دونیادا ایز بوراخان تورک بؤیوک‌لری (11)
سئوگی‌لی اوخوجولار!
آنکت‌لر، دونیانین ان اوزون عؤمورلو امپراتورلوق‌لاری آراسیندا بیرینجی سیرادا یئر آلان عثمانلی امپراتورلوغونون ایلک آغلا گلن حؤکمداری‌نین فاتیح سلطان محمد اولدوغونو گؤستریر. بو، بیر تصادف دئییل. چونکو باشقا عثمانلی پادشاه‌لاری چتین اولانی باشاردی‌لارسا، فاتح سلطان محمد ان چتین اولانی باشاردی. بو گون ایستانبول تورکیه‌نین ان اؤنم‌لی توریستیک مرکزی، مدنیت و تیجارت مرکزی، اها‌لی اعتباریله ان چوخ اینسانی ایچینده توتان تاریخی بیر شهر اولا‌راق بیلینمکده‌دیر. آنجاق، اسکی دؤورلرده، هله اورتا عیصیرلرده ایستانبول، بوتون بو خصوصیت‌لرین یانیندا بیر ده ژئوسیاسی باخیم‌دان دونیانین گوج مرکزی اولا‌راق بیلینیردی. دؤورون سیاسی دایره‌لری آراسیندا، ایستانبول کیمین الینده‌دیرسه، دونیانین سوپر گوجو اودور، شکلینده بیر آنلاییش حاکم ایدی. بو دوشونجه سونراکی دؤورلرده ده داوام ائتدی. بو گون چوخ دیله گتیریلمه‌سه بئله، ایستانبولون دونیانین سیاسی دنگه‌سی باخیمین‌دان اوینادیغی رول، اینکار ائدیله‌بیلمز. بو باخیم‌دان باخیلدیغیندا، عصیرلر گئچمه‌سینه باخمایا‌راق، تاریخی، اقتصادی، مدنی و سیاسی اؤنمینی ایتیرمه‌ین، بلکه ده داها چوخ اؤنم قازانان نادیر شهرلردن بیری‌دیر. بونا گؤره ده بو پروقرامدا ایستانبول فاتحی، بؤیوک قومان‌دان فاتح سلطان محمد حاقیندا بیلگی وئرمه‌یه چالیشاجاغیق.
عثمانلی امپراتورلوغونون یئددینجی حؤکمداری اولان فاتح سلطان محمد، 30 مارس 1431.جی ایلده ادیرنه‌ده دوغولدو. آتاسی ایکینجی موراد و آناسی خدیجه عالیمه هما خاتون‌دور. شاه‌زاده محمد ده باشقا عثمانلی شاه‌زاده‌لری کیمی دؤورون ان یاخشی عالیم‌لری طرفین‌دن ائییدیلدی. موللا یئگان، شاه‌زاده محمدین ایلک خوجاسییدی، آنجاق دؤورون بؤیوک عالیمی آق شمس الدین خوجا اونو هر یؤنلو یئتیش‌دیرمکله گؤره‌و‌لی ایدی. شهزاده محمد داها 12 یاشیندایکن مانیسایا والی اولا‌راق تعیین ائدیلدی. قابیلیتینی و ذکاسینی آنلایان آتاسی اونو قیسا بیر مدت سونرا تاختا چیخاردی. بو وضعیت‌دن فایدالانماق ایسته‌ین یئنی بیر خاچ‌لی اوردوسو 1444.جو ایلده تورک تورپاق‌لارینا گیردی. سلطان محمد دوشمن‌لرین نیتینی و وضعیتین جدی‌لیگی آنلایینجا آتاسینا مکتوب گؤندره‌رک اوندان تکرار سلطنت تاختینا گئچمه‌سینی ایسته‌دی. باشقا بیر روایته گؤره ایسه، ایکینجی موراد وضعیتی اؤیره‌نینجه اؤز ایستییله ادیرنه‌یه گله‌رک ایدارنی یئنی‌دن اله آلیب وارنایا حرکت ائتدی. او گون‌لرده بیر طرف‌دن آوروپا دؤولت‌لری‌نین هوجوم‌لاری، اؤته یان‌دان دا آنادولوداکی تورک بی‌لیک‌لری‌نین مؤوجود دوزنه قارشی حرکت‌لری، عثمانلی دؤولتینی ضعیف‌لتمیشدی. آنجاق وارنا ظفریله امپراتورلوغون تمل‌لری ساغلاملاشدیریلمیش اولدو.
شهزاده محمد 1451.جی ایلده، آتاسی‌نین وفاتین‌دان سونرا ایکینجی دفعه سلطنت تاختینا اوتوردو. بو تاریخ‌دن سونرا فاتح سلطان محمد، بیزانس مسئله‌سی اوزرینه متمرکز اولدو. ایلک ایش اولا‌راق روم ائلی حیصارینی یاپدیردی. روم ائلی حیصارینین اینشاسی سیراسیندا بیزانس امپراتورو گؤندردیگی ائلچی واسطه‌سیله او تورپاق‌لاردا قالا یاپیلماسینا اعتراض ائتدی. آنجاق فاتح سلطان محمد سرت بیر جاوابلا ائلچینی گئری گؤندردی.
فاتح سلطان محمد، ایستانبولون فتحینی اؤزونه هدف اولا‌راق تعیین ائتمیشدی. ایستانبول خریطه‌سینی، اورایا گئچیش یول‌لارینی و ایستیفاده ائدیله بیله‌‌جک یؤندم و ملزمه‌لری دقتله و دفعه‌لرله آراش‌دیران فاتح سلطان محمد، نهایت 23 مارسدا اوردوسویلا ادیرنه‌دن حرکت ائتدی. ایکی هفته سونرا ایستانبول قوشاتدی و 22 آوریل گئجه‌سی تورک دونانماسی قورودان خلیجه ائندیریلدی. وضعیت‌دن نگران اولان بیزانس کرا‌لی ائلچی گؤندره‌رک باریش تکلیف ائتدی. آنجاق 21 یاشین‌داکی گنج سلطان جوابدا "یا من شهری آلارام، یا دا شهر منی" دئیه‌رک ائلچینی گئری گؤندردی. ایستانبول، 20 می تاریخین‌دکی سون سالدیری نتیجه‌سینده فتح ائدیلدی و ایستانبولون فتحی ایله اورتا چاغ سونا چاتمیش اولدو.
ایستانبولون فتحی ایله بیزانس‌لاردان قالان دینی و تاریخی اثرلر تورک-ایسلام مدنیتینه اویغون بیر حالا گتیریله‌رک قوروما آلتینا آلیندی. بئله‌لیکله دونیانین ان گؤزل و ان اؤنم‌لی شهرلرین‌دن بیری تورک‌لر طرفین‌دن فتح ائدیلدی. بیر چوخ مدنیتین بیرلیکده، ایچ ایچه یاشادیغی بیر شهر حالینا گلن ایستانبول، مسلمان تورک‌لرین خوش‌گؤروسو سایه‌سینده چئشیدلی دین‌لرین و اینانج‌لارین یان یانا یاشایا بیلدیگی بیر شهر اولدو.
ذکاسی، جسارتی، عاغلی و ساواش قابیلیتیله دونیانین ان اؤنده گلن حوکومدارین‌دان اولان سلطان محمد، بو بؤیوک باشاری‌دن سونرا فاتح لقبیله اون قازاندی و بیلیم و مدنیت آدام‌لارینی ایستانبولا توپلایا‌راق، دونیا مدنیتینه بؤیوک خیدمت‌لر گؤستردی.
ایلگیلی‌لی خبرلر
آورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمهلر
۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی
