тарихтики бүгүн: 2019 - йили 17 - феврал

■  1926 – йили 17 – февралда түрк никаһ қануни қобул қилинди. османли дәвридики силамий қанун – бәлгилимилирини өз ичигә алған «мәҗәллә» ниң орнини игилигән никаһ қануни, узун тәкшүрүшләр нәтиҗисидә шивейтсарийәдин елинди. шивейтсарийә никаһ қанунидин елинишиниң әң муһим сәвәби йавропада әң ахирида тәййарланған никаһ қануни болуши, демократик болуши вә әр – айаллар баравәрликигә тайинидиған болуши иди. әмдила қурулған йаш түркийә җумһурийитидә қобул қилинған бу никаһ қануни арқилиқ рәсмий никаһ вә бир хотунлуқ болуш түзүми йолға қойулди, мирас мәсилисидә йеңи бәлгилимиләр чиқирилди, патрикхана вә консулханиларниң сотлаш салаһийити әмәлдин қалдурулди, түркийәдә  қанун бирлики капаләткә игә қилинди.

■  1933 – йили 17 – февралда қирғиз шаир вә музикант токтогул сатилганов бу дунйа билән видалашти. 13 йешида шеир йезишқа башлиған сатилганов, адәттә нәсиһәт характерлик шеирларни йазатти, уларниң нотилирини ишләйтти. қизил мәдәнийитигә қошқан төһписи нәзәрдә тутулуп қирғизистандики бир қисим дөләт игиликидики орунлар, мәктәпләргә нами қойулди. сәнәт вә әдәбийат саһәсидә униң нами билән қирғизистан дөләт мукапати тәсис қилинди.

■  1936 – йили 17 – февралда лее фалк иҗад қилған «қизил маска» америкидики бир гезиттә елан қилинишқа башлиди. сизма рәсим романлири дунйасиниң тунҗи «мәхсус кийимлик» қәһриман болған қизил маска, дәсләпки чағлирида рәңсиз һаләттә бесилди. арқидин бәзи дөләтләрдә зәпирәң кийимлик һаләттә тарқитилишқа башланди вә әң ахирида пүткүл дунйада қизил кийими билән тонулди. қирғизистан маска пирсонажи, 400 йил бурун кемиси деңиз қарақчилириниң һуҗумиға учриған, йалғуз һаләттә қуруқлуққа чиққан,  пигмиләр (кичик адәмләр) тәрипидин даваланған؛ пүтүн өмрини деңиз қарақчилиқи, наһәқчилик вә зулумға қарши күрәш қилиш билән өткүзгән йаш бир адәмниң һекайисини тема қилиду.

■  1959 – йили 17 – февралда түркийә җумһурийити баш министири аднан мәндәрәс вә һәмраһлиқидики һәйәтни лондонға елип барған айропилан, гәйтвик айродурумиға йеқин җайда чүшүп кәтти؛ қибрис тоғрисида сөһбәт өткүзүш үчүн лондонға барған һәйәт олтурған айропилан туман түпәйли мәҗбурий қонушни тәләп қилди, бирақ бундақ қилиш пурситигә еришәлмәйла бир дәрәхзарлиққа чүшүп кәтти. вәқәдә баш министир аднан мәндәрәс саламәт қутулди, бирақ түркийәниң рәсмий хәвәр агентлиқи болған анадолу агентлиқиниң баш мудири шәриф азикни өз ичигә алған 14 адәм қаза қилди.