تورک دیش پولیتیکاسینا باخیشلار (9)
درینلشن اتفاق: تورکیه - آذربایجان
تورکیه ایله آذربایجان آراسینداکی دیپلوماتیک ایلیشکیلر ییرمی آلتینجی ایلین‌ده. ایکیلی ایلیشکیلر هر ساحه‌ده گئتدیکجه درینلشیر. بیز ده بو هفته پروگرامیمیزدا مختلیف یؤنلری ایله تورکیه-آذربایجان ایلیشکیلرینی تحلیل ائدجییک.
آتاتورک اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکیلر بؤلومو خوجاسی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سونوروق.
...
۱۴ ژانویه ۱۹۹۲ده آذربایجان ایله تورکیه آراسیندا ایمضالانان دیپلوماتیک ایلیشکیلرین قورولماسینا دایر آندلاشمانین اوزرین‌دن ۲۶ ایل گئچدی. تورکیه جمهوریتی، ۳۰ آگوست ۱۹۹۱ تاریخینده موستقیللیگینی اعلان ائدن آذربایجان جمهوریتینی ۹ نوامبر ۱۹۹۱ده تانییان ایلک دؤولت اولدو. ۲۰۱۰.جی ایلده ایسه استراتژیک اورتاقلیق و قارشی‌لیق‌لی یاردیم آندلاشماسی ایمضالاندی. بو آندلاشما ایکیلی ایلیشکیلری حربی اتفاق سویه‌سینه قالدیردی. آندلاشمانین 2.جی ماده‌سی بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی شرطینین اؤزونو ساوونما حاقینی تشکیل ائتدیگی ۵۱-جی ماده‌یه ده ایستیناد ائد‌رک، طرفلردن (تورکیه و آذربایجان) بیرینین اوچونجو اؤلکه و یا اؤلکه‌لر طرفین‌دن سالدیرییا معروض قالماسی حالین‌دا بیرگه گوونلیک و ساوونما پرسپکتیوی یارادیلاجاغینی وورغولاییر. ایکیلی ایلیشکیلرین داها دا گوجلندیریلمه‌سی مقصدیله ۲۰۱۰.جو ایلده جمهورباشقانلاری سویه‌سین‌ده یوکسک سویه‌لی استراتژیک امکداشلیق شوراسی مکانیزمی قورولدو. بئله‌لیکله، حربی، سیاسی، انرژی و دیگر ساحه‌لرده ایکیلی ایلیشکیلر ان اوست سویه‌یه چیخاریلدی.
استراتژیک اورتاقلیق و قارشی‌لیق‌لی یاردیم آندلاشماسینین کریتیک اؤنم داشییان بیر دوزنلمه‌سی ده ۷.جی ماده چرچیوه‌سین‌ده. بونا گؤره، هر ایکی اؤلکه‌نین سلاح‌لی گوج‌لری آراسیندا امر نظارت و گوج یاپیسی ائش‌گودومو قورولور. بو وضعیت بیرگه عملیات گئچیرمه‌نین ده اؤنونو آچیر. اونسوز دا بیر نئچه ایلدیر کی، تورکیه-آذربایجان حربی مانورلاری گئچیریلیر. بو مانورلاردا بیرگه عملیات توتومونون تاکتیک و عملیاتی سویه‌لرده الده ائدیلدیگینی گؤروروک. آیریجا استراتژیک سویه‌یه چاتما قونوسون‌دا دا یاخشی بیر تابلو وار.
تورکیه-آذربایجان حربی اتفاقینی تورک ساوونما صنایعی ده ادعالی بیر شکیل‌ده دستکلییر. بو دستگین ان اؤنملی اؤلچوسو تورکیه‌نین میلی چوخ لوله‌لی راکت آتان سیستمینی آذربایجانا صادر ائتمه‌سی. ساکاریا و قاسیرغا سیستملری، آذربایجان سلاح‌لی قوه‌لرینه حساس آتیش دستگی قابیلیتلری تامین ائتدی. بونو آذربایجان ایله ارمنیستان آراسینداکی آوریل ۲۰۱۶ چاتیشما‌لارین‌دا گؤردوک.
آذربایجان اوچون ناخچیوان‌دا اولان حربی بیرلیک‌لری چوخ اؤنملی. بو بیرلیکلرین تعلیمی، لجستیک دستگی و دیگر کریتیک احتیاجلارینین قارشیلانماسین‌دا ایسه تورک سلاح‌لی گوجلرینه باغلی ۳.جو اوردو دستک وئریر. ژوئن ۲۰۱۷ده ۵ مین عسگرین ایشتیراکی ایله گئچیریله‌ن تورکیه-آذربایجان اورتاق ناخچیوان مانورو دا بو نقطه‌ده اؤنملی بیر گلیشمه ایدی.
