تجارت نمک در آناتولی

در داستان پرنسسی که پدرش را به اندازه نمک دوست داشت، پادشاه از دخترانش می‌پرسد که مرا چقدر دوست دارید؟ پرنسس‌های بزرگ در جواب می‌گویند که به قدر طلاها و الماس‌ها تو را دوست داریم. پرنسس کوچک به پدرش جواب می‌دهد که تو را به اندازه نمک دوست دارم. پادشاه با این پاسخ دختر کوچکش دچار یاس و نومیدی بزرگی شده و دخترش را از کاخ دور می‌کند. پادشاه سال‌ها بعد به معنی اصلی این گفته دخترش پی برد. اگر  کسی بگوید که شما را به اندازه نمک دوست دارد، چه واکنشی نشان می‌دهید؟ آیا شما هم مثل پادشاه داستانی که تعریف کردیم، عصبانی شده و یا اینکه معنی این جمله را درک می‌کردید؟ افرادی‌که به‌علت مشکلات سلامتی از مصرف نمک پرهیز می‌کنند، بلافصله معنی جمله پرنسس کوچک را درک خواهند کرد. عوارض و ضرر مصرف بیش از حد نمک البته که واقعیتی غیر قابل انکار است. ولی مصرف خوراکی‌ها بدون استفاده از نمک نیز برای ما طعمی نداشته وخوشمزه به نظر نمی‌رسند. سدیم نمک در اصل برای بدن‌مان یک ماده معدنی مهم به‌شمار می‌رود. این ماده معدنی در توزیع آب در بدن و کارکرد آن نقش مهمی ایفا می‌کند . امروز نمک را از نظر سلامتی مورد ارزیابی قرار داده و آن را به‌عنوان یک ماده معدنی که طعم خوراکی‌های‌مان را لذیذ می‌کند، تلقی می‌کنیم. ولی نمک در قدیم یک کالای تجاری بسیار مهم بوده و چنان راه ابریشم و یا راه ادویه ، راه نمک وجود داشت. " Via Sebaste " یکی از جاده‌های نمک در آناطولی است که امروزه به جاده پادشاه معروف است.

آناتولی در طول تاریخ هزاران ساله خود از فرهنگ‌های بی‌شماری میزبانی کرده است. کلیه دولی که در آناطولی حکمرانی کردند، از دوره هاتی‌ها  به ساخت جاده‌های مختلف شروع کردند. این جاده‌ها هم مناطق مختلف را به یکدیگر متصل ساخته و هم موجب تامین امنیت منطقه می‌شدند. امپراطوری روم به ساخت جاده‌ها و راه‌ها اهمیت خاصی می‌داد. این شبکه‌های راه برای امپراطوری روم به مثابه یکی از مهمترین سمبل‌های حاکمیت محسوب می‌گردید. به همین خاطر ساخت راه‌هایی که شهرها را به یکدیگر متصل می‌کردند، یکی از اولین کارهایی بود که پس از فتح به آن تحقق بخشیدند. سرتاسر امپراطوری روم با حرکت از اصل " اراضی روم، شامل کلیه مناطقی است که راه‌ها و جاده‌ها در آن امتداد یافته‌اند "  به شبکه‌های راه مجهز شدند. رومی‌ها تنها به ساخت جاده و راه اکتفا نکرده و در اطراف آن پل‌ها، پاسگاه‌ها و کاروانسراها ساختند. جاده " Via Sebaste " و یا " پادشاه " یکی از این راه‌هاست. این جاده قدیمی با تاریخ دو هزار ساله و اهمیت استراتژیک قابل توجه مناطق " لیکیا، پیسیدیا و پامفیلیا " را که شامل شهرهای مهمی مانند پاتارا، ساگالاسوس و پرگه بود، به مناطق مرکزی آناتولی متصل می‌کرد. این جاده که بخشی از آن در نتیجه کنده شدن صخره‌ها و بخشی دیگر با سنگ‌فرش‌ها ساخته شده ، برای مبارزه با دزدان دریایی کیلیکیایی ساخته شد.

بخشی از جاده " Via Sebaste " که منطقه وسیعی را در بر می‌گیرد،  در آن ایام برای حمل و نقل کالای بسیار مهم و ارزشمندی ساخته شد. شاید برای شما تعجب‌آور باشد ولی این کالای مهم و ارزشمند، نمک بود. زیرا نمک که امروز بسیار راحت و آسان بدست می‌آید، در عهد عتیق یک ماده معدنی بسیار کمیابی بود. مناطق غنی از نظر نمک در طول زمان به یک مرکز تجاری مهم تبدیل شدند. هاتی‌ها یکی از تمدن‌های قدیمی آناتولی در سنگ نبشته‌های خود اصول و قوانین تجارت نمک را مشخص کردند. در دوره‌ای از تاریخ حقوق سربازان رومی با نمک پرداخت شده و برای حمل و نقل یک چنین کالای مهمی چنان جاده ابریشم و ادویه،  شبکه راه‌های نمک ساخته شد. جاده "  İsaurya " که بخش مهمی از شبکه راه " Via Sebaste " را تشکیل می‌داد،  به‌عنوان راه نمک شناخته می‌شد. این جاده تا تنها منبع نمک آناتولی که رومی‌ها آن را «تاتا لاکوس» یعنی دریاچه نمک می‌نامیدند امتداد داشت. در طول دو هزار سال به‌وسیله این جاده  بین سواحل پامفیلایا و منطقه Isauria روغن زیتون و نمک حمل و نقل گردید. حمل و نقل نمک موجب پرداخت حقوق‌ها شده و در عین‌حال به‌عنوان ضد عفونی کننده مورد استفاده قرار گرفته و ضمن حفاظت از مواد غذایی به خوراکی‌ها نیز طعم و لذت می‌داد. در عهد باستان از نمک تقریبا در کلیه عرصه‌ها استفاده می‌شد. جاده عتیق نمک " İsaurya " واقع بین شهرهای امروزی قونیه و آنتالیا ، با علامت‌گذاری مناسب با سیستم بین‌المللی به‌صورت یک مسیر راهپیمایی در دل طبیعت تبدیل گردید. این راه 175 کیلومتری از میان مخازن آب، چاه‌ها، بقایای کاروانسراها و پل‌ها عبور می‌کند.  آدمی به هنگام راه رفتن در این جاده باستانی به یاد  کاروانسراهای نمک در ایامی که نمک نایاب بود، می‌افتد.

مصطلح  بودن عباراتی مانند " به نمک گناه کردن " در زبان یونان، " خیانت به نمک " در زبان فارسی و " حق نمک " در زبان ترکی در متون دینی پیرامون نمک نشان می‌دهد که این ماده معدنی مهم در کلیه فرهنگ‌های بشری جایگاه ویژه‌ای داشته است. آیا شما هم قبلا متوجه اهمیت نمک در زندگی‌مان بیش از آنچه که تصور می‌کردید، شده‌اید؟  به گفته کارشناسان انسان یازده هزار سال پیش از این به استفاده از نمک شروع کرده است. از نمک در خشک کردن و نگهداری از مواد غذایی، مراسم طلسم و جادو، تبادل کالا با کالا ، پرداخت حقوق و عرصه‌های مختلف استفاده شده است. نمک در برخی از مناطق جغرافیایی که نایاب بود، به یک کالای تجاری بسیار مهم تبدیل شده و بدین وسیله راه نمک ساخته شد. در نتیجه نیز در عهد عتیق جاده‌های نمک در ایتالیا، آلمان و آناتولی ساخته شدند.