Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (46-2016)

            Πολλές φορές σε αυτήν εδώ την εκπομπή αναφερθήκαμε στον παραδοσιακό χαρακτήρα της Τουρκικής Μειονότητας της Θράκης ο οποίος προκύπτει από τον τρόπο ζωής, την καθημερινότητα, προκύπτει ωστόσο και από την προσκόλληση της κοινότητας στα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις που διατηρούνται με το πέρασμα του χρόνου. Αυτά αποτελούν και στοιχεία που συνθέτουν την ταυτότητα της Μειονότητας.

            Σαράντα περίπου μέρες μετά το Κουρμπάν Μπαϊράμ γιορτάζεται η Ημέρα Ασουρέ. Ο ασουρές είναι γλύκισμα. Στη βάση του έχει σιτάρι κοπανισμένο το οποίο βράζεται και σε αυτό προσθέτουν ένα μείγμα από σπόρους, σουσάμι, όσπρια, ξηρούς καρπούς και φρούτα. Σερβίρεται ζεστό σε κυπελάκι και πάνω τοποθετούνται κανέλα και ξηροί καρποί.

            Το γλυκό αυτό το μαγειρεύουν και οι Έλληνες της Θράκης και ονομάζεται ‘βαρβάρα’ διότι συμπίπτει με τον εορτασμό της Αγίας Βαρβάρας γιατί τότε μαγειρεύεται και μοιράζεται σε συγγενείς και γείτονες. Είναι ένα πολύ θρεπτικό γλυκό και συμβολίζει την πανσπερμία.

Η Ημέρα Ασουρέ είναι μία ‘γυναικεία υπόθεση’ διότι συνδέεται άμεσα με την κουζίνα και την ζαχαροπλαστική. Στη Δυτική Θράκη με αφορμή αυτήν την ημέρα τα Τμήματα Γυναικών των Συλλόγων, όπως του Συλλόγου Επιστημόνων Μειονότητας Δυτικής Θράκης, της Τουρκικής Νεολαίας και της Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης αναλαμβάνουν πρωτοβουλία και διοργανώνουν μία γιορτή στην οποία οι γυναίκες αναλαμβάνουν να προετοιμάσουν τον ασουρέ, γίνονται ομιλίες και το γλυκό μοιράζεται στον κόσμο. Αυτές οι μέρες λαμβάνουν εορταστικό χαρακτήρα και  αποτελούν αφορμή να συναντηθούν γνωστοί και φίλοι που δεν βρίσκονται συχνά.

Ιδιαίτερα παραδοσιακό χαρακτήρα έχουν όλες οι τελετές και εκδηλώσεις θρησκευτικού χαρακτήρα, όπως τα μεβλίτ που διοργανώνονται σε χωριά ή και στις πόλεις.

Μαζικές συγκεντρώσεις έχουμε στις τελετές Χάτημ που διοργανώνονται σε χωριά στη λήξη των μαθημάτων ανάγνωσης του Κορανίου και είναι ένα πραγματικά σπουδαίο γεγονός για τους κατοίκους και τους γονείς των παιδιών. Τα παιδιά δίνουν ξεχωριστό χρώμα σε αυτές τις εκδηλώσεις με τις προσευχές, τους ύμνους και τα ποιήματα που διαβάζουν.  

Φέτος για πρώτη φορά στο Δήμο Αρριανών διοργανώθηκε μαζική τελετή σουνέτ. Η πρωτοβουλία του Δήμου ήταν ιδιαίτερα σημαντική διότι στόχο είχε να βοηθήσει οικογένειες που δυσκολεύονται οικονομικά λόγω της κρίσης να καλύψουν το κόστος της τελετής σουνέτ.

Η ανταπόκριση υπήρξε μεγάλη. Η τελετή διοργανώθηκε τον περασμένο Μάιο με πρωταγωνιστές 114 παιδιά ηλικίας από 3 έως 7 ετών. Η εκδήλωση συγκέντρωσε 8.000 θεατές και ο Δήμος κράτησε τον παραδοσιακό χαρακτήρα και όσα ορίζει η τελετή. Ο Δήμαρχος Αρριανών, στον χαιρετισμό του στην έναρξη των εκδηλώσεων ανέφερε χαρακτηριστικά «Πρέπει να κρατήσουμε τα έθιμα ζωντανά, να είμαστε ενωμένοι για να μπορούμε να τα μεταφέρουμε στα παιδιά μας».  

