پرونده فساد مالی 3 میلیارد دلاری فولاد مبارکه وارد مرحله تنش و پاسخگویی شد

اظهارات دیروز ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران مبنی بر اینکه «تمام کسانی که تخلف آنها در فولاد مبارکه محرز شده از کار برکنار شوند و به تخلفات آنها برابر ضوابط و مقررات در مراجع صالح رسیدگی شود»، ابعاد جدیدی به پرونده فساد مالی 92 هزار میلیارد تومانی (معادل بیش از 3 میلیارد دلار) بخشیده است.

از این لحاظ که هم برخی نمایندگان پارلمان ایران و هم متهمین این پرونده، به‌ویژه اعضای بلندپایه دولت حسن روحانی از گزارش ده‌ها صفحه‌ای مجلس این کشور درباره پرونده تخلف در مجتمع صنعتی «فولاد مبارکه» اصفهان تنها به عنوان اتهام یاد کرده‌اند.

در همین راستا، حجت‌الله فیروزی سخنگوی هیات تحقیق و تفحص مجلس ایران از فولاد مبارکه اصفهان تاکید کرده است: قوه قضائیه باید مستندات را بررسی کند و اگر اتهامی متوجه کسی هست و تضییع حقی شده باشد، دیگر تشخیص آن با قاضی است.

محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی نیز در واکنش به اتهام همسرش گفته است: بازنمایی قرارداد قانونی که برای همکاری پژوهشی و تحقیقاتی بین یک واحد صنعتی و یک واحد دانشگاهی منعقد شده، به‌عنوان یک سند تخلف مالی، مصداق بارز تهمت، افترا و نشر اکاذیب به منظور فریب افکار عمومی است.

این درحالی است که رئیس‌جمهور ایران به‌عنوان کسی که پیش‌تر حدود چهار دهه بالاترین مناصب قضایی، از جمله ریاست قوه قضاییه برعهده داشته، عبارت قطعی «محرز شده» برای توصیف تخلف متهمان این پرونده را به کار برده است.

در پی اظهارات رئیسی، روزنامه «ایران»، ارگان دولت او و زیرمجموعه خبرگزاری رسمی «ایرنا» درباره دو گرایش جناح مقابل نوشت: مدعیان «تدبیر و امید» (شعار دولت روحانی) بزرگ‌ترین و تاریخی‌ترین فساد اقتصادی را رقم زدند. فساد 92 هزار میلیارد تومانی فولاد به اسم «اصلاح‌طلبان» ثبت شد.

علیرضا سلیمی، عضو هیأت رئیسه مجلس ایران هم گفته است: گزارش ⁧‫تحقیق و تفحص‬⁩ از شرکت فولاد مبارکه مربوط به مدیریت سابق این شرکت و همچنین ⁧‫دولت قبل‬⁩ بوده است و ربطی به این دولت و مدیریت فعلی فولاد مبارکه ندارد.

رسانه‌های منتقد دولت نیز به حملات فوق پاسخ داده‌اند؛ «تجارت‌نیوز» نوشته است: نمی‌توان تمام این افراد (متهمان) جزو یک گروه و جناح دانست. از صداوسیما و ارگان‌های فرادولتی گرفته تا برخی کاربران توئیتری در این تخلف 92 هزار میلیارد تومانی سهم داشته‌اند. همچنین در زمان وقوع این اتفاقات، رئیس دولت کنونی، ریاست دستگاه قضا را برعهده داشت.

همچنین سایت اصلاح‌طلب «سحام نیوز» که توسط حامیان مهدی کروبی اداره می‌شود، نیز اعلام کرده است: فساد سیستماتیک، بخش اعظمش توی قوه قضائیه و سپاه و امام‌جمعه‌هاست. می‌گویید فساد فولاد مبارکه مال دولت قبل بوده، ولی یادتان نرود که همان زمان رئیس قوه قضاییه، آقای رئیسی بوده است.

