Παγκόσμια Προοπτική (2018-04)

Καθηγητής Κουντρέντ Μπουλμπούλ*

Ενίοτε αντλούμε βαριά διδάγματα από βαριά τιμήματα που πληρώνουμε. Λέμε, μακάρι να μην πληρώναμε αυτά τα βαριά διδάγματα και να μην αντλούσαμε αυτά τα διδάγματα.

Αυτό μάλλον ισχύει περισσότερο για τη συριακή κρίση που έχει αφήσει πίσω της πολύ τραγικά διδάγματα. Η Αραβική Άνοιξη επηρέασε άμεσα τη Συρία όπως επηρέασε και τις υπόλοιπες κλειστές κοινωνίες. Αυτό που αντιμετώπισε ο συριακός λαός όταν άρχισε να σηκώνει το κεφάλι έπειτα από δεκαετίες καταχείμωνου, από το καταπιεστικό καθεστώς δεν ήταν μια προσπάθεια κατανόησης των αιτημάτων τους αλλά μια ενέργεια σύντριψης τους που αποτελεί τη βασική αντίδραση των δικτατορικών καθεστώτων.

Οι αξίες της ΕΕ ξεβράστηκαν στις ακτές

Ο εμφύλιος στη Συρία κλιμακώθηκε μετά την άμεση εμπλοκή του Ιράν στον πόλεμο με τα στρατεύματα του, την ρωσική υποστήριξη στο καθεστώς Άσαντ και την απουσία μιας προοπτικής λύσης στις δυτικές χώρες. Εκατοντάδες άνθρωποι πέθαναν/σκοτώθηκαν. Εκατομμύρια άλλοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ενδιαφέρθηκαν σχεδόν καθόλου για τους πρόσφυγες έως ότου αυτοί φτάσουν στις πύλες τους. Η αντίδραση στις δυτικές χώρες όταν οι πρόσφυγες έφτασαν στις συνοριακές πύλες τους ήταν μια ντροπή για λογαριασμό της ανθρωπότητας. Οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες που μέχρι πρότινος επέκριναν άλλους σε πάρα πολλά θέματα όπως τον πλουραλισμό, τη συμβίωση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα, την ελευθερία και το δικαίωμα στη ζωή, έμειναν μετεξεταστέοι στην πρώτη κιόλας δοκιμασία όσον αφορά αυτές τις αξίες. Αγνόησαν το γεγονός ότι οι πρόσφυγες ήταν άνθρωποι που αξίζουν αυτές τις αξίες. Το μοναδικό πρόβλημα, η μοναδική αξία των περισσοτέρων Ευρωπαϊκών χωρών ήταν να εμποδίσουν την άφιξη των προσφύγων στα εδάφη τους. Από αυτό το σημείο και έπειτα στις ακτές στην ουσία δεν ξεβράστηκαν μόνα, απεγνωσμένα και κακόμοιρα μωρά όπως ο Αϊλάν αλλά οι ευρωπαϊκές αξίες.

Τουρκία: Μια χώρα που συμβάλλει στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες

Ας υποθέσουμε για λίγο ότι η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Τουρκία ασκούν πολιτικές σαν αυτές των ευρωπαϊκών χωρών και ότι κλείνουν την πόρτα στην ανθρωπότητα και στους πρόσφυγες. Εκατομμύρια πρόσφυγες θα συνωστίζονταν στις πύλες των ευρωπαϊκών χωρών. Αν λάβουμε υπόψη τις απάνθρωπες αντιδράσεις που προκάλεσαν οι λιγοστοί πρόσφυγες που κατάφεραν να φτάσουν στην ΕΕ, το πως ενίσχυσαν τα φασιστικά και ναζιστικά κινήματα που είναι σε έξαρση, μάλλον θα κλιμακωνόταν περαιτέρω η ανθρωπιστική κρίση και η κρίση αξιών στην Ευρώπη.

Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία φιλοξενεί μόνη της 3.500.000 Σύρους στα εδάφη της και διακηρύσσει ότι θα ασκήσει πολιτική ανοιχτής πόρτας όσον αφορά τη Συρία, το κυβερνών κόμμα που ασκεί αυτές τις πολιτικές αυξάνει τα ποσοστά του. Το ποσοστό προσφύγων που φιλοξενεί η τουρκική πόλη Κίλις μόνη της είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό που έχουν υποδεχτεί πολλά κράτη μέλη της ΕΕ. «Να μην κάνει τον κόπο, εγώ μπορώ να φιλοξενήσω τόσα άτομα στο σπίτι μου», ήταν η ιστορική απάντηση που έδωσε ο τότε νομάρχης του Κίλις σε μια ευρωπαϊκή χώρα που ανακοίνωσε ότι θα υποδεχθεί 130 πρόσφυγες.

Τα ευρωπαϊκά κόμματα είχαν επιδοθεί σε έναν αγώνα για να αυξήσουν τα ποσοστά τους με αντιπροσφυγικές, αντιμεταναστευτικές, ξενοφοβικές αντιισλαμικές πολιτικές. Το κόμμα που υποσχέθηκε «μηδέν πρόσφυγες» αναδείχθηκε πρώτο στις αυστριακές εκλογές. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα φασιστικά και ναζιστικά κόμματα είναι σε άνοδο. Σε ορισμένες χώρες σχηματίζουν συνασπισμό. Σε πολλές χώρες τα κεντροδεξιά και αριστερά κόμματα ριζοσπαστικοποιούνται προκειμένου να ανακόψουν την άνοδο της ακροδεξιάς. Αναμφίβολα η κρίση αυτή στην Ευρώπη που γίνεται ολοένα και πιο εσωστρεφής και το μέλλον ολοένα και πιο σκοτεινό, εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους για την ανθρωπότητα. Αν ακόμα στην Ευρώπη ανέρχονται στην εξουσία δημοκρατικά κόμματα που δεν έχουν διολισθήσει στον εξτρεμισμό, αυτό οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις υπεράνθρωπες προσπάθειες της Τουρκίας και των περιφερειακών χωρών στο προσφυγικό.

Το γεγονός ότι κανένας Σύρος πρόσφυγας δεν έχει πάει στο Ιράν και στις χώρες του Κόλπου είναι ένα άλλο σημαντικό θέμα που πρέπει να ληφθεί υπόψη.

Μαύρη προπαγάνδα κατά της Επιχείρησης Κλαδί Ελιάς

Στο σημείο αυτό, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής οι πολιτικές των παγκόσμιων πρωταγωνιστών που αποσκοπούν στο να κλιμακώσουν και όχι να λύσουν το συριακό ζήτημα παρά το γεγονός ότι η ΝΤΑΕΣ έχει ηττηθεί. Δυστυχώς αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τη Συρία. Όπου και αν έχει επέμβει ο Διεθνής Συνασπισμός, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Λιβύη και στη Συρία, πουθενά δεν έχει επέλθει η σταθερότητα. Αντιθέτως οι θάνατοι, τα δάκρυα και οι μεγάλες μεταναστεύσεις έχουν καταστήσει πλέον αβίωτες τις συνθήκες στις χώρες αυτές. Οι περιφερειακές χώρες υποχρεώθηκαν και υποχρεώνονται να πληρώσουν το τίμημα αυτής της κατάστασης. Γι’ αυτό θα πρέπει πρωτίστως να αναζητηθούν περιφερειακοί συνασπισμοί για την αντιμετώπιση και την επίλυση τέτοιων κρίσεων και όχι διεθνείς συνασπισμοί που δεν θα πληρώσουν κανένα τίμημα.

