دین و توپلوم (37)
ایسلام دینی‌نین اساس ایستیناد قایناغی اولان قوران ایله حضرت پیغمبرین حدیث‌لری، قارداشلیق آنلاییشینی داها ووروجو، اینسان‌لیق عائله‌سی اوچون داها چوخ اوزرینده دایانیلماسی و وورغولانماسی لازیم اولان بیر دگر اولا‌راق اورتایا قویماقدا‌دیر
قیمت‌لی اوخویوجولار ...
قارداشلیق، یئر اوزونون بوتون دیل‌لرینده وار اولان، مادی و معنوی معنادا یاخین‌لیغی ایفاده ائدن بیر اصطلاحدیر. ایسلامی ادبیاتدا ایسه آنا آتا‌دان و یا بون‌لاردان بیرین‌دن دونیایا گلن‌لر آراسینداکی قان باغینی ایفاده ائتمه‌سی‌نین یانیندا عینی سولاله‌دن، قبیله و یا میللته منسوب اولما، عینی اینانج و دگرلری، دونیا گؤروشونو پایلاشما کیمی اورتاق‌لیق و بنزرلیک‌لری اولان آدام یا دا قروپ‌لار آراسینداکی بیرلیک و همرای‌لیک روحونو ایفاده ائدیر. ایسلام دینی‌نین اساس ایستیناد قایناغی اولان قوران ایله حضرت پیغمبرین حدیث‌لری، بو آنلاییشینی داها ووروجو، اینسان‌لیق عائله‌سی اوچون داها چوخ اوزرینده دایانیلماسی و وورغولانماسی لازیم اولان بیر دگر اولا‌راق اورتایا قویماقدا‌دیر. بونا سئوگی و محبتی ده داخیل ائتمک صورتیله چرچیوه داها دا گئنیشلنمیش‌دیر. عینی زاماندا قارداش‌لیغی اجتماعی علاقه‌لری گوجلن‌دیرمک اهمیت‌لی عنصورلاردان قبول ائتمیش‌دیر. چونکی توپلومدا دینج‌لیک، باریش و بیرلیگین تاسیسی بون‌لار اولما‌دان غیری-مومکون‌دور.
آراشدیریلدیغیندا گؤروله‌جگی عذره قورآن، قارداشلیق سؤزونو چوخ گئنیش معنادا ایشلتمیش‌دیر. داهاسی، اینانج اساسینی قارداشلیغین اساسینا اوتورتموش و اونو دیگر بوتون قارداشلیق حیس‌لری‌نین اؤنونه کئچیرمیش‌دیر. حضرت پیغمبرین حضرت ابو بکیر اوچون "یولداش‌لیغی ایله مالی ایله اینسان‌لارین منه ان چوخ یاخشی‌لیغی دوخونانی ابوبکردیر. اگر اومّتیمدن بیر دوست توتمادیم اولسایدیم ابوبکرین سئچردیم. لاکین ایسلام قارداش‌لیغی و بون‌دان قایناق‌لانان سئوگی داها اهمیت‌لی‌دیر. "دئمیش‌دیر. بو ایفاده‌سی ایله رسول الله، "مسلمان‌لار آراسیندا ان گوجلو یاخینلاشما و ارتیباط قایناغی اینانج بیرلیگی‌دیر." مساژینی وئرمیش اولور. دین، سئوگی، شفقت، آنلاییش، اؤزونو باشقا‌لاری‌نین یئرینه قویما کیمی دویغو و توتوم‌لارین اینسان‌لار آراسی علاقه‌لرین اساسیندا یئر آلماسینی نظرده توتموش‌دور. نه وار کی فردی منفت و حیرص‌لر چوخ دفعه بو یؤنلره گئری پلانا ایتلمیش‌دیر. گونوموز اینسانیندا چوخلوقلا گؤرولن وضعیت بودور. تأسف کی، من مرکزلی بیر حیات آنلاییشی، هر فردی اؤز کیچیک دونیاسی‌نین حاکمی ائتمیش‌دیر.
...
دین قارداش‌لیغی او قدر گوجلو بیر باغدیر کی، اونون یانین‌داکی بوتون دیگر باغلار گؤرمزلیک‌دن گلینه بیلر. گؤرمدیگیمیز، تانیمادیغیمیز کس‌لر ایمان بیرلیگی سایه‌سینده قارداشیمیز اولار. بوتون مادی ناراحات‌لیق‌لاری چؤلده بوراخان و یالنیز اورک‌لره بسلنن بو قارداشلیق دویغوسو، اونو پای‌لاشان‌لار آدینا بؤیوک خیر و گؤزل‌لیک‌لرین قایناغی‌دیر. نئجه کی، قورآنی، دین قارداش‌لیغی فاکتی‌نین قازاندیردیغی بیرلیک و بوتونلوک شعورونو مسلمان‌لار آدینا ایلاهی بیر نعمت اولا‌راق کاراکتریزه ائتمیش‌دیر.
مسلمان‌لارین تاریخینده چوخ اهمیت‌لی یئری اولان مکه‌لی‌لر ایله مدینه‌لی مسلمان‌لار آراسیندا یارادیلان قارداشلیق، قورآنین اورتایا قویدوغو قارداشلیق قانونونون پراکتیک حیات‌داکی ان یاخشی نومونه‌سی‌دیر. بیلیندیگی کیمی حضرت پیغمبر، مدینه‌یه هجرتین‌دن تخمینن بئش آی سونرا دا 45 فایزی مهاجیرلردن 45ی انصاردان عبارت اولان جمعی 90 آدامی بیر-بیرلرینه قارداش ائتمیش‌دیر. بو تطبیق مادی و معنوی اولا‌راق یاردیملاشما و بیر-بیرینه وارث اولما اساسینا سؤیکنن ایدی. دین قارداش‌لیغی‌نین قوردوغو یاخین‌لیق باغی بئله‌جه قان و سوی قارداش‌لیغی ایله بیر توتولموش اولوردو. داها سونرا مهاجیرلرین مسکون نیزاما کئچمه‌لری و مادی وضعیت‌لری‌نین دوزلمه‌سینی سونرا بو وارث اولما تطبیقینه سون وئریلمیش‌دیر.
