تمدن اکد و بابل در بین‌النهرین

کسانی که مراحل مختلف تاریخ بشر را مطالعه می‌کنند، به نقش بسیار شگفت‌انگیز آب در طول این روند پی می‌برند. آب تنها منبعی حیاتی برای انسان نیست بلکه در عین حال کل تاریخ تمدن را شکل داده است.

بیایید به سفر در تاریخ و بررسی تمدن‌های بین‌النهرین در جغرافیای آناتولی ادامه دهیم. تمدن‌های بین‌النهرین زمین را به عنوان الهه مادر و آب را به عنوان خدای پدر می‌پذیرفتند. خاک به دنیا می‌آورد و آب جان می‌بخشد. از اینرو آنها را به عنوان خدا پذیرفته و برای محافظت از خود در برابر خشم آب و زمین و به دست آوردن محصولات فراوان، نذر و قربانی می‌کردند. بقای آنها به زمین و آب بستگی داشت و هدف اصلی آنها غذا و سرپناه بود. آنها هرگز نمی‌دانستند که تمدن توسط این دو منبع طبیعی شکل خواهد گرفت و قرنها بعد چیزی از اهمیت خود از دست نداده و حتی به طور فزاینده‌ای بر اهمیت آنها افزوده خواهد شد.

تمدن در طی هزاران سال با پیروی از ردپای تمدن قبلی و قرار دادن تمدن‌های جدید بر روی آن توسعه می‌یابد. اگرچه پس از استیلاها، سعی در تخریب، سوختن و نابودی آنها شده است، اما تمدن قبلی هرگز به طور کامل از بین نرفته و بر سایر تمدن‌ها و فرهنگ‌ها تأثیر می‌گذارد. در آن سرزمینهای حاصلخیز، در بین‌‌النهرین، تمدنها و دولتها یکی پس از دیگری ایجاد شدند. پس از سومریان، مهمترین تمدن بین‌النهرین که سهم بزرگی در تاریخ داشت، اکدیان جای خود را در صحنه تاریخ گرفتند. اکدیان یک دولت باستانی جنگجو و نیاکان‌ قوم آشور و بابل است. در ابتدا آنها به عنوان کارگر دردولت‌شهرهای سومری کار می‌کردند، سپس قیام کرده و دولت خود را تأسیس کردند. برخلاف سومری‌ها، اکدی‌ها یک دولت مرکزی قدرتمند تشکیل دادند. به همین دلیل اکدیان به عنوان دولتی که اولین پادشاهی مرکزی را در تاریخ تأسیس کرد، شناخته می‌شود. اکدی‌ها همچنین اولین ارتش منظم شناخته شده در تاریخ را تأسیس کردند. در سایه این شکل از دولت و جامعه جنگجو، آنها به راحتی مرزهای خود را گسترش داده و تبدیل به اولین امپراتوری شناخته شده در تاریخ شدند.

اکدیان همچنین به اهمیت رودخانه‌ها در تجارت پی بردند. آنها متوجه شدند که رود فرات وسیله اصلی حمل و نقل است که تجارت در خلیج را نیز فراهم می‌کند. اما آنها به جای اینکه با تجارت ثروتمند شوند، با بهره‌گیری از روشی دیگر، به شهرک‌های کنار رودخانه حمله کرده و آنها را به قلمرو خود اضافه کردند. بدین ترتیب اکدیان هم مرزهای خود را گسترش دادند و هم در مدت كوتاهی ثروتمند شدند. آنها همچنین فهمیدند که آناتولی سرشار از معادن است، از اینرو به این منطقه سفر کردند. طبق اطلاعاتی که از کتیبه‌ها به دست آورده‌ایم، این قوم جنگجو کوههای آمانوس و کوههای توروس که آنها کوههای نقره‌ای می‌نامند را به تصرف خود درآورده و لشکرکشی‌هایی به عجم‌هویوک در نزدیکی دریاچه توز، یعنی تا آناتولی مرکزی ترتیب دادند. درگیری با دولت‌شهرها به جای ایالت مرکزی بزرگ در آناتولی، کار آنها را آسان می کرد. در پایان این مبارزات موفقیت‌آمیز، اکدیان تا زمان فروپاشی به دولتی قدرتمند تبدیل شدند که بر منطقه تسلط داشتند.

آیا می دانید جد کامپیوتر، یکی از ابزارهای ضروری زندگی امروز ما چیست؟ شاید تعجب کنید اما پاسخ این سوال چرتکه است! چرتکه که از مهره‌های رنگی تشکیل شده است، ابزاری است که شاید بسیاری از ما در کودکی آن را به عنوان یک اسباب‌بازی می‌دیدیم و ناخواسته ما را با ریاضیات آشنا می‌کرد. چرتکه با قطعات متحرک، اولین ماشین حساب محسوب می‌شود. به نظرتان چرا ما در مورد چرتکه صحبت کردیم؟ زیرا وقت آن است در مورد تمدنی که برای اولین بار چرتکه را کشف و استفاده کرده است، سخن بگوییم. تمدنی که چرتکه را کشف کرد، بابلی‌ها بودند. چرتکه در تجارت با اجتماعاتی که حساب و کتاب نمی‌دانستند، از اهمیت زیادی برخوردار بود و این اهمیت در طول قرن‌ها ادامه داشت. علاوه بر این، این ابزار ساده اما کاربردی در توسعه مفهوم "صفر" که از اهمیت انکارناپذیری در ریاضیات برخوردار است، نقش مهمی داشت. البته در آن زمان بابلی‌ها به جای مهره‌های رنگی از مهره‌های ساخته شده از سنگ، لوبیا یا منجق‌های گلی استفاده می‌کردند و سپس چرتکه‌هایی که چینی‌ها توسعه داده بودند را به کار بردند.

