آیا جایگاه ایران در اوپک تغییر خواهد یافت ؟
آیا بحران‌های جاری منشاء تغییر جایگاه ایران در اوپک می‌شود؟
تحولات سریع اقتصادی - سیاسی تاثیرگذار روی اتحاد‌های نفتی جهان استحکام اوپک را به شکل قابل توجهی تضعیف کرده و بلوک جدید روسیه، چین و ایران را در برابر بلوک نفتی آمریکا، کانادا و مکزیک و عربستان رو به زوال تقویت کرده است.
به گزارش ایسنا، اگرچه عربستان و روسیه همچنان تنها صادرکنندگان جهان با ظرفیت روزانه حدود 10 میلیون بشکه هستند، بیشتر اعضای اوپک در مراحل مختلفی از بی‌نظمی قرار دارند که مانع عرضه کافی نفت توسط آنها به جهان می‌شود. در حقیقت تولیدکنندگان بزرگ اوپک که حدود یک سوم تقاضای جهان را تامین می‌کند در آستانه سقوط داخلی قرار گرفته‌اند.
عراق که اخیرا ظرفیت تولید نفت خود را افزایش داده تحت تاثیر حضور شبه نظامیان افراطی قرار گرفته و لیبی و نیجریه و ونزوئلا که بخش قابل توجهی از صادرات روزانه 30 میلیون بشکه‌یی اوپک را تامین می‌کنند درجات مختلفی از خطر تجزیه سیاسی را تجربه می‌کنند.
این امر تامین تقاضای نفت جهان را بیشتر بر دوش بلوک نفتی آمریکا، کانادا و مکزیک به همراه عربستان قرار می‌دهد و کویت و امارات تکیه گاه ضعیفی برای اطمینان آینده هستند. در شرایطی که کانادا و آمریکا به دلیل پتانسیل نفت شیل در مسیر برتری تولید قرار دارند، منع 40 ساله برای صادرات نفت آمریکا باید برطرف شود.
در شرایطی که اقتصاد رو به رشد جهانی به عرضه نفت فراتر از 90 میلیون بشکه در روز احتیاج دارد، عامل فراوانی به دلیل مشکلات ژئوپلتیک داخلی که روز به روز بیشتر می‌شود، در خطر افتاده است. این همان دلیلی است که باعث می‌شود قیمت‌های نفت فراتر از آنچه انتظار می‌رفت افزایش پیدا کند.
در حالیکه اروپا به مدد خطوط لوله روسیه توانست وابستگی به نفت ایران را قطع کند، وابستگی به نفت آمریکا و کانادا را بیش از هر زمان دیگری کرده است.
سابقه دولت آمریکا در برآوردن هرچه سریع‌تر این تقاضا نشان می‌دهد چنین کمکی حتی در بلند‌مدت یک پایگاه حمایتی تردید برانگیز خواهد بود.
بروز بحران در عراق و تشدید درگیری ها میان گروه داعش و ارتش عراق باعث شده برخی کارشناسان عنوان کنند ممکن است این بحران در میزان تولید نفت این کشور تاثیر بگذارد و موجب سقوط جایگاه عراق در اوپک شود. از این منظر این کارشناسان معتقدند ایران می‌تواند در این شرایط جایگاه از دست رفته خود در اوپک را بازیابد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران معتقد است که ایران می‌تواند کمبود نفت بازار را در صورت اختلال در عرضه نفت عراق جبران کند.
بنا به اهداف سند چشم‌انداز صنعت نفت در افق 1394، ایران باید دومین تولیدکننده نفت اوپک با ظرفیت هفت درصد از تقاضای بازار جهانی باشد و این در حالی است که تا سال 2013 ایران جایگاه سوم را از دست داده و در جایگاه پنجم و پس از عربستان، عراق، کویت و امارات متحره عربی قرار گرفته است.
حال با توجه به وعده مقامات نفتی ایران مبنی بر این که تولید نفت این کشور تا پایان سال جاری به میزان پیش از تحریم‌ها و معادل حدود چهار میلیون بشکه و تا پایان سال 96 به 7/5 میلیون بشکه می‌رسد، باید دید آیا صعود ایران به جایگاه دوم اوپک و بازیابی قدرت از دست رفته در این سازمان امکان پذیر خواهد بود؟
دکتر نرسی قربان کارشناس اقتصاد انرژی در گفت و گو با سایت فرارو اظهار داشت: تولید نفت عراق می‌تواند به دلیل شرایط بحرانی در این کشور زیر فشار باشد، اما در حال حاضر علائمی مبنی بر اینکه این درگیری‌ها تاثیری بر تولید نفت جنوب این کشور گذاشته باشد در دست نیست. لذا تاکنون مشکلی از بابت صادرات نفت برای عراق ایجاد نشده است.
وی در ادامه افزود: من معتقدم ایران باید با توجه به ذخایر، جغرافیا و جمعیتی که دارد، جایگاه واقعی خود را در اوپک پیدا کند و این موضوع هیچ ارتباطی به مشکلات دیگر کشورها از جمله عراق ندارد.
این کارشناس اقتصاد انرژی گفت: در سال‌های اخیر عراق هیچگاه موجب سقوط ایران در اوپک نبوده و تحریم‌ها و سایر مسائل علت اصلی کاهش تولید نفت ایران بوده است. لذا از نظر من شرایط امروز عراق با موضوع جایگاه ایران در اوپک هیچ ارتباطی ندارد.
وی ادامه داد: مسلما اگر ترمینال‌های صادراتی عراق با خطر مواجه شود در بازار نفت تاثیرگذار خواهد بود چنانکه اکنون حتی احتمال وقوع این شرایط موجب افزایش قیمت نفت شده است.
وی تاکید کرد: ما باید مسائل خود با دنیای خارج را حل کنیم تا تحریم‌ها لغو شود و با افزایش سرمایه‌گذاری میزان تولید و صادرات نفت افزایش پیدا کند.
قربان درباره علل سقوط ایران در جایگاه اوپک در سال های اخیر گفت: یکی از علل اصلی آن وضع تحریم‌ها و دیگری عدم سرمایه گذاری بوده که این موضوع نیز به صورت غیرمستقیم به تحریم‌ها ارتباط دارد.
این کارشناس ایرانی در ادامه تصریح کرد: همچنین عدم مدیریت بهینه حوزه‌های نفتی نقش موثری در سقوط ایران در جایگاه اوپک داشته است.
