή μας εντός αυτού του πλαισίου.

Στο πλαίσιο αυτό, οι παγκόσμιοι παίκτες μπορεί να είναι η ίδια η πηγή των κρίσεων καθώς και οι φορείς τους.

Για να βλάψουν ο ένας τον άλλον, οι παγκόσμιοι παίκτες, όπως φαίνεται συχνά, μπορεί να στηρίξουν τις περιφερειακές κρίσεις. Μπορεί να θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις περιφερειακές χώρες, τους ανθρώπους ως πολιορκητικό κριό για να βλάψουν τους άλλους προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα.

Οι παγκόσμιοι παίκτες μπορεί να επιθυμούν να παρατείνουν τις κρίσεις που υφίστανται, ακόμα και αν δεν τις έχουν προκαλέσει οι ίδιοι και να αναπτύσσουν πολιτικές προς αυτήν την κατεύθυνση. Το πιο απτό παράδειγμα είναι η στάση των ΗΠΑ στη Συρία.

Οι παγκόσμιοι παίκτες μπορούν να θεωρήσουν τις περιφερειακές κρίσεις μια εμπορική ευκαιρία για τους ίδιους λόγω της πώλησης όπλων μεγάλης αξίας.

Από την άλλη οι παγκόσμιοι παίκτες δεν επηρεάζονται σχεδόν καθόλου από τις αρνητικές επιπτώσεις των περιφερειακών κρίσεων. Οι περιφερειακές χώρες είναι αυτές που πληρώνουν το βαρύ τίμημα των κρίσεων.

Οι παγκόσμιοι παίκτες δεν είναι μόνιμοι στην περιοχή. Δεν θα επηρεαστούν από τους σπόρους διχόνοιας που θα ρίξουν μεταξύ των περιφερειακών λαών.

Για τους προαναφερόμενους λόγους, θα πρέπει πρωτίστως να αναζητηθούν περιφερειακοί συνασπισμοί για να βρεθούν λύσεις στις περιφερειακές κρίσεις και όχι διεθνείς συνασπισμοί που δεν θα πληρώσουν κανένα απολύτως τίμημα.

Αναμφίβολα τα προβλήματα δεν πηγάζουν αποκλειστικά και μόνο από τους παγκόσμιους παίκτες. Η πηγή των κρίσεων και η αιτία της επέμβασης των παγκοσμίων παικτών στην ουσία τις περισσότερες φορές είναι η στάση που τηρούν οι περιφερειακές χώρες. Ωστόσο, τα λάθη των περιφερειακών χωρών αποτελούν αντικείμενο ενός ξεχωριστού άρθρου. Εγώ αναφέρομαι στη μέθοδο που πρέπει να ακολουθηθεί για την επίλυση των περιφερειακών κρίσεων ή στα αποτελέσματα μιας λανθασμένης μεθόδου που ακολουθήθηκε.

Σε περίπτωση που δεν αναζητηθεί μια λύση σε περιφερειακό επίπεδο, θα βλαφθούν/βλάπτονται οι περιφερειακές χώρες όταν χορεύουν οι παγκόσμιοι παίκτες.

Μπορεί να είναι δικαιολογημένες οι επικρίσεις μας για τις επεκτατικές, σεκταριστικές και ρατσιστικές πολιτικές των γειτονικών χωρών. Μπορεί δικαιολογημένα να μας πειράζουν πολύ οι προσπάθειες αναζήτησης περιφερειακής λύσης εξαιτίας των εν λόγω πολιτικών των περιφερειακών χωρών. Ωστόσο, όπως φαίνεται και στα παραπάνω παραδείγματα, η επέμβαση των παγκοσμίων παικτών δεν λύνει τα περιφερειακά προβλήματα, αντιθέτως τα εμβαθύνει περαιτέρω. Οι κρίσεις που αποκτούν ολοένα και περισσότερο διαρκή χαρακτήρα καθιστούν τις περιφερειακές χώρες πιο ευάλωτες σε διεθνείς επεμβάσεις. Η κατάσταση αυτή ωθεί σε περισσότερη αντιπαλότητα τα παιδιά της ίδιας γεωγραφικής περιοχής που συμβιώνουν εδώ και χίλια χρόνια και υποβαθμίζουν πλήρως την αξία των εδαφών που ζουν. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο θα πρέπει να εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες προκειμένου οι περιφερειακές κρίσεις να επιλυθούν με τις περιφερειακές χώρες, οποίο και αν είναι το κόστος.

*Ο καθηγητής Κουντρέντ Μπουλμπούλ είναι κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Γιλντιρίμ Μπεγιαζίτ της Άνκαρα.