ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΑΣΙΑ (2014-20)

Σήμερα θα πάμε στην Ουκρανία όπου η κρίση βαθαίνει μέρα με την μέρα. Για να κοιτάξουμε όμως την Ουκρανία από ιστορική σκοπιά...

Θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε το σήμερα μελετώντας την ιστορική διαδικασία στην χώρα αυτή η οποία αποτελείται από πολλές εθνοτικές ομάδες.

(Deniz Berktay, ανταποκριτής στην Ουκρανία)

Γεια σας!

Τα γεγονότα που συνέβησαν στην Ουκρανία τους τελευταίους 6 μήνες, έστρεψαν τις προσοχές της διεθνούς κοινής γνώμης στην χώρα αυτή της ανατολικής Ευρώπης. Παλαιότερα η Ουκρανία ήταν γνωστή για την καταστροφή του Τσερνόμπιλ, την πορτοκαλί επανάσταση του 2004 και το Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου του 2012.

Ποιοι είναι όμως οι Ουκρανοί και σε τι βασίζεται το παρελθόν των σχέσεών τους με τους Ρώσους;

Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στην ιστορία της Ουκρανίας. Μελετώντας λίγο την ιστορία της Ουκρανίας, θα αποκτήσουμε την δυνατότητα να δούμε τα αίτια πολλών από αυτών που συμβαίνουν σήμερα.

Οι Ουκρανοί ανήκουν στην ομάδα των ανατολικών Σλάβων μαζί με τους Ρώσους και τους Λευκορώσους. Οι Σλάβοι χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες. Είναι οι δυτικοί Σλάβοι, οι νότιοι Σλάβοι και οι ανατολικοί Σλάβοι. Στην ομάδα των δυτικών Σλάβων περιλαμβάνονται οι Πολωνοί, οι Τσέχοι και οι Σλοβάκοι. Οι νότιοι Σλάβοι είναι οι Βούλγαροι, οι Σέρβοι, οι Κροάτες και οι Σλοβένοι. Οι Ουκρανοί πάλι, ανήκουν στην ομάδα των ανατολικών Σλάβων.

Το κράτος που έπαιξε ρόλο στην ιστορία αυτών των τριών εθνών, είναι το Πριγκιπάτο του Κιέβου. Το Πριγκιπάτο του Κιέβου που έζησε από το 882 μέχρι το 1240, θεωρείται πρόγονος των Ρώσων, των Λευκορώσων και των Ουκρανών. Δηλαδή, και οι τρεις λαοί θεωρούν αυτό το κράτος, κράτος δικό τους. Το Πριγκιπάτο του Κιέβου, κατά την εποχή ακμής ξεκινούσε από την Μαύρη Θάλασσα και απλωνόταν μέχρι την Βαλτική Θάλασσα. Κατά καιρούς τα είχε καλά με την Βυζαντινή Αυτοκρατορία αλλά τις περισσότερες φορές συγκρουόταν, ενώ το 988, επί πρίγκιπα Βλαντιμίρ, επίσημη θρησκεία θεωρήθηκε η Ορθόδοξη Χριστιανική. Ο πρίγκιπας Βλαντιμίρ, είχε σκεφτεί ότι για να μπορεί ένα κράτος με εκτεταμένα σύνορα να κυβερνηθεί εύκολα από ένα κέντρο, θα πρέπει να πιστεύουν σε μια μονοθεϊστική θρησκεία. Γιατί στην εποχή της ειδωλολατρίας, κάθε πόλη είχε και τον δικό της θεό. Ο Βλαντιμίρ όμως πίστευε ότι έπρεπε να υπάρχει μια μονοθεϊστική θρησκεία την οποία θα ασπάζονταν όλοι όσοι ζούσαν εντός των συνόρων του κράτους και μια τάξη ιερέων οι οποίοι θα ανάγκαζαν όλους να δεχθούν την εξουσία του. Ο Βλαντιμίρ μελέτησε όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες και κατέληξε τελικά στον ορθόδοξο χριστιανισμό. Και όταν καθιερώθηκε η επίσημη θρησκεία, απαγορεύθηκε η ειδωλολατρία.

Αυτή η κίνηση του πρίγκιπα Βλαντιμίρ, έφερε τον ανατολικό σλαβικό κόσμο κοντά στον βυζαντινό και ελληνικό πολιτισμό, ενώ ταυτόχρονα τους απομάκρυνε από την σφαίρα επιρροής της καθολικής Ρώμης.

