ضرورت درک صحیح از بحران امنیتی در خاورمیانه

حمیرا مشیرزاده، استاد داشگاه تهران طی سخنانی در پنل «خاورمیانه پس از انقلاب‌های بهار عربی» در دانشگاه ساکاریای ترکیه اظهار داشت: عدم دیالوگ بین کشورهای منطقه باعث ایجاد درک نادرست از تهدید و معضل امنیتی در خاورمیانه شده است.

این پنل چارچوب چهارمین کنگره «جامعه و سیاست در خاورمیانه» برگزار شد. مشیرزاده در ادامه سخنرانی خود همچنین گفت:

«درک تهدید بستگی به هویت و مولفه‌هایی؛ مانند ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی نظامی کشورها دارد. آنها طبق این موئلفه‌ها کنش یا واکنش نشان می‌دهند که گاها درست یا نادرست است. اگر به کشورهای منطقه خاورمیانه نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که بیشتر آنها بر اساس حساسیت های ویژه خود با این مسئله برخورد می‌کنند.

بی ثباتی منطقه ناشی از توجه قدرت‌های بزرگ به خاورمیانه است. این کشورها با تهدیدهای امنیتی ناشی از بحران‌ها و درگیری ها در منطقه خاورمیانه مواجه هستند. آنها به‌یژه سه کشور موثر ترکیه، ایران و عربستان سعودی بطور طبیعی در تعیین برنامه‌ها و سیاست های امنیتی و دفاعی بر اساس منافع ملی تصمیم می‌گیرند.

نبود دیولوگ سبب شده هر کشوری برنامه و سیاست‌های امنیتی دیگری را خطری برای خود بداند. برنامه و سیاست‌های امنیتی تنها زمینه احساس تهدید از طرف کشورهای منطقه نیست، بلکه اهداف اقتصادی و سیاسی نیز موثر است. نبود گفتگوی سازنده میان کشورهای منطقه عامل این برداشت است.

کشورهای منطقه از چه لحاظی یکدیگر را تهدید می‌دانند؟ برای مثال، برنامه هسته‌ای ایران و حمایت آن از بهار عربی، بشار اسد و شیعیان یمن و عراق می تواند به‌عنوان تهدید از سوی کشورهای منطقه تلقی شود. عملیات نظامی ترکیه در سوریه و حمایت آن از مردم در جریان بهار عربی نیز مثال دیگری در این رابطه است.

ایران چون خود را در انزوای استراژیک می‌بیند، آمریکا را به دلیل مداخله در کودتای سال 1953 (سرنگونی دولت مصدق) تهدیدیرای امنیت، استقلال و تمامیت ارضی خود می‌داند. ایران اسرائیل را نیز به‌عنوان خطر می بیند و چون جنگ با عراق را تجربه کرده، تصمیم به اتخاذ این برنامه ها گرفته است.

ترکیه نیز چون به بی‌ثباتی در مرزهایش حساس است و مثل ایران تجزیه طلبی در منطقه را تهدید ارزیابی می‌کند، وادار به اتخاذ این تصمیم شده است. عربستان سعودی نیز از این لحاظ که ایران را به خاطر حمایت از شیعیان این کشور و منطقه، به عنوان تهدید علیه تمامیت ارضی خود می‌داند.

در پایان باید خاطرنشان کرد که آینده خطیری در انتظار خاورمیانه است و باید این وضعیت شکسته شود. کشورهای منطقه باید برای حل اختلافات بین خود روش گفتگو را پیش گیرند. این تنها راه نجات خاورمیانه از وضعیت کنونی است. باید کشورها همکاری داشته باشند.»

خبرگزاری آناتولی