Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (20-2016)

            Στις αρχές Απριλίου ο Τούρκος Πρέσβης στην Αθήνα, Κερίμ Ουράς, επισκέφτηκε την Ροδόπη. Συναντήθηκε με τις ελληνικές αρχές και εκεί τέθηκαν στο τραπέζι διακρατικά επίκαιρα ζητήματα, όπως το προσφυγικό που έλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, αλλά και επιχειρηματικά ανοίγματα. Ο Τούρκος Πρέσβης έδωσε έμφαση στην Βιομηχανική Περιοχή και πραγματοποίησε επισκέψεις σε εργοστάσια. Την επίσκεψή του πλαισίωναν και τριάντα (30) Έλληνες επιχειρηματίες με προοπτική να στηρίξουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και μικτά σχήματα στην Βιομηχανική Περιοχή της Κομοτηνής.

            Ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Γιώργος Παυλίδης, όταν ανέλαβε την διοίκηση της Περιφέρειας το 2014 έστειλε επιστολή στον τότε Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και Υπουργό Εξωτερικών, Ευάγγελο Βενιζέλο, και σε τρεις ακόμα υπουργούς ζητώντας να εξεταστεί το ενδεχόμενο να χορηγείται βίζα 72 ωρών με διαδικασίες εξπρές σε Τούρκους τουρίστες που ενδιαφέρονται να μεταβούν στην περιοχή της Θράκης. Η πρωτοβουλία αυτή δεν έτυχε καμίας ανταπόκρισης μέχρι σήμερα.

            Τις ίδιες ημέρες στην Ροδόπη στον τοπικό μειονοτικό τύπο και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς είχε αναδειχθεί σε μείζον θέμα επιστολή του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Παναγιώτη Κεραμάρη, ο οποίος με σχετικό του έγγραφο προς τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης νομών Ροδόπης, Έβρου και Ξάνθης ανέφερε τα εξής: «Ενημερωθήκαμε ότι πρόσφατα εκ μέρους των αιρετών μελών του ΠΥΣΠΕ (Περιφερειακό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης) Νομού Ροδόπης οι οποίες εκπροσωπούν τους εκπαιδευτικούς του μειονοτικού προγράμματος των μειονοτικών σχολείων, στάλθηκε στα σχολεία ενημερωτικό σημείωμα στην τουρκική γλώσσα. Παρακαλούμε να προβείτε σε αυστηρές συστάσεις προς τους ανωτέρω εκπαιδευτικούς, ώστε στο εξής οι όποιες ανακοινώσεις ή ενημερωτικά σημειώματα στέλνονται στα σχολεία εκ μέρους τους, να είναι στην επίσημη γλώσσα του κράτους, δηλαδή την ελληνική. Εφιστούμε την προσοχή σας για την πιστή και απαρέγκλιτη εφαρμογή της παρούσας οδηγίας μας».

            Ο Περιφερειακός Διευθυντής με το έγγραφό του αυτό διαπίστωσε ότι τα συνδικαλιστικά όργανα των δασκάλων της Μειονότητας και οι αιρετοί που τους εκπροσωπούν στα συμβούλια επικοινωνούν και στέλνουν ανακοινώσεις στα τουρκικά και έκανε αυστηρές συστάσεις να χρησιμοποιείται η ελληνική σε ανακοινώσεις ή ενημερωτικά σημειώματα.

Σε συνέντευξη που έδωσε ο ίδιος σε τοπικό ραδιόφωνο όταν ρωτήθηκε για τον σάλο που προκλήθηκε, ανέφερε: «Για να γίνω καχύποπτος, μάλλον δεν χρησιμοποιούνταν ποτέ τα ελληνικά στις ανακοινώσεις. Αυτό με αφήνουν να καταλάβω από την αντίδραση που υπάρχει».

Εντυπωσιάζει η καχυποψία που επικαλείται ο Περιφερειακός Διευθυντής από τη στιγμή που βάσει Διεθνών Συνθηκών και διακρατικών πρωτοκόλλων, η τουρκική αποτελεί επίσημη γλώσσα διδασκαλίας στα μειονοτικά σχολεία της Δυτικής Θράκης. Ακολούθησε νέα εγκύκλιος του Περιφερειακού Διευθυντή προς τα σχολεία η οποία ωστόσο δεν ανακάλεσε την αρχική του θέση, κάτι που ζήτησε η Μειονότητα.

Σε ένα κράτος δικαίου, σε ένα κράτος που σέβεται τους πολίτες του και την όποια ταυτότητά τους στο πλαίσιο του ελεύθερου και απρόσκοπτου αυτο-προσδιορισμού, η μειονοτική γλώσσα, πρέπει να είναι γλώσσα που να διευκολύνει την επικοινωνία και όχι προϊόν καχυποψίας.

            Τη στιγμή που στην Δυτική Θράκη ήταν σε εξέλιξη επισκέψεις και συζητήσεις για επιχειρηματικά ανοίγματα και διακρατικές συνεργασίες στον τομέα της ανάπτυξης και της βιομηχανικής συνεργασίας, σε τοπικό επίπεδο η χρήση της τουρκικής γλώσσας σε έγγραφα μειονοτικών εκπαιδευτικών είχε μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του τύπου.

