شهر زیبای آماسیا موطن پادشاهان و شاهزادگان عثمانی
استرابن جغرافی‌دان معروف جهان در این شهر به‌دنیا آمد
همراهان عزیز گردش با قایق‌مان "سیاح" در دریای سیاه ادامه دارد ولی امروز مسیر سفرمان را تغییر داده و پس از پیاده شدن از قایق به‌سوی شهری پنهان در میان صخره‌های صعب‌البور حرکت می‌کنیم. از شهر آماسیا موطن پادشاهان و شاهزادگان عثمانی دیدن می‌کنیم. با اینکه از ساحل دور می‌شویم ولی باز هم لب دریا هستیم زیرا آماسیا شهری‌ست که در ساحل رودخانه یشل‌ارماک تاسیس شده است.
یشل‌ارماک دومین رودخانه بزرگ ترکیه است. این رودخانه شهر آماسیا را به دو قسمت تقسیم می‌کند. شهرهایی که از وسط آنها روخانه ها عبور می‌کنند همواره موجب شگفتی شده و هیجان‌انگیز است. این منظره بی‌اختیار آدمی را به تفکر در مورد تاریخ‌چه این شهرها وا می‌دارد. زیرا اولین شهرها همواره در کنار آب‌ها تاسیس شده و بشر نخستین قدم‌ها در راه تمدن را در مراکز مسکونی تاسیس شده در کنار رودخانه‌ها ، دریاچه‌ها و دریاها برداشته است. آماسیا نیز یک چنین شهری‌ست. تاریخ‌چه این شهر تا هیتی‌ها رسیده و اینجا یک مرکز تجاری و نقطه تقاطع راه‌های مهم در عهد باستان بود. آماسیا بعدها تحت حاکمیت فریگی‌ها، لیدیائی‌ها، پارس‌ها، پادشاهی پونتوس، امپراطوری روم و دول سلجوقی و عثمانی قرار گرفت. آماسیا به لطف ساختار ویژه حفاظتی و دفاعی به محل اسکان مورد ترجیح انسان‌ها در طول هزاران سال تبدیل گردید. آماسیا در عین حال محل تولد استرابن یکی از متفکرین معروف عهد عتیق است. وقتی سخن از جغرافی به میان می آید در وحله نخست نام استرابن به اذهان خطور می‌کند. استرابن به‌عنوان اولین جفرافی‌دان جهان شناخته می‌شود. استرابن می‌گوید که نام شهر آماسیا از آمیسیس ملکه آمازون گرفته شده است.استرابن در رابطه با زادگاهش آماسیا نوشته است: شهر من در دشتی بیکران و وسیع واقع شده که رودخانه یشل‌ارماک از وسط آن عبور می‌کند. این شهر که در اطراف رودخانه تاسیس شده، با تپه‌های تیز و بلندی احاطه شده است. این تپه‌ها به شکلی طبیعی و مانند برجی پراحتشام سر به فلک کشیده‌اند. در این محوطه بناهای یادبود متعلق به کاخ‌ها و آرامگاه‌های پادشاهان به چشم می‌خورند. اگرچه آماسیا امروزه به یک استان تبدیل شده ولی زمانی از آن پادشاهان بود.
استرابن در اثر خود از پادشاهان و آرامگاه‌های آنان سخن گفته است زیرا قبل از تولد او این شهر پایتخت پادشاهی پونتوس بود. مقبره‌های صخره‌ای پادشاهان پونتوس یکی از مهم‌ترین بقایای متعلق به این تمدن در آماسیا هستند. این مقبره‌های یادبود که مردم پونتوس برای پادشاهان در دل صخره‌ها کنده‌اند ، در جبهه جنوبی کوه هارشنا در کنار رودخانه یشل‌ارماک واقع شده‌اند. مقبره‌های صخره‌ای پادشاه پونتوس در بین برجسته‌ترین نمونه‌های سنت ساخت قبرهای صخره‌ای قرار دارند. این مقبره‌ها چشم انداز جالب توجه و گیرایی دارند. بیایید با هم به سمت این مقبره‌ها حرکت کنیم. با عبور از خیابان‌های باریک به مقبره‌ها می‌رسیم. بر اساس اسناد تاریخی بیش از بیست قبر صخره‌ای در این منطقه وجود داشتند که امروزه از آن تنها چند مقبره به شکل سالمی پا برجا ماندند.
نخست از مقبره‌های سه گانه‌ای که در مجاورت یکدیگر قرار دارند، دیدن می‌کنیم. یکی از این مقبره‌ها متعلق به بنیان‌گذار پادشاهی پونتوس است. با عبور از یک تونل پلکانی سنگی با گروه دیگری از مقبره‌ها مواجه می‌شویم. این مقبره‌ها که با تونل‌هایی به هم متصل شده‌اند ما را به زمان متفاوتی می‌برند. مقبره‌های صخره‌ای پادشاهی پونتوس که در برخی از دوره‌های تاریخ به عنوان زندان مورد استفاده قرار می‌گرفتند، امروز به همراه کوه هارشنا در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو جای گرفته‌اند. از این مقبره‌های شگفت‌انگیز متعلق به پادشاهان وقت به سوی مرکز شهر حرکت کرده و از جاده موسوم به مسیر پیاده روی شاهزادگان در کنار یشل ارماک دیدن می‌کنیم. پادشاهان مهم دولت عثمانی در دوران شاهزادگی در آماسیا زیسته و برای تاج و تخت پرورش می‌یافتند. این جاده نیز نام خود را از شاهزادگان عثمانی گرفته است.
آماسیا در تاریخ نزدیک جمهوری ترکیه از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است. زیرا بخشنامه آماسیا که به جنگ رهایی بخش ملی ترک جهت بخشید، در این شهر منتشر شد. بخشنامه آماسیا در ماهیت اولین سند تاسیس پایه های جمهوری ترکیه است. ساختمان پادگان سارای دوزو نیز محلی‌ست که بخشنامه آماسیا از سوی مصطفی کمال آتاترک بینان‌گذار جمهوری ترکیه در آن به قلم گرفته شد . آماسیا با قدمت 8500 ساله آثار متعلق به دوره‌های متفاوتی از تاریخ را در خود جای داده است. با گردش کوتاهی در اطراف رودخانه یشل‌ارماک می‌توان با نمونه‌های جالبی از آثار مختلف متعلق به دوره‌های متفاوتی از تاریخ در شهر زیبای آماسیا مواجه گردید. پس از دقایقی استراحت در آماسیا و گرفتن عکس‌های یادگاری در کنار مجسمه استرابن برای سوار شدن به قایق‌مان سیاح به راه می‌افتیم.