Η Τουρκία και οι περιφερειακές χώρες δικαίως αντιδρούν έντονα στη στήριξη που παράσχουν οι ΗΠΑ με χιλιάδες φορτηγά όπλα στην PYD/YPG και τις δηλώσεις ότι θέλουν να μετατρέψουν την YPG σε «συνοριακή δύναμη», παρά το γεγονός ότι η ΝΤΑΕΣ έχει ηττηθεί και ο εμφύλιος τείνει να σταματήσει. Η PKK και η PYD είναι τρομοκρατικές οργανώσεις που έχουν δολοφονήσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στην Τουρκία και στις γειτονικές χώρες. Όπως θα αντιλαμβάνονταν οι ΗΠΑ τη δημιουργία μιας «συνοριακής δύναμης» από την Αλ Κάιντα του Λάντιν σε μια γειτονική τους χώρα, έτσι αντιλαμβάνεται η Τουρκία και οι περιφερειακές χώρες την χορήγηση όπλων στην PYD και τις δηλώσεις περί «συνοριακής δύναμης». Η Τουρκία δικαίως ξεκίνησε την Επιχείρηση Κλαδί Ελιάς προκειμένου να αυτοαμυνθεί, να εδραιώσει την περιφερειακή σταθερότητα, να σώσει τους ανθρώπους από την αιχμαλωσία αυτής της τρομοκρατικής οργάνωσης και να ανασχέσει ένα νέο κύμα προσφύγων προς τα εδάφη της.

Ορισμένα κέντρα επιμένουν να διαστρεβλώνουν την νόμιμη αυτή επιχείρηση της Τουρκίας. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους της Επιχείρησης Κλαδί Ελιάς είναι η προστασία της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας διότι η τρομοκρατική οργάνωση PYD/YPG που έχει τη στήριξη των ΗΠΑ εγκαθίσταται σιγά σιγά σε μια περιοχή που εκτείνεται από το Ιράκ μέχρι τη Μεσόγειο και διαιρεί τη Συρία.

Επιχειρούν να δείξουν πως η αντιτρομοκρατική επιχείρηση της Τουρκίας στρέφεται κατά των Κούρδων. Όπως η επιχείρηση ενάντια στον Οσάμα μπιν Λάντεν δεν ήταν κατά των Αράβων αλλά ενάντια στην τρομοκρατία, το ίδιο λοιπόν είναι και αυτό που κάνει η Τουρκία. Δεν επιτρέπει σε μια οργάνωση που εδώ και δεκαετίες σπέρνει την τρομοκρατία να δημιουργήσει μια ζώνη τρομοκρατίας στα σύνορα της. Άλλωστε, όσοι ζουν στην Τουρκία και στην περιοχή γνωρίζουν πολύ καλά ότι η PYD/YPG, που είναι η ονομασία της PKK στη Συρία, εξαπολύει τις πιο θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον Κούρδων που δεν την υποστηρίζουν.

Η PYD/YPG διεξάγει στην περιοχή της εθνοκάθαρση σε βάρος των Κούρδων, Αράβων, Τουρκομάνων και μη μουσουλμανικών ομάδων που δεν την υποστηρίζουν. Εκατομμύρια άνθρωποι που φεύγουν από εδώ έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία και σε χώρες της περιοχής. Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί εδώ είναι το εξής, γιατί η τρομοκρατική οργάνωση που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ δεν επιτρέπει στους πραγματικούς ιδιοκτήτες της περιοχής να επιστρέψουν; Η επιχείρηση της Τουρκίας, καθαρίζοντας την περιοχή από την τρομοκρατία, ανοίγει την πόρτα για να επιστρέψουν όλες οι εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες στη χώρα τους.

Όπως όλοι οι πόλεμοι έτσι και αυτός κάποια μέρα θα τελειώσει. Αυτό που χρήζει σημασίας είναι όταν κοιτάξουμε πίσω να δούμε ποιες αξίες που μπορούμε να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενεές έχουμε προστατεύσει και διατηρήσει σε αυτόν και άλλους παρόμοιους πολέμους, ασχέτως και αν έχουμε απωλέσει πολλές από αυτές.

*Ο καθηγητής Κουντρέντ Μπουλμπούλ είναι κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Γιλντιρίμ Μπεγιαζίτ της Άνκαρα.