Ανάλυση Επικαιρότητας (2018-04)

Τζαν Ατζούν*

Η Τουρκία εδώ και καιρό έκανε ετοιμασία για μια εκτεταμένης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση κατά της PYD/YPG, παρακλάδι της PKK την οποία θεωρεί ως σοβαρή απειλή κατά της εθνικής της ασφάλειας αλλά και της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας. Στο παρόν στάδιο η Τουρκία έχει κινητοποιηθεί για το Αφρίν στην δυτική άκρη της ζώνης της τρομοκρατίας. Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις από καιρό μετέφεραν στρατιωτική δύναμη στην περιοχή και αναπτύχθηκαν και στα νότια του Αφρίν στο Ιντλίμπ και έχουν περικυκλώσει την περιοχή. Η επιχείρηση οι ετοιμασίες της οποίας συνεχίζονταν εδώ και καιρό, λίγο μετά την δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας Ερντογάν ότι η «επιχείρηση στο Αφρίν έχει ουσιαστικά ξεκινήσει», πέρασε στο στάδιο της επίθεσης στις 5 το απόγευμα της 20^ης Ιανουαρίου. Ονομάστηκε Επιχείρηση Κλαδί Ελιάς.

Το Αφρίν έχει μια σημαντική γεωπολιτική θέση στην γραμμή των συνόρων με την Τουρκία. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη απογραφή πληθυσμού που έγινε το 2004 στη Συρία, 64.758 άτομα κατοικούν στο κέντρο του Αφρίν ενώ στο σύνολο της περιοχής ζουν 172.095 άτομα. Επειδή το Αφρίν δεν δέχθηκε αεροπορικές επιδρομές από το καθεστώς Άσαντ, είναι σχετικά πιο ασφαλές, πράγμα το οποίο οδήγησε σε μετανάστευση μεγάλου αριθμού κατοίκων από άλλες περιοχές. Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή ζουν περίπου 300 χιλιάδες άτομα στο Αφρίν.

Αυτή η περιοχή θεωρείται από την οργάνωση ως εφαλτήριο για την Μεσόγειο. Εξάλλου με μία γραμμή εφοδιασμού από το Αφρίν στην Τουρκία μέσω της οροσειράς Άμανος, προσπαθεί να μεταφέρει τρομοκράτες και όπλα. Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και οι δυνάμεις ασφαλείας μέχρι την έκτη μέρα έχουν εξουδετερώσει πάνω 303 τρομοκράτες. 

Η επιχείρηση Κλαδί Ελιάς που διεξάγουν οι ΤΕΔ στο Αφρίν ξεκίνησε στις 20 Ιανουαρίου στις 5 το απόγευμα, όταν αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Συρίας και έπληξαν στόχους των τρομοκρατών. 72 αεροσκάφη κατέστρεψαν 108 στόχους που χρησιμοποιούσε η PKK/KCK/PYD-YPG ως κρησφύγετα και αποθήκες πυρομαχικών. Το πρώτο στάδιο της επιχείρησης υποδήλωσε ότι θα γίνει μια εκτεταμένης κλίμακας στρατιωτική επέμβαση κατά της PKK στο Αφρίν.

Οι ΤΕΔ και οι Σύροι αντιπολιτευόμενοι που υποστηρίζει η Τουρκία, την δεύτερη μέρα της επιχείρησης Κλαδί Ελιάς ξεκίνησαν την επιχείρηση ξηράς και κατέλαβαν πολλές περιοχές. Προχωρώντας διαπιστώθηκε ότι ο πρωταρχικός στόχος της επιχείρησης ήταν τα υψώματα στα ορεινά πεδία. Η έναρξη της επιχείρησης από το δυσκολότερο μέτωπο που δεν περίμενε η YPG, δίνει σημαντικά στοιχεία για την στρατηγική της επιχείρησης. Προσπαθούν να καταλάβουν τα υψίπεδα στα ορεινά για να εμποδίσουν την φυγή της YPG. Μετά από αυτό οι ΤΕΔ και οι Σύροι αντικαθεστωτικοί που στηρίζονται από την Τουρκία, θα περάσουν στο στάδιο πλήρους εκκαθάρισης της YPG από την περιοχή. Κάτι άλλο που προσελκύει την προσοχή είναι που η επιχείρηση διεξάγεται σε 8 διαφορετικά μέτωπα και αυτό για να αναγκαστεί η YPG να πολεμήσει σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα και να αποδυναμωθεί.