انصار ایله مهاجیرلردن قارداش اولان‌لار اجتماعی و اقتصادی وضعیت‌لری نظره آلا‌راق اینجه بیر پسیکولوژی و سوسیال-سیاسی هدفین گودولدوگونو فرق ائدیریک. مختلیف عیرقی، مدنیت و اقتصادی قروپلاردان اینسان‌لار بیر-بیرلری ایله قارداش قیلینا‌راق، ایمان باغی خاریجینده قالان دونیوی عنصورلاری دؤوره خاریجی بوراخیلمیش‌دیر. بئله‌جه قارداش‌لار بیر-بیرلری‌نین هر حالین‌دان خبردار اولموش و بیر-بیرلری ایله ماراقلانمیش‌دیر.
...
بیر چوخ اخلاقی گؤزل‌لیک یولداشلیغیندا ایمان تملی اوزرینه قورولان، ایلمک ایلمک ایشلنن قارداشلیق هؤرگوسو بئزدیریجی، یوخ ائدیجی تأثیرلردن قورونما‌لی‌دیر. بو نقطه‌ده آغلا ایلک گله‌جک منفی فاکتورلاردان بیری عصبیت‌دیر. عصب، تأثیر و مداخله‌میزین محصولو اولمایان بیر خصوصیته اساس‌لانا‌راق اوستونلوک ادعاسیندا اولماق دئمک‌دیر. عیرق، دیل، رنگ، گؤزل‌لیک کیمی خصوصیت‌لر اینسان چابا و امکی‌نین نتیجه‌سینده الده ائدیلن شئی‌لر دئییل. هئچ کیم منسوب اولاجاغی عیرقی، دانیشاجاغی آنا دیلین‌دن، داشییاجاغی دری رنگینی و گؤزل‌لیک درجه‌سینی بلیرلمه شانسینا صاحب دئییل. باشقا سؤزله بو خصوصیت‌لرله اؤیونمک، اوستونلوک ایمتیاز ادعاسیندا اولماق دایاق‌سیز و معنا‌سیزدیر. "عصبی‌لیگه چاغیران بیزدن دئییل؛ عصب اوغروندا ووروشان بیزدن دئییل؛ عصب یولوندا اؤلن بیزدن دئییل. "شکلین‌دکی نبوی محاکمه، اساس‌سیز اوستونلوک ادعا‌لاری‌نین نه درجه تهلوکه‌لی نتیجه‌لره سبب اولاجاغینی اورتایا قویماقدا‌دیر.
اگویزمه سؤیکنن بیر حیات آنلاییشی پایلاشما مدنیتینی ضعیفلدر. اینسان "اؤزو" ایله مشغول اولارکن اطرافینی "اونودار". ایسلامین تلقین ائتدیگی قارداشلیق پرینسیپی، بو جور خاریجی فاکتورلار سبی ایله ضعیفلمه‌یه، اوز توتور. یئنه، اینسان‌لار آراسی یاخینلاشمانین اهمیت‌لی فاکتورلاریندان بیری اولان سئوگی و مرحمت دویغولاری‌نین ضعیفلمه‌سی، کین و نیفرتین دؤوره‌یه گیرمه‌سینی صورعتلندیرر. عینی زاماندا قارداشلیغین باشلیجا تخریباتچیلاریندان ساییلماقدا‌دیر.
الله‌ا اینانمیش جمعیت‌لرین، وار اولان کین و نیفرت دویغولارینی، فردی منفت دوشکون‌لوگونو نظارت آلتینا آلما‌لاری لازیم‌دیر. حضرت پیغمبرین بو خبردارلیغی هر فرده و جمعیت اوچون اهمیت‌لی‌دیر: "بیر-بیرینیزه حسد ائتمیین. بیر-بیرینیزه بوغز ائتمئیین. بیر-بیرینیزه آرخا چئویرمیین. بیر-بیرینیزین بازارلیغی اوزرینه بازارلیق ائتمیین. الله‌ین قارداش قول‌لاری اولون ". قوران مؤمن‌لری قارداش اعلان ائتمیش اولدوغو حالدا رسول اهلا‌ین "قارداش اولون" بویورماسی، الله‌ین بو الطیفاتینا لاییق اولا‌جاق داورانیش‌لار سرگیلیین و قارداشین قارداشا نئجه داورانماسی لازیم‌دیرسا ائله داورانین، معناسینی ایفاده ائدیر. بو سبب‌دن قورآنین بیر چوخ آیه‌سی یانیندا حدیث‌لرده، دین قارداش‌لیغی باشدا اولماق عذره، مسلمان‌لار آراسیندا قارداشلیغین هر نوع، دوستلوغون، اولفت، محبتین، صمیمیتین و دوروستلوگون هر جورو وورغولو بیر شکیلده توصیه ائدیلمیش‌دیر. بو سببله مسلمان‌لارین ائتمه‌سی لازیم اولان، بو گؤزل حؤکم‌لرین حقی ایله یئرینه یئتیریلمه‌سی‌دیر.
