تورک دیش پولیتیکاسینا باخیشلار (40)
تورک شوراسی گئنیشله‌مه سوره‌جینده
بیر نئچه هفته اول تورک دیلی دانیشان اؤلکه‌لرین امکداشلیق شوراسینین آلتینجی ذیروه توپلانتی‌سی گئچیریلدی. بیز ده بو هفته پروگرامیمیزدا بو ذیروه و تورک خاریجی سیاستینه تأثیرینی تحلیل ائدجییک.
قاراتکین اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکی‌لر بؤلومو خوجاسی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سونوروق.
...
۳-جی ایل ۲۰۱۸ سپتامبر تاریخینده قیرقیزیستانین چولپون آتا شهرینده تورک اؤلکه‌لرین امکداشلیق شوراسینین (تورک شوراسی) آلتینجی ذیروه توپلانتی‌سی گئچیریلدی. ذیروه‌نین اساس قونوسو "گنج‌لیک و میلی ایدمان نؤوعو" اولدو. ذیروه، قیرقیزیستان پرزیدنتی سوورونبای جنبکووون ائو صاحبلیین‌ده گئچیریلدی. ذیروه‌ده تورکیه پرزیدنتی رجب طیب اردوغان، قازاقیستان پرزیدنتی نورسولطان نظربایئو و آذربایجان پرزیدنتی ایلهام علی‌یئو ایشتیراک ائتدیلر. اؤزبکیستان پرزیدنتی شؤوکت میرضیایئو ایله ماجاریستان باشباخانی ویکتور اوربان دا شرف قوناغی اولاراق ایشتیراک ائتدیلر.
سویوق ساواش دؤورونون باشا چاتماسینین آردین‌دان هله تاماملانمایان بیر دییشیک‌لیک و اینکیشاف پروسه‌سی ایچری‌سینه گیرمیش اولوسلارآراسی سیستم‌ده‌کی بو دییشیک‌لیک و اینکیشافین نئجه نتیجه‌لنه‌جیی تام اولاراق تحلیل ائدیلمیر. آنجاق بعضی میللرین یاخین گله‌جک‌ده اؤنم کسب ائدجیی ده اورتایا چیخیر. سرمایه حرکتلری، تیجاری فعالیتلر و تکنولوژیک پروسه‌لر سوپراناسیونال کاراکتئر آلاراق گئتدیکجه یاییلیر. بو یاییلما و برابرین‌ده گتیردیگی آرتیش سرحد اؤته‌سی منفت قروپلارینی و مختلیف میللتلره منسوب اینسانلاری سیخ منفعت باغلاری ایله بیر بیرینه باغلاییر. بو باغلامدا تورک شوراسینین تجروبه‌سی مختلف ایستیقامتلری ایله اوزرین‌ده اؤنمله دورماق لازیم اولان بیر اولقودور.
تورک شوراسی، تورک اؤلکه‌لر آراسین‌دا هرطرف‌لی امکداش‌لیغی تشویق ائتمک مقصدی ایله اولوسلارآراسی بیر تشکیلات کیمی ۲۰۰۹.جو ایلده یارادیلدی. تورک شوراسینین قوروجو عضولری آذربایجان، قازاقیستان، قیرقیزیستان و تورکیه‌‌دیر. تورکمنیستان "دائمی طرفسیز دؤولت" ایستاتوسونا گؤره، اؤزبکیستان ایسه گئچمیش‌ده‌کی بعضی سیاسی ترددودلر سببی ایله شورایا عضو اولمامیش‌دیر. آنجاق اؤزبکیستان پرزیدنتی شؤوکت میرضیایئو تورک شوراسینا یاخین ماراق گؤستریر. بئله‌لیکله، یاخین زامان‌دا اؤزبکیستانین دا تورک شوراسینا عضو اولماسینی گؤزله‌ییرم. اؤزبکیستانین تورک شوراسینا عضو اولماق نیتین‌ده اولماسی، هم تورک شوراسینین گئنیشله‌نمه‌سی هم ده اؤزبکیستانین تورک دونیاسی ایله قایناشماسینی گلیشدیرمه‌سی اوچون اؤنملی بیر آددیم دئمک‌دیر. اؤزللیکله قازاقیستان، قیرقیزیستان، تورکمنیستان و تورکیه ایله ایکی‌لی ایلیشکیلرینی و امکداش‌لیغی گوجله‌ندیرمه‌یه چالیشان اؤزبکیستانین قیسا دؤورده تورک شوراسینا عضو اولماسی مومکون گؤرونور. بئله کی، آوروپا بیرلیگینین عضوو اولان ماجاریستانا گؤزلمچی ایستاتوسو وئریلمه‌سی، تورک شوراسینین بؤلگه‌سل و کوره‌سل اؤنمینین آرتماسینا یاردیم‌چی اولاجاق. بوندان باشقا، ذیروه‌ده تورک شوراسینین بیرلشمیش میللتلر یانین‌دا گؤزلمچی ایستاتوسو الده ائتمک ایسته‌گینی دستکله‌مک قراری قبول اولوندو. بو قرار نظره آلیندیق‌دا، قارشی‌داکی دؤورده تورک شوراسی محتمل عضولوک و گؤزلمچیلیک ایشلرینه اؤنم وئرمه‌لی‌دیر. بئله‌لیکله، آلتینجی ذیروه، تورک شوراسینین گئنیشله‌نمه‌سی و تورک دونیاسینین قایناشماسی باخیمین‌دان بؤیوک اؤنمه صاحب.
