احداث بی‌رویه سدها و استفاده نادرست از منابع آبی، علت شوری 14 رودخانه و 40 مخزن سد
دریاچه اورمیه و دریاچه‌های شادگان، گاوخونی، بختگان، انزلی و هامون در ایران که در دهه 1970 از کنوانسیون بین دولتی رامسر در خصوص حفاظت و استفاده پایدار از تالاب‌ها میزبانی کرد در خطر نابودی قرار دارند
به اعتقاد کارشناسان ترکیه‌ای امور آب، ایران که از کنوانسیون بین دولتی رامسر در خصوص حفاظت و استفاده پایدار از تالاب‌ها میزبانی کرده، در مدیریت بهینه منابع آبی موجودی خود مشکل دارد و نیازمند مدیریت پایدار این منابع ست.
بر اساس گزارش «معضل مزمن آب در ایران» نوشته طوبی اِوریم معدن، هماهنگ کننده توسعه سیاست موسسه آب ترکیه (SUEN) مرکز مطالعات ایرانی آنکارا (İRAM)، ایران در مواجهه با مشکل بزرگ منابع آبی، رتبه بیست و چهارم را در بین کشورهای دارای تنش آبی در جهان به خود اختصاص داده است.
این گزارش افزایش تراکم جمعیت در ایران، سیاست‌های نادرست آبی، سیاست‌های بلندپروازانه کشاورزی و پروژه‌های کوتاه‌مدت ناپایدار را از جمله دلایل معضل آب برشمرد.
با احداث بی‌رویه سدها و استفاده نادرست از منابع آبی در ایران، شوری 14 رودخانه و 40 مخزن سد افزایش یافته، بیابانی شدن دو سوم خاک این کشور آغاز شده و سطح آب زیرزمینی کاهش یافته است.
کمبود منابع آب در مناطق پرجمعیت، مشکل آب شرب را در سال‌های اخیر به همراه داشته است.
میزان سرانه آب در ایران که بارندگی چندانی ندارد در سال 1956 تقریباً 7 هزار متر مکعب در سال بود، اما در سال های اخیر به 1500 مترمکعب کاهش یافته است.
در این گزارش پیش‌بینی شده که مشکل آب ایران در آینده افزایش یابد و این امر مشکل مهمی برای ثبات اقتصادی و سیاسی ایران خواهد بود.
دریاچه اورمیه و دریاچه‌های شادگان، گاوخونی، بختگان، انزلی و هامون در ایران که در دهه 1970 از کنوانسیون بین دولتی رامسر در خصوص حفاظت و استفاده پایدار از تالاب‌ها میزبانی کرد در خطر نابودی قرار دارند.
در گزارش مذکور همچنین اشاره شد که طرح‌های توسعه منابع آب و طرح‌های آبرسانی در ایران با این تصور که راه‌حلی کارآمد و همیشگی باشد، اجرا شد. اما پیامدهای زیست‌محیطی پروژه‌ها باعث استفاده شدید از منابع آب زیرزمینی و خشک شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها شد.
توزیع نابرابر رژیم‌های بارشی در تمام مناطق ایران باعث کمبود آب می‌شود. به ویژه در مناطقی که سکونت‌گاه‌ها متراکم و منابع آبی ضعیف هستند.
از سوی دیگر حوضچه‌ها که منابع آبی مردم هستند، اکنون برای آنان کافی نیست.
در این گزارش تاکید شده است که منطقه شامل حوضه آبریز دریاچه ارومیه که در غرب ایران قرار دارد، مهمترین منبع انتقال آب بوده و امروزه از کمبود آب زیادی رنج می‌برد.
- تاثیر انتقال آب بین حوضهای
دکتر سیفی کلیچ، مدرس علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه موغلا صدقی کوچمان و متخصص هیدروپلیتیک در گفت‌وگو با خبرگزاری آنادولو گفت: خشک شدن دریاچه ارومیه در طول سالیان گذشته نشان می‌دهد که سیاست آبی ایران تا چه اندازه اشتباه است و هم به مردم خود و هم به مردم کشورهای اطراف آسیب می رساند.
وی گفت: دریاچه ارومیه تقریباً خشک شده و گرد و غبار از کف دریاچه تا منطقه قفقاز و ترکیه پخش شده است.
کلیچ خاطرنشان کرد: ساخت مداوم سدها در ایران باعث می شود جریان طبیعی آب قطع شود و دریاچه‌ها تحت تأثیرات نامطلوب قرار گیرند.
او با بیان اینکه موضوع رودخانه ارس تاکنون در دستور کار قرار نگرفته است، گفت: ایران بیشتر زمانی که آب سرشاخه‌های رودخانه دجله را که از ایران سرچشمه می گیرد، قطع می کند، یعنی زمانی که قسمت‌های داخلی این شاخه‌ها را برای انتقال آب بین حوضهای می فرستد، برای اینکه عراق عکس العملی نداشته باشد، درباره تاثیرات سدهایی که ترکیه بر روی دجله ساخته، اظهاراتی را بیان می‌کند.
کلیچ درباره وضعیت رودخانه ارس نیز گفت:
رودخانه ارس مرزها را تشکیل می‌دهد. ابتدا بین منطقه خودمختار نخجوان و ایران، سپس بین ارمنستان و ایران و سپس بین آذربایجان و ایران.
مسئله اصلی در اینجا سایر شاخه‌های رود دجله است، ایران سایر شاخه‌هایی که از کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرند را دائما قطع می‌کند. لذا این اقدام را انجام می‌دهد تا مذاکرات را به یک جبهه گسترده بکشاند. وگرنه ترکیه کاربرد چندان جدی ندارد، آذربایجان و ارمنستان هم همینطور.
ارس حوضهای نیست که مصرف آب داشته باشد، فقط برق آبی تولید می‌شود، آبیاری محدود انجام می‌شود.
کلیچ افزود: مذاکرات بین هیات‌های فنی مدت‌هاست که ادامه دارد.