به گفته عطاءالله حافظی، کارشناس جامعه‌شناسی سیاسی، «اگرچه تخلفات فولاد مبارکه مربوط به دولت و مدیریت قبلی (1397-1400) است اما برخی عاملین همچنان در دولت رئیسی حضور داشته و فعال هستند، از جمله (سردار علیرضا) رزم‌حسینی و محمد فلاح».

بعد دیگر این ماجرا، نپرداختن جدی روزنامه‌های هر دو جناح مذکور به این موضوع مهم است. کمتر تیتر اصلی یا بزرگی طی دو روز (21 و 22 آگوست 2022) که از انتشار گزارش مجلس گذشته است در صفحه نخست این روزنامه‌ها دیده می‌شود و بیشتر کارشناسان برای اظهارنظر به شبکه‌های اجتماعی متوسل شده‌اند.

-ماهیت شرکت فولاد مبارکه

دکتر حسن محقق معین، نویسنده و مولف حوزه علوم اجتماعی و توسعه منابع انسانی در کانال تلگرامش نوشت: تخلفات 3 میلیارد دلاری واقعا یک فاجعه ملی در فساد است. فولاد مبارکه به‌عنوان یکی از شرکت‌های نیمه‌دولتی یا «خصولتی» ظاهرا منظم و سود‌آور آنچنان دچار فساد و تخلف است که در مخیله‌ کمتر ایرانی بگنجد. تمام شرکت‌های خصولتی دچار فسادهای مشابه هستند.

وی درباره ماهیت این نوع شرکت‌ها نیز گفت: شرکت‌های خصولیتی ماوایی شده است برای تاخت‌وتاز و ریخت‌وپاش مدیران دولتی در پوشش و لفاف خصوصی بدون محدودیت‌ها و معذوریت‌های دست‌وپاگیر دولتی تا فارغ‌البال هر کاری که می‌خواهند بکنند و در مجامع فرمایشی که هرگز همه سهامداران در آن جمع نمی‌شوند با اکثریتی که خود دعوت می‌کنند، به تصویب برسانند.

احسان سلطانی، پژوهشگر و مشاور اقتصادی و صنعتی نیز در کانال تلگرامش سودآوری شرکت فولاد مبارکه را به دلیل برخورداری از انواع رانت‌ دانسته و تصریح کرده است: فساد در فولاد مبارکه حاصل رانت پاشی و پول‌پاشی در این بنگاه خصولتی-رانتی است و تا هنگامی که هزینه‌های این بنگاه واقعی و رانت‌ها قطع نشود، فساد و غارت ادامه خواهد یافت.

وی افزود: سود خالص این شرکت پس از خاصه‌بخشی‌ها (پرداخت به نهادها و افراد مندرج در این پرونده تخلف) به 108 هزار میلیارد تومان در سال 1400 رسید که حاصل رانت‌های کلان مواد معدنی (سنگ‌آهن)، گاز، برق، آب و همچنین رانت‌های نیروی کار ارزان، حمل‌ونقل، به‌ویژه ریل)، مالیاتی و قیمت بالای دلار دستوری-مداخله‌ای است.

تاکنون تنها بخشی از اتهامات وارده به مدیران شرکت فولاد مبارکه سپاهان اصفهان منتشر شده که براساس آن، این شرکت 22 میلیارد تومان به صداوسیما و نیم‌ میلیارد تومان به حساب‌های توییتری داده تا برای آن جریان‌سازی کنند. علاوه بر این، 36 میلیارد تومان به 270‬⁩ رسانه ‏از جمله کیهان، فارس، ایسنا، مهر، اطلاعات، ابتکار، اقتصادآنلاین، خبرآنلاین، رویداد، عصرایران، همدلی، سازندگی، تجارت، آرمان‌ملی داده شده است.

این شرکت همچنین 8.9 میلیارد تومان به نهادهای وابسته به سپاه پاسداران (اطلاعات، بسیج و غیره)، یک‌ میلیارد‌ و 440 میلیون تومان به دفاتر و ستاد اقامه نماز‌‌جمعه و 950 میلیون تومان در وجه حوزه علمیه، بنیاد غدیر و ساخت مسجد داده و 147 میلیارد تومان نیز برای تأسیس یک شرکت هواپیمایی شخصی هزینه کرده است.