Τον περασμένο Ιούλιο τρομοκρατικό χτύπημα σε εμπορικό κέντρο του Μονάχου παρέσυρε στο θάνατο εννέα άτομα, ανάμεσά τους και τον 18χρονο Χουσεΐν Νταϊτσίκ με καταγωγή από τον Άρατο της Ροδόπης. Ο νεαρός Χουσεΐν μάλιστα έσωσε με αυτοθυσία την μικρότερη αδερφή του και για αυτήν του την πράξη μνημονεύτηκε από τα διεθνή ΜΜΕ. Η οικογένειά του θέλησε ο Χουσεΐν να θαφτεί στον Άρατο από όπου κατάγονται και εκεί έγινε η κηδεία του.

            Πριν λίγες μέρες η Υφυπουργός Μακεδονίας Θράκης, Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά επισκέφτηκε την γιαγιά του νεαρού στο πλαίσιο επίσημης περιοδείας της στη Θράκη. Εκεί πραγματοποίησε επίσημες συναντήσεις με φορείς της πόλης, όπως με τον Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής.

            Ο Μητροπολίτης είναι ο ανώτερος θρησκευτικός λειτουργός που διοικεί μία μητροπολιτική περιφέρεια. Ζήτησε από την Υπουργό να είναι κοντά στους κατοίκους της Θράκης. Σημείωσε ότι είναι τιμή της που φέρει τον τίτλο και της Υπουργού Θράκης και ιδιαίτερα αναφέρθηκε στην παρουσία της Μειονότητας στην περιοχή με τα εξής λόγια, «Εδώ, όπως ξέρετε, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι ζούμε όλοι όμορφα και ειρηνικά, και αυτό είναι ένα μοντέλο το οποίο η Ελλάδα μπορεί να προβάλλει σε ολόκληρο τον κόσμο».   

            Στο πλαίσιο επίσημων επισκέψεων και συναντήσεων λέγονται τα ωραιότερα λόγια και δίνονται οι ομορφότερες ευχές για την ειρηνική συνύπαρξη και γαλήνη στην περιοχή. Τολμώντας να παραφράσουμε έναν από τους στίχους του Ναζίμ Χικμέτ, σε όλες αυτές τις συναντήσεις, «τα πιο όμορφα λόγια, δεν έχουν ειπωθεί ακόμα». Και δεν έχουν ειπωθεί, επειδή μένουν στο τυπικό της επίσκεψης και δεν μετουσιώνονται σε πράξεις.

            Δεν είναι λίγες οι φορές κατά το παρελθόν όπου η εκκλησία ενεπλάκη στα μειονοτικά ζητήματα και για έναν περίεργο λόγο, ασκούσε με τον δικό της τρόπο πολιτική – ή καλύτερα, εθνική πολιτική. Είναι ιδιαίτερα λυπηρό ότι υπήρξαν φορές που οι φορείς της εκκλησίας ταυτίστηκαν με ακραίες φωνές και συμμετείχαν σε ακραίες και μισαλλόδοξες εκδηλώσεις.

            Μία τέτοια περίπτωση είναι η μαύρη επέτειος του «μίνι πογκρόμ» στην Κομοτηνή όπου στα τέλη Ιανουαρίου του 1990 καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν τα εμπορικά καταστήματα που ανήκαν σε Τούρκους ιδιοκτήτες. Φωτογραφικό υλικό εκείνης της εποχής μαρτυρά την παρουσία τοπικών ιεραρχών σε συγκεντρώσεις εναντίον της Μειονότητας.

            Γενικότερα, η εμπλοκή της εκκλησίας είναι ένα μεγάλο ανεξερεύνητο πεδίο και πολλά ερωτηματικά παραμένουν αναπάντητα. Για παράδειγμα, για ποιο λόγο η τοπική εκκλησία ανέλαβε κατά καιρούς να παίξει τον ρόλο του προστάτη του ελληνικού έθνους και ανέλαβε πρωτοβουλίες επί των μειονοτικών θεμάτων παρόλο που δεν υπάρχει κανένας λόγος που να στοιχειοθετεί μία τέτοια ανάμειξη; Και ακόμα, γιατί η εκκλησία που το κήρυγμά της βασίζεται στην αγάπη προς τον Θεό και κατ’ επέκταση τον συνάνθρωπό μας, αντί να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες αγάπης που θα φέρουν ουσιαστικά κοντά τις δύο κοινότητες, καταλήγει σε ρητορικές μίσους;

            Υπάρχουν και πιο πρόσφατες ρατσιστικές εκδηλώσεις, όπως το μέτρο επιδότησης του τρίτου παιδιού. Αφορά χρηματική επιδότηση που ξεκίνησε να χορηγεί η εκκλησία από το 1999 σε χριστιανικές οικογένειες της Θράκης με στόχο την καταπολέμηση του δημογραφικού χάσματος μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. Ένα μέτρο που σύμφωνα με στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας έλκει την καταγωγή του από την εποχή της Χούντας σε πλήρη και αγαστή συνεργασία των μυστικών κρατικών υπηρεσιών με την εκκλησία.

            Το μέτρο της επιδότησης εξαγγέλθηκε από τον τότε Αρχιεπίσκοπο, τον ανώτατο στην ιεραρχία θρησκευτικό ηγέτη της εκκλησίας, στην ελληνική τηλεόραση. Το προσδιόρισε ως μέτρο καταπολέμησης της «υψηλής γεννητικότητας των μουσουλμάνων Ελλήνων πολιτών σε σχέση προς τους δικούς μας». Αφορμή στάθηκε μία επίσκεψη του τοπικού μητροπολίτη Ξάνθης σε τοπικό μαιευτήριο. Διαπίστωσε ότι από τα 10 νεογέννητα τα 7 ήταν βρέφη οικογενειών της Μειονότητας. Και κατέληξε στις δηλώσεις του ο τότε Αρχιεπίσκοπος «Αν πάει έτσι ο δείκτης, εμείς οι Έλληνες δεν θα έχουμε θέση στη Θράκη».

            Να επιστρέψουμε σε τοπικό επίπεδο. Ο προγενέστερος Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής παρήγαγε ένα σημαντικό  συγγραφικό έργο από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες για την ρητορική μίσους της τοπικής εκκλησίας προς την Μειονότητα. Ένα από αυτά είναι «Η συμβολή της τοπικής εκκλησίας εις την αντιμετώπισιν των εθνικών προβλημάτων της Θράκης». Από τον τίτλο μόνο του βιβλίου διαπιστώνουμε τον ρόλο που ανέλαβαν ορισμένοι ιεράρχες ως προς την άσκηση εθνικής πολιτικής. Ακολουθεί κάποια χρόνια μετά η έκδοση άλλου ογκώδη τόμου με τον τίτλο «Η πνευματική δυναμική παρέμβασις της τοπικής εκκλησίας εις τα προβλήματα της ακριτικής περιοχής της Ροδόπης».  

            Παρέμβαση του τότε Μητροπολίτη υπήρξε και σε ιδιαίτερα σημαντικά μειονοτικά θέματα. Όταν συζητούνταν η κατάργηση του άρθρου 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας με την οποία απώλεσαν την ιθαγένειά τους 46.638 μέλη της Τουρκικής Μειονότητας, ο κ. Δαμασκηνός έστειλε επιστολή στην πολιτική ηγεσία με στόχο να εναντιωθεί στην σχεδιαζόμενη κατάργηση και να αποτρέψει μία αντίστοιχη πολιτική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης. Κατηγορούσε μάλιστα τον Υπουργό Εξωτερικών ότι δεν δίνει καμία σημασία στον, όπως τον χαρακτήρισε, «βέβαιο εθνικό κίνδυνο».

            Από τότε είχαμε αλλαγές στα πρόσωπα. Μένει να δούμε κατά πόσο αυτές οι αλλαγές θα σηματοδοτήσουν αλλαγές και σε άλλα επίπεδα. Στην πρόσφατη επίσκεψη της Υπουργού Μακεδονίας και Θράκης, ο νυν Μητροπολίτης έστειλε μήνυμα ενότητας και μάλιστα παρακίνησε την Υπουργό να μεταφέρει το πρότυπο ειρηνικής συνύπαρξης στην Κυβέρνηση ζητώντας την επίλυση των προβλημάτων. Η Υπουργός από την πλευρά της είπε «η ελληνική πολιτεία προσπαθεί, παρά τις δύσκολες περιστάσεις, να είναι συνεπής προς τις υποχρεώσεις της προς τη μειονότητα, μέσα στα πλαίσια της αγαστής συνύπαρξης των δύο κοινοτήτων στην ευαίσθητη περιοχή της Θράκης».

            Η Υπουργός Μακεδονίας και Θράκης πραγματοποίησε σειρά επισκέψεων στο Ιεροσπουδαστήριο, σε σχολεία της περιοχής, μίλησε με τοπικούς φορείς, έκανε ακόμα δηλώσεις για την μαθητική διαρροή που αγγίζει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά στην περιοχή.

            Η ανάμειξη της τοπικής εκκλησίας στα μειονοτικά θέματα, η άσκηση εθνικής πολιτικής, ο ρόλος των τοπικών ιεραρχών είναι ένα μεγάλο θέμα που μένει να διερευνηθεί.

            Το ηχηρότερο μήνυμα ωστόσο το έδωσε ο νεαρός Χουσεΐν που μόλις στα 18 του χρόνια θυσιάστηκε για να σώσει την αδερφή του. Θα κλείσουμε με έναν στίχο του Ναζίμ Χικμέτ «πως τίποτα πιο ωραίο, πως τίποτα πιο αληθινό από τη ζωή δεν είναι».