تفسیر سیاسی هفته - روابط ترکیه و آمریکا به کجا میرود؟

تحولات گیج کننده دو هفته اخیر، نشانگر ریسک های جدی و فرصت هایی است که سال 2019 برای دو کشور ترکیه و آمریکا به همراه خواهد داشت. این وضعیت، هم در زمینه مسئله سامانه های دفاع هوایی اس -400 و جنگنده های اف- 35 و هم دینامیک جدیدی که به تازگی در سوریه ایجاد شده است، آینده روابط و هماهنگی دو کشور را در حد معینی مشخص خواهد کرد.

روابط ترکیه و آمریکا طی سالهای اخیر دوره های پر فراز و نشیبی داشته است. روابط دو کشور که طی چهار سال اخیر با بحران های متعددی از جمله مسئله ی پ گ مواجه شده با تحولات دو هفته اخیر، نقطه عطف جدیدی را تجربه کرد. در حالی همه گمان میکردند که مسئله اس-400 پایه و اساس دینامیک روابط دو کشور در سال 2019 را تشکیل خواهد داد، دولت آمریکا از فروش موشک های پاتریوت به ترکیه که مدتهاست در دستور کار قرار دارد، خبر داد. این وضعیت قطعا، ابهامات بسیاری را به همراه دارد. میدانیم که در پی صدور یک بیانیه از سوی وزارت امور خارجه، روند چانه زنی بین دو کشور به ویژه در زمینه های فنی و مالی آغاز خواهد شد. ولی در عین حال این تصمیم، در نتیجه انتظاری که آمریکا از ترکیه در خصوص خریداری سامانه های اس -400 دارد، اتخاذ نشده است. اگر دولت آمریکا، فروش موشک های پاتریوت را مشروط بر لغو خرید سامانه های اس – 400 قرار دهد، به احتمال قوی تنش جدیدی بین دو کشور بروز خواهد کرد. و اگر فشارهای وارده به ترکیه در خصوص تحویل جنگنده های اف – 35 خریداری شده نتیجه بخش بوده و آمریکا اقدام به اتخاذ چنین تصمیمی کند، این تنش بعد دیگری به خود خواهد گرفت.

مسئله دیگری که ممکن است ترکیه در زمینه خرید سامانه های اس – 400 با آن مواجه شود، اجرای تصمیم اعمال تحریم توسط آمریکا بر علیه کشورهایی که با روسیه در زمینه صنایع دفاعی همکاری ها دارند موسوم به قانون کاتسا و یا قانون "مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها"، خواهد بود. بدین ترتیب، روابط دو کشور به ویژه در عرصه صنایع دفاعی وارد دوره دشواری خواهد شد. انتظار آمریکا از ترکیه در این زمینه به رغم اظهارات مقامات ترک در خصوص خرید سامانه های اس- 400 نشان میدهد که دولت واشنگتن قادر به درک نگرانی های آنکارا در خصوص امنیت ملی اش نیست. در پی تصمیم فروش پاتریوت دولت آمریکا با صدور بیانیه دوم و مهم دیگری از خروج نیروهای نظامی اش از سوریه خبر داد. اگر چه این موضوع بارها در دستور کار قرار گرفته بود ولی زمان اتخاذ این تصمیم و طرز اعلام آن منجر به ایجاد شوک بزرگی در این کشور گردید. ابتدا جیمز متیس وزیر دفاع و در پی آن نیز برت مک گورک نماینده ویژه آمریکا در ائتلاف بین المللی ضد داعش از سمت خود استعفا دادند. در پی این تصمیم ترامپ فرصت های مهمی در روابط دو کشور ایجاد شد.

ماهنگی آمریکا با ترکیه در زمینه مبارزه با داعش، در حین خروج از سوریه، میتواند زمینه یک همکاری مهم بین دو کشور را فراهم کند. اعلام هماهنگ، و حمایت لوجستیکی که ترامپ در پی مکالمه با اردوغان در توییت های خود مطرح کرد، میتواند همکاری بسیار مهمی را هم از جنبه برقراری ثبات در سوریه و هم از جنبه روند حل سیاسی بحران سوریه با خود به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر ممکن است، عدم هماهنگی بین دو کشور در جریان اجرای این تصمیم و اختلافات نظر در زمینه انتظارات متقابل زمینه بروز یک تنش را نیز ایجاد کند. حضور همزمان کشورهایی که نقش نظامی فعالی در منطقه دارند و همینطور سازمان های تروریستی تهدید کننده ثبات و امنیت منطقه ای خطر بزرگی برای منطقه به شمار میرود. به ویژه نارضایتی ی پ گ از بستر همکاری بین دو کشور و نقش تخریب کننده این سازمان تروریستی میتواند نتایج بحرانی به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی همکاری علنی بین دو کشور، هماهنگی در عملیات ها و تشکیل یک کانال ارتباطی سالم بین پایتخت های دو کشور بسیار حائز اهمیت است.