            Ανέκαθεν, η χρήση της τουρκικής γλώσσας αντί να είναι εργαλείο επικοινωνίας και διευκόλυνσης στις συναλλαγές, υπήρξε εμπόδιο και αντιμετωπιζόταν με καχυποψία. Κατά το παρελθόν, είχαν χρησιμοποιηθεί μεταφραστές στην Νομαρχία Ροδόπης, αλλά η ύπαρξή τους δεν θεσμοθετήθηκε ποτέ. Αυτή η πρακτική εφαρμόστηκε περιστασιακά και στα δικαστήρια της περιοχής όπου την μετάφραση αναλάμβαναν άτυπα δίγλωσσοι δικηγόροι. 

Από την πλευρά της Μειονότητας κατά καιρούς διαπιστώθηκε η ανάγκη να υπάρχουν διερμηνείς σε καίριες υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα στα νοσοκομεία. Είναι ενδεικτικό ότι στο Νοσοκομείο Κομοτηνής 80% των ασθενών και των συνοδών είναι μέλη της Μειονότητας.  Η παρουσία διερμηνέων θα έδινε λύση σε πρακτικά ζητήματα και συγχρόνως, θα διαμόρφωνε ένα περιβάλλον πολυπολιτισμικότητας και σεβασμού στην διαφορετικότητα των πολιτών της Μειονότητας.

            Όπως και στην εκπαίδευση. Η χρήση της τουρκικής γλώσσας ως γλώσσα διδασκαλίας παράλληλα με την ελληνική έχει θεσμοθετηθεί βάσει της Συνθήκης της Λωζάνης και εν συνεχεία, διακρατικών συμβάσεων και συμφωνιών. Η χρήση της γλώσσας στο σχολείο διαμορφώνει μία δυναμική η οποία προσεγγίζεται με καχυποψία από τις ελληνικές αρχές.

            Αυτός είναι και ένας βασικός λόγος που δεν στηρίχθηκε και δεν ενισχύθηκε το κομμάτι εκμάθησης της μητρικής γλώσσας των μειονοτικών μαθητών, με αποτέλεσμα να είναι ελλιπής και προβληματική η διδασκαλία της. Ένας από τους στόχους του μειονοτικού σχολείου θα έπρεπε να είναι να δημιουργήσει δίγλωσσους πολίτες, με άριστη γνώση και των δύο γλωσσών, της μητρικής και της γλώσσας υπηκοότητας. Δυστυχώς η ιστορία έδειξε ότι το μειονοτικό σχολείο απέχει μακράν αυτού του στόχου και ο βασικός λόγος είναι ότι η εκπαίδευση υπήρξε ανέκαθεν πεδίο σκληρής πολιτικής αντιπαράθεσης.

            Στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης που διοργανώνεται κάθε Σεπτέμβριο στη Θεσσαλονίκη με διεθνείς συμμετοχές, είναι συνηθισμένη πρακτική, μειονοτικοί φοιτητές που σπουδάζουν σε σχολές της Θεσσαλονίκης να χρησιμοποιούνται ως μεταφραστές σε Τούρκους επιχειρηματίες. Παρόλα αυτά είναι εντυπωσιακό ότι σε ολόκληρη τη Θράκη δεν λειτούργησε ποτέ επίσημα μεταφραστικό γραφείο να αναλαμβάνει τέτοιου είδους δραστηριότητες.

            Στην Κομοτηνή και την Ξάνθη υπάρχουν ιδιωτικά φροντιστήρια που διδάσκεται και η τουρκική γλώσσα και υπάρχει συμμετοχή κυρίως φοιτητών και Ελλήνων δασκάλων που είναι διορισμένοι στα μειονοτικά σχολεία.

            Η εκμάθηση της όποιας γλώσσας ανοίγει δρόμους και ορίζοντες, κυρίως ανοίγει συνεργασίες και είναι εργαλείο προόδου και ανάπτυξης. Σε μία περιοχή όπως η Δυτική Θράκη όπου κυριαρχούν δύο γλώσσες και υπάρχει μία σημαντική μερίδα δίγλωσσων μειονοτικών πολιτών, το συγκριτικό πλεονέκτημα είναι τεράστιο και θα μπορούσε να αποβεί προς όφελος της περιοχής αν αναλογιστούμε τις επισκέψεις επιχειρηματιών και το ενδιαφέρον για επενδύσεις και επιχειρηματικά ανοίγματα.

            Από την άλλη πλευρά, η υπόθεση με τις ανακοινώσεις των μειονοτικών δασκάλων στα τουρκικά και οι αυστηρές συστάσεις που δέχτηκαν από την πλευρά του Περιφερειακού Διευθυντή παραπέμπει σε στεγανά και προσκόμματα του παρελθόντος, που εντείνουν την καχυποψία και δημιουργούν χάσματα μεταξύ των δύο πλευρών και των δύο σύνοικων στοιχείων. Αντί για συστάσεις θα μπορούσε ο Περιφερειακός Διευθυντής να κάνει την ρήξη με το παρελθόν και να προωθήσει ένα δίγλωσσο μοντέλο επικοινωνίας στις ανακοινώσεις και τα σημειώματα, ένα μοντέλο που θα υποστήριζε τον χαρακτήρα και την ταυτότητα της δίγλωσσης μειονοτικής εκπαίδευσης.