آیا حزب الله خواهد توانست از پیامدهای منفی انفجار بیروت در امان بماند؟
دکتر محمد محبی: با توجه به کاهش منابع مالی حزب‌الله که عمدتا از ایران است، جایگاه این گروه در لبنان کمرنگ خواهد شد
علی‌رغم تلاش گسترده رسانه‌ها و مسئولین حکومت ایران برای رفع اتهامات بین‌المللی و داخلی مبنی بر دخالت حزب‌الله در حادثه انفجار انبار نیترات آمونیوم در بندر بیروت، از دیدگاه بسیاری از تحلیلگران ایرانی بعید است این حزب از پیامدهای منفی حادثه مذکور در امان بماند.
مردم لبنان در پی انفجار عظیم بندر بیروت اعتراضات سراسری خود را که به علت بحران کرونا چند ماهی متوقف شده بود، علیه حکومت و دولت (مستعفی) این کشور و متحد قدرتمند آن یعنی حزب‌الله از سرگرفته‌اند. سیاست تهران در قبال بیروت تا پیش از نخست‌وزیری حسان دیاب، معمولا انتقادی بود، اما پس از اتحاد او با حزب‌الله به حمایت از دولت لبنان روی آورد.
بنابراین مسئولین و کارشناسان نزدیک به دولت ایران می‌کوشیدند به‌صورت همزمان از حسان دیاب (پیش از استعفا) و حسن نصرالله در رابطه با حادثه اخیر بیروت رفع اتهام کنند. به‌عنوان مثال، حسین رویوران، کارشناس مسائل خاورمیانه در مصاحبه با «خبرگزاری بین‌المللی شیعه» (شفقنا)، به‌جای انتقاد از دولت کنونی لبنان گفته است: نجیب میقاتی و سعد حریری (نخست‌وزیران سابق)، مسئول انبار کردن مواد منفجره در بندر بیروت هستند.
محافل وابسته به حکومت ایران همچنین اعتراضات مذکور را دسیسه خارجی علیه حزب‌الله و نفوذ این کشور در لبنان می‌دانند. در همین راستا، وبسایت محافظه‌کار «وقایع روز» ایران در گزارشی با عنوان « آشوب در بیروت؛ سناریو حذف حزب‌الله عملاً کلید خورده است» نوشت:
''این پروسه در دو کالبد خودنمایی خواهد کرد: اول، انعکاس مبالغه‌آمیز کمک‌های ایران به لبنان و قیاس مغالطه‌آمیز آن با کمک‌رسانی‌ها به افراد محروم و نیازمند داخل ایران. دوم، کمک فراوان به لبنان از سوی حکّام سعودی و سران آمریکایی و اروپایی و سپس باج‌خواهی آنان از دولت لبنان مبنی بر حذف مطلق حزب‌الله لبنان و تروریستی اعلام کردن شاخه نظامی آن.''
سیدجلال ساداتیان، دیپلمات، عضو اسبق کمیسیون سیاست خارجی مجلس ایران و سفیر سابق این کشور در انگلستان نیز در گفت‌وگو با وبسایت «فرارو» در واکنش به اتهام مذکور اظهار داشته که رسانه‌های آمریکایی، غربی، عبری و عربی با انتساب انبارهای منفجرشده بیروت به حزب‌الله می‌خواهند از این اوضاع برای تضعیف این گروه و جایگاه سیاسی آن در لبنان استفاده کنند.
میزان و چگونگی تاثیر انفجار اخیر بیروت و اعتراضات پس از آن بر سرنوشت حزب‌الله نیز از دیگر مباحثی است که تحلیلگران ایرانی به آن پرداخته‌اند. حتی شخصیت رادیکالی مانند حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه، سردبير بخش عربی خبرگزاری «مهر» و نماینده ستاد تبلیغات جنگ در دهه 80 میلادی نیز در سرمقاله روزنامه «آرمان» پیامدهای حوادث اخیر بر آینده حزب‌الله را پیش‌بینی و تصریح کرده است:
''با توجه به جريان‌سازی‌هايی اخيری که عليه حزب‌الله و جريان هشت مارس صورت گرفته است، به نظر می‌رسد که حزب‌الله در انتخابات آينده کرسی‌های کمتری در پارلمان احراز خواهد کرد. به دولت حسان دياب فشارهای زيادی برای خلع سلاح حزب‌الله وارد خواهد شد تا اين جريان و اين جنبش تاثيرگذار لبنانی از صحنه سياسی اين کشور حذف شود.''
در همین راستا، دکتر محمد محبی، نویسنده و کارشناس علوم سیاسی در تهران نیز در پاسخ به این پرسش خبرگزاری آناتولی مبنی بر اینکه «با توجه به اتهام و اعتراض اخیر مردم لبنان به حزب‌الله در رابطه با انفجار بیروت، آینده این حزب در این کشور و همچنین خارج چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟» گفت:
''تظاهرات اخیر، یکی از سیکل‌های اعتراضی و حملات شهروندان لبنانی علیه حزب‌الله است. قطعا جایگاه سیاسی این حزب در داخل لبنان تضعیف خواهد شد و دیگر آن قدرت قبلی را نخواهد داشت. حزب‌الله تاکنون با دریافت پول از ایران و انجام خدمات اجتماعی با آن در لبنان به جایگاهی در جامعه دست یافته است. بنیانگذار سنت انجام خدمات اجتماعی و کسب جایگاه مردمی از طریق آن، اخوان‌المسلمین بوده و در کشورهای بسیاری، از جمله ترکیه نیز تجربه شده است.''
