Κορυφαίες Προσωπικότητες της Τουρκικής Ιστορίας (2016-14)

Ο γνωστός Τούρκος σούφι, σοφός, οικονομολόγος, καλλιτέχνης και ιδρυτής του θεσμού των Αχή, ο Αχή Εβράν γεννήθηκε στην πόλη Χόι του Αζερμπαϊτζάν το 1172 και απεβίωσε το 1261. Το πραγματικό όνομα του Αχή Εβράν είναι Νασιρεντίν Αμπούλ Χακαγίκ Μαχμούντ Μπιν Αχμέτ. Μετά τις πρώτες του σπουδές στην γενέτειρα του το Χόι, πήγε στο Χορασάν όπου πήρε μαθήματα θετικών επιστημών, φιλοσοφίας και ταφσίρ (ερμηνείας Ιερού Κορανιού) από τον γνωστό επιστήμονα Φαχραντίν Ραζί. Στα νιάτα του πήρε μαθήματα και ωρίμασε δίπλα στους μαθητές του Χότζα Αχμέτ Γιεσεβί.

Ο Αχή Εβράν ίδρυσε την Οργάνωση των Αχή που συνδύαζε την ηθική, τις τέχνες κα την φιλοξενία και την μετέτρεψε σε ένα θεσμό με μεγάλο κύρος. Αυτή η οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών κατεύθυνε όλους τους επαγγελματίες και τους καλλιτέχνες για αιώνες ολάκερους.

Η σύζυγος του Αχή Εβράν, η Φατιμά Μπατζί ίδρυσε την πρώτη γυναικεία οργάνωση στον κόσμο, την Μπατζιγιάν-ι Ρουμ, την Ένωση Γυναικών Ανατολίας όπως ονομάζεται σήμερα και κατέβαλε προσπάθειες για να αναπτυχθούν και οι δυο οργανώσεις. Ο Αχή Εβράν συνέβαλε στην ανάπτυξη 32 επαγγελμάτων με πρώτο αυτό του βυρσοδέψη που ήταν και ο ίδιος. Η Οργάνωση των Αχή που ίδρυσε στην Ανατολία βασιζόταν σε τέσσερις βασικούς πυλώνες, την ηθική, την λογική, την επιστήμη και την δουλειά.

Ο Αχή Εβράν ήρθε στην Ανατολία μαζί με τους δασκάλους του Εβχαντουντίν Κιρμανί και Μουχγιντίν Αραμπί το 1205 και επισκέφθηκαν διάφορες πόλεις της περιοχής. Στα κηρύγματα του συμβούλευε τους επαγγελματίες να βάλουν σε μια τάξη τις δουλειές τους τόσο σε αυτόν τον κόσμο όσο και στον άλλο κόσμο και από την άλλη εργαζόταν για να θωρακίσει και να οργανώσει το λαό της Ανατολίας απέναντι στην μογγολική απειλή που πλησίαζε.

Εγκαταστάθηκε στο Καϊσερί και άνοιξε ένα βυρσοδεψείο. Ο Αχή Εβράν που άσκησε το επάγγελμα του βυρσοδέψη ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους υπόλοιπους επαγγελματίες. Κατάφερε να διαδώσει σε κάθε πόλη και κωμόπολη της Ανατολίας την οργάνωση των Αχή. Γι’ αυτό καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας θεωρήθηκε γέροντας-όσιος των βυρσοδεψών και ηγέτης 32 επαγγελμάτων και τεχνών.

Το 1227 εγκαταστάθηκε στην Κόνια ύστερα από αίτημα του σουλτάνου των Σελτζούκων Αλααττίν Κεϊκοβάδη. Άσκησε τόσο το επάγγελμα του βυρσοδέψη όσο και του ακαδημαϊκού. Παρουσίασε στο σουλτάνο Αλααττίν τα έργα που έγραψε. Μετά το θάνατο του σουλτάνου Αλααττίν Κεϊκοβάδη από δηλητηριασμό μετανάστευσε στο Κίρσεχηρ.

Εδώ έζησε τα υπόλοιπα πέντε χρόνια της ζωής του. Οι Μουσουλμάνοι Τουρκομάνοι της Ανατολίας εξεγέρθηκαν κατά των Μογγόλων λόγω της ασφυκτικής καταπίεσης που ασκούσαν. Αυτό το διάστημα εμίρης του Κίρσεχηρ διορίστηκε ο Νουρεντίν Τζατζά Μπέης. Οι Αχήδες της Κεντρικής Ανατολίας πήραν μέρος στην εξέγερση εναντίον των Μογγόλων. Ο εμιρής των Σελτζούκων Νουρεντίν Τζατζά που διορίστηκε επί την εποχή των Μογγόλων εισβολέων έλαβε σκληρά μέτρα κατά των εξεγερμένων Τουρκομάνων και Αχή στην Άνκαρα, το Ακσαράι, το Τσάνκιρι και το Καστάμονου. Ο Τζατζά μπέη έδωσε εντολή να συλληφθούν και να θανατωθούν οι περισσότεροι από τους εξεγερμένους. Μεταξύ των εκτελεσμένων υπήρχαν ο Αχή Εβράν και ο μεγάλος γιός του Μεβλανά, Αλααντίν Τζελεμπή.

Ο Αχή Εβράν έπεσε μάρτυρας το 1261. Οι πληροφορίες, οι συμβουλές και οι κανόνες στα έργα του Αχή Εβράν και τα φουτουβατναμέ που ήταν βιβλία αναφοράς των Αχή, κατάφεραν να επιβιώσουν για αιώνες φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Ο Αχή Εβράν Βελή έκανε σημαντική συμβολή στην ενότητα της Ανατολίας κατά εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Η οργάνωση των Αχή αναπτύχθηκε και ανανεώθηκε κατά την οθωμανική εποχή.

Το μνήμα του μάρτυρα Αχή Εβράν βρίσκεται στον τουρμπέ δίπλα από το Αχή Εβράν Τζαμί της συνοικίας Αχή Εβράν του Κιρσεχήρ.