Η διατήρηση των εθίμων και των παραδόσεων είναι πρωταρχικό μέλημα για τους Τούρκους της Θράκης διότι συμβάλλουν στην διατήρηση της ταυτότητας της Μειονότητας. Είναι όμως, όπως πολύ σωστά σημείωσε και ο Δήμαρχος, στοιχεία που κρατάνε την κοινότητα ενωμένη διότι πρόκειται για εκδηλώσεις που απαιτούν ομαδική δουλειά, γίνονται από κόσμο και απευθύνονται σε κόσμο. Συνήθως στις περισσότερες εκφάνσεις τους εμπεριέχουν και το στοιχείο της προσφοράς.

Και αυτό είναι ένα ιδιαίτερο και πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό που προσδιορίζει την Μειονότητα της Θράκης στο σύνολό της. Η έννοια της προσφοράς. Η κοινότητα των Τούρκων της Θράκης είναι κοινότητα που στρέφεται με αγάπη και ανθρωπιά στον συνάνθρωπο. Πολλές φορές μέλη της κοινότητας χωρίς να είναι απαραίτητα οργανωμένοι σε κάποιον σύλλογο ή σωματείο έχουν ανεπτυγμένη την έννοια του εθελοντισμού.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα γνωστά kermez, τα φιλανθρωπικά μπαζάρ τα οποία διοργανώνονται πολύ συχνά στην Θράκη και η ανταπόκριση είναι πάντα εντυπωσιακή. Φιλανθρωπικά παζάρια διοργανώνουν ακόμα και μικροί μαθητές σχολείων, ενώ κατά καιρούς και οι Σύλλογοι αναλαμβάνουν παρόμοιες δράσεις.

Μία τέτοια δράση η οποία όχι άδικα έγινε ευρέως γνωστή διότι έλαβε της απαραίτητης δημοσιότητας είναι η υλοποίηση υπόσχεσης που είχε δώσει το 2012 το τότε διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου Επιστημόνων Μειονότητας Δυτικής Θράκης για δωρεά ενός ασθενοφόρου στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο Κομοτηνής.

Και πράγματι, διοργανώθηκε ένα φιλανθρωπικό μπαζαάρ με πολύ προσωπική δουλειά των γυναικών του Συλλόγου και πέτυχαν σε δύο μέρες να συγκεντρώσουν τα χρήματα και να αγοράσουν το ασθενοφόρο, κάτι που συνέβαλε στην βελτίωση των συνθηκών υγείας σε επίπεδο Νομού.

            Σε έρευνα σχετική με θέματα φτώχειας διαβάζουμε ότι συνήθως οι οικονομικά αδύναμοι είναι περισσότερο συνειδητοποιημένοι στο θέμα της προσφοράς προς τους συνανθρώπους τους που ζούνε σε καθεστώς ανέχειας. Είναι αυτοί που προσφέρουν πάντα περισσότερο ακόμα και από το υστέρημά τους.  

            Όλες οι εκδηλώσεις και οι τελετές συνοδεύονται με μοίρασμα φαγητού ή και γλυκών τα οποία μαγειρεύουν με παραδοσιακό τρόπο, σε μεγάλα καζάνια και με φωτιές που ανάβουν από νωρίς το πρωί τα μέλη της κοινότητας. Τις εκδηλώσεις πλαισιώνουν συνήθως και επίσημοι καλεσμένοι, όπως δήμαρχοι, εκπρόσωποι της περιφέρειας και βουλευτές.

            Έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερες εκπομπές σε σειρά εθίμων που διατηρούνται κατά τη διάρκεια των Μπαϊραμιών. Υπάρχουν ωστόσο και πιο σύγχρονες ή πιο μοντέρνες μπορούμε να πούμε παραδόσεις που έχουν υιοθετηθεί και με το πέρασμα του χρόνου θα αποκτήσουν κι αυτές τη δική τους σπουδαιότητα για την κοινότητα. Μία τέτοια εκδήλωση που έχει χαρακτήρα διασκέδασης είναι η Ημέρα της Γυναίκας όπου με πρωτοβουλία των Τμημάτων Γυναικών των τοπικών Σωματείων συγκεντρώνονται οι γυναίκες της Μειονότητας σε κέντρα διασκέδασης για να γιορτάσουν την δική τους μέρα, να διασκεδάσουν και να χορέψουν.

            Όλες αυτές οι εκδηλώσεις ομορφαίνουν την κοινότητα και της προσδίδουν έναν ιδιαίτερο και παραδοσιακό χαρακτήρα. Φέρνουν κοντά τις παλιές με τις νέες γενιές και αναπτύσσουν την ενότητα και την ομοψυχία μεταξύ των μελών. Είναι σημαντική η ταυτότητα της κοινότητας όπως είναι εξίσου σημαντικό η ταυτότητα αυτή να στηρίζεται σε πανανθρώπινες αξίες, όπως η προσφορά, η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη.