دین و توپلوم (4)
دین‌لرین ده اؤزلرینه گؤره بیر سیرا اساس قانون و پرینسیپ‌لری موجوددور. هر ایدئولوژی و فلسفی سیستم صاحب اولدوغو قانون‌لارلا دیگرلرین‌دن آیریلیر و مستقیل بیر سیستم کیمی اورتایا چیخار
دین و جمعیت موضوعلو پروقرامیمیزین بو گونکی بؤلومونده ایسلام دینی‌نین گتیردیگی بعضی ائورنسل دگرلر اوزرینده دایانماغا چالیشاجاغیق.
دین‌لرین ده اؤزلرینه گؤره بیر سیرا اساس قانون و پرینسیپ‌لری موجوددور. هر ایدئولوژی و فلسفی سیستم صاحب اولدوغو قانون‌لارلا دیگرلرین‌دن آیریلیر و مستقیل بیر سیستم کیمی اورتایا چیخار. دین‌لر ده ایچردیکلری قانون‌لارلا بیر دینی سیستم میدانا گتیرر و اونلارلا خصوصی بیر دین حالینا گلیرلر. بو باخیمدان ایسلامین دا دیگر دین‌لردن آیریلدیغی اؤزونه خاص قانون‌لاری واردیر. بورادا ایمان و ایسلام آنلاییش‌لاری‌نین یانیندا اینسانلیغین اساس دگرلری اولاراق دا قبول ائدیله‌جک سویه‌دکی بعضی پرینسیپ‌لردن سؤز ائتمک مومکوندور.
ایسلام دینی‌نین تاسیس ائتمه‌یه چالیشدیغی اهمیت‌لی دگرلرین باشیندا اینسان اوغلونون دینج‌لیگی گلیر. داها اوّلدن ده بحث ائتدیگیمیز کیمی ایسلام دینی، خصوصی و یا یئنی بیر دینین آدی اولماییب ایلک اینسان و ایلک پیغمبر حضرت آدم‌دن پیغمبرلرین سونونجوسو اولان حضرت محمده قدر گلیب کئچن بوتون پیغمبرلرین اینسانلیغا تبلیغ ائتدیک‌لری و بو پیغمبرلره اویان‌لارین هامیسی‌نین باغلاندیغی اورتاق بیر دینین آدیدیر. نئجه کی ایسلام دینی، هر شئی‌دن اوّل آدین‌دان آیدین اولدوغو عذره باریشین، گوون و صلحون تأمیناتی‌دیر. بو سببله اولما‌لی‌دیر کی، حضرت پیغمبره "مسلمان کیم‌دیر "؟ دئیه سوروشولدوغوندا، او : "مسلمان‌لار، کیمین دیلین‌دن و الین‌دن سلامتده ( گوونلیکده ) اولسا‌لار، او کیمسه مسلمان‌دیر " دئیه جواب وئرمیش‌دیر. ایسلام سؤزو، بویون ایمه و اطاعات ائتمه معنا‌لاری ایله ده آزاد اولاراق یارادیلمیش اولان اینسانین غورور و شرفینی قوروما آلتینا آلمیش‌دیر. چونکی ایسلام دینینه گؤره شرط‌سیز بویون اییلمه‌سی لازیم اولان نفوذ اوجا یارادیجی اولان الله‌دیر. دینین معین دؤورلرده معین قروپ‌لار طرفین‌دن یوزلاشدیریلمیش اولماسی و بونا باغلی اولاراق جمعیت‌لرده پوزولما‌لارین اورتایا چیخماسی‌نین سببی دین دئییل، او دینین منسوبو اولان اینسان‌لاردیر.
--------------
قیمت‌لی اوخولانلار ودینله‌ین‌لر، ...
یاخشیلیغین یایقینلاشدیریلیب، اینسان طبیعتینه ضد اولان پیس‌لیک‌لرین آرا‌دان قالدیریلماسی ایلاهی بیر امردیر. بیلیندیگی عذره دین، الله ایله اینسان آراسینداکی ایکی یؤنلو علاقه‌یه اساس‌لانیر. واسیطه بیر تشکیلات قبول ائتمز. الله‌دان اینسانا دوغرو اولان علاقه‌نین ماهیتی، فردین موتلوغودور . فرد اوزرینده یوکسه‌لن جمعیتین دینج‌لیگه قوووشماسیدیر. چونکی دینی تعلیم‌لرده اوزرینده چوخ دورولان یاخشی ایشلر آنلاییشی‌نین احاطه ساحه‌سینه باخدیغیمیزدا، بون‌لارین هامیسی‌نین شخصاً اینسانین خیرینه اولان شئی‌لر اولدوغونو گؤرریک. بو علاقه‌نین اینسان‌دان الله‌ا دوغرو اولان ماهیتی ایسه، اینسانین اؤزونه ائدیلن یاخشیلیغا اولان مثبت حرکتلری و نعمتین قایناغینا اولان صداقتی‌نین بیر عکس اولونماسی‌دیر. بو ایکی یؤنلو علاقه آراسیندا عبارت اولان آتموسفر، دینج‌لیک، گوون و خوشبخت‌لیک آتموسفری‌دیر . بیز بونو ایمان اولاراق تعریفله‌یه‌بیلریک.