تورک شوراسینین دؤنم باشقانلیغینین قازاقیستان‌دان قیرقیزیستانا تحویل وئریلدیگی بو ذیروه‌ده تورک شوراسینین ۲۰۱۴-۲۰۱۸.جی ایللر آراسین‌دا چالیشمالاری اؤزتله‌نرک، ایر‌لییه دوغرو اؤنملی اوغورلارا چاتیلماسی اوچون یئنی قرارلار آلیندی. گؤروشمه نتیجه‌سین‌ده طرفلر، چولپون آتا بیانامه‌سینی و ماجاریستانا تورک شوراسین‌دا گؤزلمچی ایستاتوسو وئرمک قرارینی ایمضالادیلار. بوندان باشقا، "تورک اؤلکه‌لرین قایناشماسی قاورام کاغیذی"، تورک شوراسینین بیرلشمیش میللتلر یانین‌دا گؤزلمچی ایستاتوسو الده ائتمک چابالارینی گوجله‌ن‌دیرمک قراری و گنج‌لیک و اولوسال ایدمان نؤولری ساحه‌سین‌ده امکداش‌لیغی اینکیشاف ائتدیرمه‌یه یؤنه‌لیک اورتاق بیلدیرینی قبول ائتدیلر. ذیروه‌ده آیریجا، پرزیدنتلرین اورتاق قراری ایله تورک شوراسی باش کاتیبلیگینه قازاقیستانین ایران ایسلام جمهوریتی ائلچیسی باقداد امره‌یئو، تورک شوراسی باش کاتیب یاردیمچیسی وظیفه‌سینه عمر قوجامان و اولوسلارآراسی تورک آکادمیسی باشقانی اولاراق دارخان کیدیرالی یئنی‌دن تعیین ائدیلدی.
ذیروه‌ده تورکیه پرزیدنتی رجب طیب اردوغانین ائتدیگی عضو اؤلکه‌لر آراسین‌دا قارشی‌لیق‌لی تیجارت‌ده میلی پول بیریملرینین ایستیفاده ائدیلمه‌سی تکلیفی چوخ دقت چکدی. کوره‌سل و بؤلگه‌سل ژئوسییاسی رقابتین آرتدیغی، اقتصادی تحریملر ایله تیجارت ساواش‌لارینین قیزیشدیغی بیر دؤورده آپاریلان بو تکلیفینین، بوتون عضو اؤلکه‌لر اوچون اؤنملی اولدوغونو دئیه‌بیلریک. چونکو سون ایللرده نفتین قیمتینین دوشمه‌سی و کوره‌سل اقتصادی وضعیتین تأثیری ایله آذربایجان، قازاقیستان، قیرقیزیستان و اؤزبکیستانین میللی پوللاری دلار قارشی‌سین‌دا اؤنملی درجه‌ده دگر ایتیردی.
ذیروه‌ده قازاقیستان پرزیدنتی نظربایئو طرفین‌دن تکلیف ائدیله‌ن "تورک دونیاسینین ۱۰۰ یئنی آدی" و "تورک دونیاسینین قوتسال مکانلاری" پروژه‌لری، هم تورک اؤلکه‌لرینین تاریخی باغلاری و بیرلیگینی مؤحکملندیرمک، هم ده تورک خالقلارینین اورتاق مدنیتینی دونیایا تانیتماق باخیمین‌دان بؤیوک اؤنم کسب ائد‌جک. سؤزوگئدن پروژه‌لر، تورک شوراسی طرفین‌دن تطبیق ائدیلن "مدرن ایپک یولو اورتاق تور پاکتی" پروژه‌سی ایله بیرلشدیریلسه، بوتون عضو اؤلکه‌لرین توریزم سئکتورونون اینکیشافینا بؤیوک قاتقی وئره‌بیلر.
ذیروه‌ده، تورک شوراسینین ۷.جی ذیروه‌سین‌ده سونولاجاق اولان "تورک اؤلکه‌لرین قایناشماسی قاورام کاغیذی"نین قبول ائدیلمه‌سی اؤنملیدیر. بئله‌لیکله، هم تورک دونیاسینین، هم ده تورک شوراسینین امکداش‌لیغی خصوصوندا جدی آددیملار آتیلاجاق. بوندان باشقا، تورک شوراسینین کوره‌سل و بؤلگه‌سل تأثیرینین آرتیریلماسی اوچون، هم هؤرگوتون، هم ده عضو اؤلکه‌لرین هؤرگوتله باغلی قیسا، اورتا و اوزون دؤورو احاطه ائدن استراتژیک قرار و پلانلاری معین ائدیلمه‌لی.
بو ذیروه‌ده تورک اؤلکه‌لری آراسین‌دا سیاسی، تیجاری-اقتصادی، سوسیال و مد‌نی امکداشلیغین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینه یؤنه‌لیک بیر چوخ اؤنملی قرار قبول اولوندو. بونلار ایله بیرلیکده بو ذیروه‌نین تورک شوراسینین گله‌جیی اوچون تاریخی بیر ذیروه اولدوغونو دئیه‌بیلریک. تورک شوراسی بیر چوخ حکومتلر آراسی مدنیت و امکداشلیق تشکیلاتلارینین کووردیناسیونون‌دان سوروملو چاتی قورولوشو اولاراق اقتصاد و انرژی پتانسیلی باخیمین‌دان آوروپا بیرلیگی طرزین‌ده بیر قورولوشا گئده‌جک ظرفیته صاحیبدیر. آنجاق عضو اؤلکه‌لرین مؤوجود اقتصادی، سیاسی گوجو و کوره‌سل وضعیت سببی ایله بو اوزون مدت‌لی بیر هدف کیمی دگرلندیریلمه‌لی‌دیر.
...
قاراتکین اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکی‌لر بؤلومو خوجاسی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سوندوق.