وی افزود: ''با توجه به کاهش منابع مالی حزب‌الله که عمدتا از ایران است، جایگاه این گروه در لبنان کمرنگ خواهد شد. حزب‌الله در آینده شاید چند کرسی در مجلس و یک الی دو وزیر هم در کابینه دولت لبنان داشته باشد.''
محبی درباره قدرت و مقبولیت بین‌المللی حزب‌الله نیز اظهار داشت: ''جایگاه این حزب در خارج هم تضعیف خواهد شد. حزب‌الله از لحاظ سیاسی، نظامی، فرهنگی و اجتماعی دیگر به آن دوره طلایی اوایل قرن 21 و 2006 و جنگ 33 روزه بازنخواهد گشت. افول حزب‌الله از زمان دخالتش در کشتار مردم سوریه شروع شد.''
این تحلیلگر روابط بین‌الملل در ادامه خاطرنشان کرد: ''ناگفته نماند که بعد از امام موسی صدر و تضعیف جنبش امل، اکثریت شیعیان لبنان، درست یا غلط، حزب‌الله را نماینده خود می‌دانند. این حزب نزد آنها، مانند طالبان برای پشتوهای افغانستان است. طالبان اکنون سمبل آن‌هاست. برای نابودی این گروه باید کل این قوم را از بین برد. لذا حزب‌الله به سادگی نابودشدنی نیست.''
دکتر احمد زیدآبادی نویسنده چند کتاب درباره سیاست در ایران و فلسطین و اسرائیل نیز در کانال تلگرام خود نوشته است: ''میزان تلفات و قدرت ویرانگری انفجار بندر بیروت، به کمک مخالفان داخلی و خارجی حزب‌الله آمده و برای نخستین بار این گروه را در موقعیت بغرنج و حتی سرنوشت‌سازی قرار داده است. دولت متحد حزب‌الله در لبنان عملاً ورشکسته شده و توان اداره اقتصاد کشور بدون یاری کشورهای خارجی را ندارد.''
وی افزوده است: ''از نظر مکرون، بازسازی اقتصادی لبنان بدون اصلاحات عمیق سیاسی ممکن نیست. در واقع هر گاه سخن از «اصلاحات عمیق سیاسی» در لبنان به میان می‌آید، توجه ناظران به مسئله‌ای به نام «سلاح حزب‌الله» معطوف می‌شود. حزب‌الله برای حفظ تأثیرگذاری خود بر سیاست لبنان و منطقه، قاعدتاً مجبور به تکیه بیشتر بر سلاح خود خواهد شد. این سلاح نیز بطور روزافرونی به‌عنوان عامل اصلی بحران اقتصادی لبنان معرفی خواهد شد؛ امری که می‌تواند خشم شهروندان عادی به تنگ‌آمده را به دنبال داشته باشد.''
چگونگی موضع ایران در قبال حزب‌الله و تحولات اخیر لبنان نیز از نکات مدنظر صاحب‌نظران ایرانی است. دکتر محبی در این زمینه نیز به خبرنگار آناتولی گفت:
''حکومت کنونی ایران، چاره‌ای جز ادامه حمایت از حزب‌الله ندارد. این حزب بیش از گروه‌های عراقی به ایران نزدیک و برای مسئولین جمهوری اسلامی دارای ارزش نمادین و استراتژیک است، هرچند کمک‌های مالی تهران به آن به دلیل کمبود منابع اقتصادی کاهش خواهد یافت. ایران به‌عنوان یک کشور باید حمایت خودش را از این گروه قطع بکند تا لبنان به‌جای حکومت مبتنی بر دین و مذهب، دارای نظامی دموکراتیک و ملی شود.''
زیدآبادی نیز در این‌باره تصریح کرده است: ''شاید مقام‌های جمهوری اسلامی رنجیده خاطر شوند اگر گفته شود که انفجار بندر بیروت، بیش از همه طرف‌ها به سازمان حزب‌الله آسیب می‌رساند و به تبع آن، برنامۀ جمهوری اسلامی در منطقه خاورمیانه را با چالشی بی‌سابقه روبرو می‌کند. برای غلبه حزب‌الله بر این بحران، ظاهراً کار عمده‌ای هم در این شرایط از جمهوری اسلامی برنمی‌آید.
اگر ایران اکنون ذخیره ارزی انبوه داشت، مانند دوره جنگ 33 روزه می‌توانست با تزریق چندین میلیارد دلار به نهادهای تحت کنترل حزب‌الله، زمینه بازسازی بندر بیروت و مناطق ویران شده پیرامون آن را فراهم آورد، اما چنین پولی فعلاً نه فقط در بساط نیست، بلکه ایران خودش نیز در به در دنبال یافتن منابع ارزی برای کنترل مشکلات اقتصادی فزاینده خود است.'
منبع: خبرگزاری آناتولی
