Επικαιρότητα στα Βαλκάνια (2017-28)

Στην περίοδο του Ψυχρού πολέμου σε ολόκληρο τον κόσμο υπήρχε η ανησυχία για πιθανότητα να ξεσπάσει πυρηνικός πόλεμος ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Πράγματι εάν είχε συμβεί κάτι τέτοιο θα είχε μεγάλες καταστροφές για την ανθρωπότητα. Εκείνη την περίοδο οι ηγέτες των μεγάλων χωρών έφτιαξαν κρυφά ασφαλή καταφύγια για τον εαυτό τους. Ένα τέτοιο καταφύγιο για τον εαυτό του έφτιαξε και ο κομμουνιστής ηγέτης της Γιουγκοσλαβίας, Γιόσιπ Μπροζ Τίτο.Το σχετικό καταφύγιο ήταν κοντά στην πόλη Konyic της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Σήμερα το καταφύγιο μας δίνει πληροφορίες για εκείνη την περίοδο και σήμερα εξυπηρετεί ως μια γκαλερί όπου παρουσιάζονται τα έργα της σύγχρονης τέχνης.

Το καταφύγιο στην ίδια την πόλη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στις πλαγιές του όρου Zlatar ήταν μεταξύ των μυστικών ενεργειών του στρατού της Γιουγκοσλαβίας. Το καταφύγιο κατασκευάστηκε την περίοδο του 1953-1979 και ούτε ο λαός της περιοχής δεν είχε ιδέα σχετικά με το καταφύγιο. Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι μόνο τέσσερις διοικητές στο στρατού ήξεραν το καταφύγιο. Ακόμα και οι εργάτες που δούλεψαν για την κατασκευή του καταφυγίου δεν είχαν ιδέα για το καταφύγιο και αυτοί που απόκτησαν ιδέα υπέγραψαν ότι δεν θα αναφέρουν σε κανέναν. Το καταφύγιο κατασκευάστηκε για να προστατευτεί ο Τίτο από πυρηνική απειλή. Το καταφύγιο άνδεχε σε εκρήξεις 24-κιλοτόνων. Στο ίδιο μέρος μπορούσαν 350 άνθρωποι να ζουν για έξι μήνες. Ο Τίτο έχασε τη ζωή του μετά από ένα έτος της κατασκευής του καταφυγίου. Το καταφύγιο είχε κοστίσει 4,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Το μέρος σε επίσημα αρχεία αναφέρεται ως Πρόνοια Στρατιωτικής Διοίκησης και είχε κωδικό Ιστάνμπουλ. Δεν έχει αποκαλυφθεί το γιατί πήρε αυτό το κωδικό όνομα αλλά στις 28 Φεβρουαρίου 1953 στην Άνκαρα υπογράφηκε το βαλκανικό σύμφωνο ανάμεσα στην Τουρκία, Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία με αποτέλεσμα να υπάρχει προσέγγιση ανάμεσα στην Τουρκία και τη Γιουγκοσλαβία.

Το καταφύγιο βρίσκεται σε βάθος των 300 μέτρων και ήταν των 6854 τετραγωνικών μέτρων. Στο εξωτερικό χώρο του Καταφυγίου υπάρχουν τρία σπίτια τα οποία έκρυβαν το καταφύγιο. Πίσω από τα σπίτια υπήρχε το μέρος για τους σωματοφύλακες του Τίτο και ο χώρος για τους τεχνικούς. Πίσω από τα σχετικά μέρη υπήρχε η σιδερένια πόρτα με πάχος πάνω από 1 μέτρου. Πίσω από την πόρτα έρχεται το τούνελ που οδηγεί στο καταφύγιο. Στο καταφύγιο το σύστημα για την κατάσβεση πυρκαγιάς, οι αποθήκες νερού και πετρελαίου, κλιματισμός, νοσοκομείο, το κέντρο για την κρυπτογράφηση, ειδική τηλεφωνική γραμμή, κρεβατοκάμαρες, κουζίνες, οι συνεδριακές αίθουσες και αλλά μέρη. Το πόσιμο νερό τροφοδοτείται από πηγές που βρίσκονται στα βουνά. Το καταφύγιο δεν ήταν γνωστό μέχρι τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και το 2011 άρχισαν να το επισκέπτονται οι άνθρωποι. Από εκείνη την ημερομηνία το επισκέφτηκαν χιλιάδες άνθρωποι. Οι επισκέπτες μπόρεσαν να αποκτήσουν ιδέες για τον Τίτο και για την περίοδο του Ψυχρού πολέμου. Οι άνθρωποι στα κρυφά σημεία εκτός των αντικειμένων εκείνης της περιόδου μπορούν να δουν από κοντά και τα έργα σύγχρονης τέχνης σε γκαλερί.

Τα έργα που έφτασαν από διάφορα μέρη του κόσμου ανήκουν στην περίοδο του Ψυχρού πολέμου, στην περίοδο της απειλής των πυρηνικών όπλων και της περιόδου του βοσνιακού πολέμου το 1992-1995.