خزر دنیزی انرژی رزرولرینین دونیا بازارینا چیخاریلماسینی اؤن گؤرن "باکی-تفلیس-جیهان خام نفت بورو خطی" و "باکی-تفلیس-ارزوروم گاز بورو خطی" پروژه‌لرینین حیاتا گئچیریلمه‌سی آذربایجان و تورکیه آراسیندا قارداش‌لیقدان استراتژیک اورتاقلیغا گئدن یول‌دا اؤنملی آددیم. ایکی اؤلکه آراسیندا تیجارت حجمی ۵ میلیارد دلار دولاییندا. ایکی اؤلکه‌نین هدفی، ۲۰۲۳.جو ایلده تیجارت حجمینی ۱۵ میلیارد دلار اولاراق حیاتا گئچیرمک. آرتیق قلوبال بیر پروژه حالینا گلن تاناپ‌ین (ترانس آنادولو طبیعی گاز بورو خطی پروژه‌سی) آددیملاری سرعتله آتیلیر. ترانس آنادولونون تامامیله حیاتا گئچمه‌سیله بیرلیکده آذربایجان ایله تورکیه‌نین مؤوقعیتی و بؤلگه‌سل استراتژیک اؤنمی چوخ داها آرتاجاق.
قارشی‌لیق‌لی گوون و دایانیشما اساسین‌دا شکیللنن آذربایجان-تورکیه ایلیشکیلری اولوسلارآراسی پلاتفورملاردا دا سورور. هر ایکی دؤولت بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی، آوروپا گوونلیک و امکداشلیق تشکیلاتی، آوروپا شوراسی، قارا دنیز اقتصادی امکداشلیق تشکیلاتی، تورک شوراسی و ایسلام امکداشلیق تشکیلاتین‌دا اوغورلو بیر امکداشلیق سرگیله‌ییر.
تورکیه ایله آذربایجان آراسینداکی یاخشی ایلیشکیلری هر هانسی بیر اولوسلارآراسی ایلیشکیلر تئوری‌سی ایله تام اولاراق آچیقلامامیز گوج. آذربایجانین تورکیه کیمی تورکلرین اوغوز بویون‌دان اولماسی، تاریخی پروسه ایچری‌سین‌ده بیرلیکده عینی تورپاقلاردا یاشاماغین گتیردیگی گئچمیش بیرلیگی و جغرافی یاخین‌لیق تورکیه‌نین آذربایجان ایله داها یاخین بیر دیالوگ قورماسینی آسانلاشدیریر. ایکی اؤلکه دؤولت باشقانلارینین وظیفه‌یه گلدیک‌دن سونرا دیگر اؤلکه‌یه اؤنجه‌لیکلی اولاراق سفر ائتمه‌سی عنعنه‌سی وار.
تورکیه-آذربایجان ایلیشکیلری بؤلگه‌ده ثابت‌لیک و باریشین یارادیلماسینی ایسته‌ییر. ایکی اؤلکه‌نین ایلیشکیلری هر هانسی بیر اؤلکه‌یه تهلوکه یاراتمیر. تورکیه-آذربایجان ایلیشکیلری "استراتژیک اورتاقلیق" آنلاییشینی تام قارشیلاییر. ایکی اؤلکه آراسیندا ۲۶ ایل کیمی قیسا بیر مدت‌ده الده ائدیلمیش اوغور و باغلانما، سارسیلماز اولان قارداش‌لیق باغینین بیر گؤستریجی‌سی.
۱۴ اکتبر ۱۹۲۱ده آذربایجانین آنکارا نماینده‌سی ابراهیم آبیلووون گوون مکتوبونو تقدیم ائتدیگی توپلانتی‌دا مصطفی کمال آتاتورکون: "آذربایجانین سئوینجی سئوینجیمیز، کدری کدریمیزدیر "سؤزلری اون ایللر سونرا حیدر علی‌یئو طرفین‌دن" بیز بیر میلت، ایکی دؤولتیک" سؤزو ایله قارشیلیق گؤردو. حاضردا تورکیه ایله آذربایجان آراسینداکی ایلیشکیلر تورکیه پرزیدنتی رجب طیب اردوغان و آذربایجان پرزیدنتی ایلهام علی‌یئوین اوستون عزملری و گؤستردیکلری ایراده ایله داها دا یوکسک سویه‌یه داشینماقدادیر.
...
آتاتورک اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکیلر بؤلومو خوجاسی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سوندوق.