خب بابلی‌ها که بودند، آیا تنها چرتکه را به بشریت ارمغان دادند؟ آنها تمدن باستانی دیگری بودند که پس از اکدیان در منطقه فعال بودند. نام بابل که ترکیبی از کلمات "باب" و "ایلو" است، به معنای "دروازه خدا" بود. سخن گفتن سهم آنها در بشریت ممکن است نیازمند زمانی طولانی است، زیرا واقعاً چیزهای زیادی به بابلی‌ها مدیون هستیم. بیایید نگاهی به این تمدن و آنچه برای ما به جا گذاشته است، بیاندازیم.

آنها به جای "3.14" که ما آن را به عنوان عدد پی می‌شناسیم، از عدد "3.12" که بسیار نزدیک به این عدد است استفاده کردند. این نیز برای ریاضیدانان امروزی تعجب‌آور است. آنها روی سیستم‌های آبیاری کار کرده و ماشین‌هایی ساختند که با روش‌های جدیدی که ایجاد کردند آب را بالا می برد.

بابلی‌ها اطلاعاتی را که از سومری‌ها به ارث برده بودند را توسعه بخشیده، نقشه‌هایی را از زمان ظهور ستاره‌ها و سیارات ایجاد کردند و با تلاش برای خواندن آینده از طریق مطالعه این نقشه‌ها، پایه‌های طالع‌بینی را بنا نهادند.

اگر بگوییم "اولین قوانین مکتوب شناخته شده در تاریخ"، شاید بیشتر شما به قوانین حمورابی فکر کنید. در حقیقت سومری‌ها اولین قوانین مکتوب را وضع کردند. تمدن بابل که پس از سومری‌ها بنیان نهاده شد، با وضع قوانین جدید "اولین قانون اساسی" تاریخ که شامل 282 ماده بود را تدوین کردند. حمورابی پادشاه بابل، با این قوانین سخت موسوم به "قصاص"،  اتحاد و نظم کشور خود را تضمین کرد. مفهوم مالکیت در این قوانین که با خط میخی روی سنگ استوانه‌ای به ارتفاع حدود 2 متر نوشته شده است، مطرح می‌شود. از آنجایی که در این سرزمین‌ها آب گرانقیمت است، مواد مربوط به آب نیز وجود دارد.

وقتی صحبت از بابل می‌شود، نمی‌توان از باغ‌های معلق بابل و برج بابل نام نبرد. باغ‌های معلق بابل یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان محسوب می‌شود. اگرچه یافته‌های مهمی در این خصوص در حین کاوش‌ها بدست آمده اما مکان دقیق آن حتی امروز نیز یافت نشده است. در نتیجه این کاوش‌ها تصور می‌شود که باغ‌ها طبقه طبقه بوده و از طریق کانال‌های شیب‌دار از رودخانه برای آبیاری باغات، آب می‌گرفته‌اند. ما از منابع مکتوب آن دوره می‌فهمیم که باغها روی تیرهای مرتفع قرار داشته‌اند و گودالهای خاکی بزرگی وجود داشته که به گیاهان و درختان بزرگ امکان رشد می‌دادند. همچنین در همین منابع آمده است که آبِ برداشت شده از رود فرات توسط پمپ‌ها به باغ‌های فوقانی منتقل می‌شده و این باغ‌ها از گنبد و ستون ساخته شده بودند.

در این باغ برای رسیدن به خدای بابل برجی باشکوه برای رسیدن به خدای بابل بنا کردند اما این برج باشکوه هنگام حمله ایرانیان ویران شد. در دوره بعد، هنگامی که اسکندر بزرگ وارد بابل شد، حتی شکل ویران شده برج را نیز تحسین کرده و هزاران نفر را برای تعمیر آن استخدام کرد. نمی‌دانیم برج مورد بحث ما همان برجی که در كتاب‌های سه دین آسمانی تورات، انجیل و قرآن به طرق مختلف از آن نام برده شده است یا خیر. معروف‌ترین داستان برج بابل بدین شرح است: مردم تصمیم می‌گیرند برجی بسازند که برای رسیدن به خدا تا بهشت ​​برسد... این تصمیم خدا را خشمگین می‌کند و افرادی که در ساختن برج کار می‌کردند را با دادن زبان متفاوت به هر شخص مجازات می‌کند. بنابراین خداوند با قطع ارتباط بین مردم، ساخت برج را خاتمه می‌دهد. کسانی که در ساخت برج کار می‌کردند، به امید یافتن انسانهایی که به زبان آنها سخن می‌گویند، در مناطق مختلف جهان پراکنده شده و زبانهایی که در سراسر جهان صحبت می‌شود، از این طریق گسترش می‌یابد. برج بابل گرچه افسانه است، اما معنایی نمادین دارد که از یکسو نشانگر کبر و علاقه مردم به خودنمایی و از سوی دیگر استعداد و پشتکار آنها است.

امروز سعی کردیم در مورد اکدیان که برای اولین بار اهمیت رودخانه‌ها در تجارت را درک کردند و بابلی‌ها که در نزدیکی رود فرات تاسیس شد و کمک بزرگی به تاریخ بشریت کرد، برای شما صحبت کنیم.