Οι Ρώσοι θεωρούν δικό τους κράτος αυτό το κράτος που κατέρρευσε το 1240 από τις επιθέσεις των Μογγόλων. Σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη μεταξύ Ρώσων ιστορικών, αυτό το κράτος, είναι ρωσικό κράτος. Το Κίεβο πάλι, είναι μάνα των ρωσικών πόλεων. Η δε «ουκρανικότητα», είναι κάτι που προέκυψε εκ των υστέρων, σύμφωνα με τους ίδιους ιστορικούς. Οι Ουκρανοί ιστορικοί όμως, υπερασπίζονται εντελώς το αντίθετο. Λένε δηλαδή ότι οι Ρως του Πριγκιπάτου του Κιέβου, δεν έχουν καμία σχέση με τους Ρώσους που ζουν σήμερα στην Ρωσία. Αυτό είναι ένα ουκρανικό κράτος. Η Μόσχα ιδρύθηκε μετά από την κατάρρευση του Ρωσικού Πριγκιπάτου του Κιέβου και σύμφωνα με τους Ουκρανούς ιστορικούς, βρέθηκε έντονα στην σφαίρα επιρροής των Μογγόλων. Οι Ουκρανοί και ιδίως οι δυτικοί Ουκρανοί, λένε: «Εμείς είμαστε οι πραγματικοί Σλάβοι. Οι σημερινοί Ρώσοι, αναμίχθηκαν με τους Τατάρους, τους Μογγόλους και τους Φίννους και έχασαν την σλαβικότητα τους. Ως εκ τούτου, οι σημερινοί Ρώσοι δεν μπορούν να αξιώνουν ηγεσία στον σλαβικό κόσμο».

Μετά από την κατάρρευση του Ρωσικού Πριγκιπάτου του Κιέβου από τις επιθέσεις των Μογγόλων το 1240, δημιουργήθηκαν τοπικά κρατίδια. Το πριγκιπάτο της Μόσχας από αυτά, με τον καιρό ενισχύθηκε και μετατράπηκε σε Ρωσική Αυτοκρατορία.

Η πόλη του Κιέβου δεν μπόρεσε να αποκτήσει την παλιά του δύναμη μετά από τις μογγολικές επιθέσεις του 1237. Τα ουκρανικά εδάφη παρέμειναν στην κυριαρχία των Λιθουανών και των Πολωνών. Το 1654 δε, η Ουκρανία εντάχθηκε στην ηγεμονία της Ρωσίας, γεγονός το οποίο συνεχίστηκε μέχρι την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.

Εάν εξαιρέσουμε αυτό το Πριγκιπάτο του Κιέβου που είχε ιδρυθεί τον Μεσαίωνα, είναι ελάχιστες οι περίοδοι κατά τις οποίες οι Ουκρανοί είχαν το δικό τους κράτος. Η πρώτη από αυτές τις περιόδους-εξαίρεση ήταν το 1648 με το κράτος που είχαν ιδρύσει οι Κοζάκοι της Ουκρανίας και το οποίο αργότερα βρέθηκε στην ηγεμονία της Ρωσίας. Και μια άλλη είναι η Εθνική Δημοκρατία της Ουκρανίας που ιδρύθηκε επί ταραχών και εμφύλιων συγκρούσεων στα εδάφη της πρώην τσαρικής Ρωσίας, στην σοσιαλιστική επανάσταση του 1917 στην Ρωσία. Και αυτό το κράτος όμως, διαλύθηκε από τις σοβιετικές δυνάμεις και έγινε κομμάτι της Σοβιετικής Ένωσης.

Η σημασία του Κιέβου στην ιστορία των Ρώσων, καταδεικνύει την ιστορική σημασία της Ουκρανίας για την Ρωσία και τους Ρώσους εθνικιστές. Ίσως και για αυτό, όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση το 1991, το πιο συνταρακτικό για τους Ρώσους, ήταν η εμφάνιση της Ουκρανίας σαν μια διαφορετική χώρα. Η συζήτηση του εάν αυτό το κράτος είναι ρωσικό ή ουκρανικό, οδηγεί τις πλευρές στην προσπάθεια να βρουν απόδειξη από την ιστορία. Από την άλλη μεριά, το γεγονός ότι η Ουκρανία δεν έχει μια μακρά εμπειρία ανεξαρτησίας, σύμφωνα με πολλούς εμπειρογνώμονες, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους λόγους των πολιτικών ασταθειών που συμβαίνουν σήμερα στην Ουκρανία. Όπως βλέπουμε και εδώ, το παρελθόν εξακολουθεί να παίζει ρόλο στο παρόν των εθνών.