--------------------
ایسلام دینین اساس قانونلاریندان بحث ائدرکن اللهین ان چوخ بیلینن رحمان و رحیم صیفت‌لری خاتیرلانما‌لی‌دیر . آغریما، سئوگی، شفقتین چوخلوغو، بول ایکرام، و مرحمت کیمی بیر چوخ مثبت معناسی ایفاده ائدن بو آنلاییش اصلینده بیزیم اوچون چوخ شئی ایفاده ائدیر. نئجه کی رحمت و مرحمت صاحبی اولان الله، دونیایا رحمت و مرحمت پایلاماق اوچون حضرت محمدی ائلچی اولاراق گؤندرمیشدی. بو هر شئی‌دن اوّل وارلیغا شفقت دویغوسو ایله باخماغی طلب ائدیر. اللهین حضرت محمد اوچون "بیز سنی عالم‌لره آنجاق بیر رحمت اولاراق گؤندردیک " دئمه‌سی، بوتون دونیایا قارشی بنزری اولمایان ائورنسل بیر مئساژدیر.
ایسلام دینی‌نین اهمیت‌لی قانونلاریندان بیری آزادلیق پرینسیپی‌دیر. ایسلامین اساسی، اینسانا ایراده و قرار وئرمه آزادلیغینی تانیماق‌دیر. اوجا الله کایناتی ایداره ائتمک اوچون ایکی جور قانون قویموش‌دور. بیری، فیزیکی قانون‌لار اولوب، بورا‌لاردا کیمسه‌یه قناعت حاقی تانیمامیش‌دیر . آللالین قویدوغو دیگر قانون‌لار اجتماعی قانون‌لاردیر. بو قانون‌لار اجتماعی بیر وارلیق اولان اینسانین جمعیت حیاتینی تشکیل ائتمک اوچون قویولموش‌دور. آنجاق اینسان ایراده صاحبی و آزادلیغی اولان بیر وارلیق اولدوقلاریندان بو قانون‌لاری قبول ائدیب ائتممکده سربست‌دیر. سوسیال قانون‌لارین ایکی قایناغی واردیر. بیری، اللهین اینسانا وئردیگی عقل، دیگری وحی ایله بیلدیردیگی قوران‌دیر . اینسان، اجتماعی نظمی قورارکن عقل و وحی‌ین اؤندرلیگینده خوشبخت حیاتی رئال‌لاشدیرا‌جاق. ایسلام دینی هر کسه برابر سویه‌ده دوغرو یولو گؤسترر، هئچ کیمسنی بو دوغرولاری قبول ائتمه‌یه زورلاماماقتا‌دیر .
شوبهه‌سیز اینسانین کؤله‌لیک‌دن قورتاریلیب اؤزگورلشدیرمه‌سی، اؤنجه‌لیکله فیکری، داها سونرا دا پراکتیک ساحه‌دکی آزادلیق مومکون اولا بیلر. بو سببله ایسلامدا دوشونجه و دوشوندوگو کیمی یاشاما حاقی قارشی‌سیندا هر هانسی بیر مانعه قبول ائدیلممیش‌دیر. قوران کریم، ایسلامین زورلا، دایاتمایلا و یا تضییقله دئییل، آزادجا، دوشونوله‌رک و ایستنه‌رک منیمسنیلیب قبول ائدیلمه‌سینی آرزو ائتمیش‌دیر. بئله اولمادیغی تقدیرده کؤنول‌دن اینانمیش جمعیت دئییل، منافیق جمعیت‌لره میدانا گله‌جک.
------------------------
تاریخ بویونجا ایده‌آل جمعیت‌لرین رئاللاشماسیندا اهمیت‌لی بیر مسئله، عدالت پرینسیپی‌نین قورونماسی اولموش‌دور. بیلیندیگی کیمی پیغمبرلرین اهمیت‌لی بیر وظیفه‌سی، یئر اوزونده فیتنه و ظلمون قالدیریلماسینی، حاق و عدالتین ایقامه ائدیلمه‌سینی تامین ائتمک‌دیر. قیساجاسی عدالت، سماوی دین‌لرین پرینسیپی اولموش‌دور. اهمیتین‌دن اؤتری حاق و عدالت تملینه اوتورا‌جاق بیر اجتماعی نظمین یارادیلماسی، اینسان‌لارین ایراده و ایختیارلارینا ترک ائدیلمیش دئییل . بو سببله ایسلام دینی‌نین عدالت پرینسیپی، فردی حاق‌دان اجتماعی حقوقونا، ایلاهی ساحه‌دن بشری ساحه‌یه، میللی اؤلچودن اوسلار آراسی اؤلچویه قدر اوزانمیش وار. قیساجاسی حیاتین بوتون ساحه‌لرینه یاییلمیش‌دیر.
ایسلام دینین گتیردیگی عدالت پرینسیپینه باغلی اولاراق دوغرو و دوروست اولماق لازیم‌دیر. بو قانون ایسلامین اللهین بیرلیگینه اینانما‌دان سونرا گلن ایکینجی درچاباه بیر اساسی‌دیر. بو باره‌ده حضرت پیغمبره وئریلن امر چوخ اهمیت‌لی‌دیر. چونکی دوغرو و دوروست اولماق هر آن اینسانین ائتمک مجبوریتینده اولدوغو بیر ایشدیر. قورانین ایفاده‌سینه گؤره، ربّیمیز الله‌دیر دئییب، دوغرو حرکت ائدن‌لره، ملک‌لر ائنیب دئیرلر کی: ' قورخمایین، اوزولمیینیز، سیزه سؤز وئریلن جنت ایله خوشبخت اولون. بیز، دونیا حیاتیندا و آخیرتده سیزه دوستوق '" دئیه‌جک‌لر.