Η τρομοκρατική οργάνωση PKK/YPG που αντιστέκεται με ασύμμετρες-υβριδικές τεχνικές πολέμου στην επιχείρηση η οποία μέχρι στιγμής διεξάγεται με επιτυχία, προσπαθεί να μετακινηθεί σε κατοικημένες περιοχές και να χρησιμοποιήσει τον άμαχο πληθυσμό σαν ασπίδα. Η οργάνωση επιχειρεί λοιπόν να μειώσει τις δικές της απώλειες και ταυτόχρονα προκαλώντας απώλειες αμάχων να τις εκμεταλλευτεί για να υλοποιήσει μια διαδικασία μαύρης προπαγάνδας διεθνώς. Αυτό επιβεβαιώνεται με την εξής πληροφορία: Μέλη της οργάνωσης δεν επιτρέπουν στους αμάχους να εγκαταλείψουν το Αφρίν και την έξω περιοχή.

Προσελκύει προσοχή όμως και η διπλωματική διάσταση της επιχείρησης πέρα από την στρατιωτική. Η Ρωσία προσπαθεί να κρατήσει υπό τον έλεγχό της τον εναέριο χώρο της Συρίας στα πλαίσια της συμφωνίας που έχει κάνει με το καθεστώς. Η Ρωσία που κατέχει σημεία ελέγχου στην περιοχή, ως γνωστόν προσπαθεί να πείσει την Τουρκία για μια σχετικά μικρότερης κλίμακας επιχείρηση. Είναι ωστόσο προφανής η αναγκαιότητα μιας εκτεταμένης επιχείρησης εκκαθάρισης για να μπορέσει η Τουρκία να εξουδετερώσει μόνιμα την απειλή τρομοκρατίας στο Αφρίν.

Πέρα από τον συνεχή διάλογο με την Ρωσία, η Τουρκία επιδίδεται σε μαραθώνιο διαβουλεύσεων με τις ΗΠΑ, τις χώρες της ΕΕ και της περιοχής του Κόλπου. Έπειτα από την έναρξη της επιχείρησης, οι πρέσβεις πολλών χωρών κλήθηκαν στο Υπουργείο Εξωτερικών για ενημέρωση σε σχέση με την επιχείρηση. Από την άλλη μεριά η πρωτοβουλία της Γαλλίας να μεταφέρει την επιχείρηση Κλαδί Ελιάς στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, μετατράπηκε σε θέμα ημερήσιας διάταξης σε σχέση με την ανθρωπιστική διάσταση στη Συρία με διπλωματική πρωτοβουλία του Τουρκικού ΥΠΕΞ. Εξάλλου η πρωτοβουλία ορισμένων κύκλων που υποστηρίζουν την PKK στο Συμβούλιο της Ευρώπης, εμποδίστηκε πάλι με πρωτοβουλία του ΥΠΕΞ.

Διάφορες δηλώσεις έγιναν από τις ΗΠΑ σε σχέση με την Επιχείρηση Κλαδί Ελιάς αλλά φαίνεται ότι σε γενικές γραμμές δεν είναι ευχαριστημένες με την επιχείρηση. Ενώ η Αγγλία, η Γερμανία και το ΝΑΤΟ θεωρούν νόμιμη την επιχείρηση, η Ρωσία επιρρίπτει την ευθύνη στην απαθή στάση των ΗΠΑ στη Συρία.

*O Τζαν Ατζούν είναι ερευνητής της Διεύθυνσης Εξωτερικής Πολιτικής του Ιδρύματος Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (SETA).