نگاه سیاست خارجی ترکیه؛ گرمی روابط آنکارا و کیف

پیوندهای بسیار قوی ای از جغرافیای سیاسی گرفته تا روابط اقتصادی بین ترکیه و اوکراین وجود دارد. مواردی چون گردشگری و موضوع ترکهای تاتار کریمه نیز می توان در این بحث گنجاند. در برنامه این هفته، مناسبات ترکیه با اوکراین و بازتاب آن در سیاست خارجی آنکارا مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.

این ارزیابی توسط دکتر جمیل دوغاچ ایپک محقق دانشگاه کاراتکین از گروه روابط بین الملل، نوشته شده است.

ترکیه، استقلال اوکراین را در تاریخ 16 دسامبر سال 1991 شناخت و روابط دیپلماتیک میان دو کشور  در 3 فوریه  1992 برقرار شد. روابط ترکیه و اوکراین در  سال 2011 به سطح شورای راهبردی سطح بالا رسید. در 1 اوت سال 2012، یک رژیم بدون روادید میان دو کشور پذیرفته شد. با توجه به داده های موجود از سال 2016، صادرات ترکیه به اوکراین به  1.25 میلیارد دلار و واردات ترکیه از اوکراین به 2.55 میلیارد دلار و به حجم کلی تجاری 3.8 میلیارد دلار رسیده است.

مناسبات رو به توسعه ترکیه و اوکراین که در همه زمینه ها در حال انجام است پس از اینکه روسیه در سال 2014 اقدام به الحاق شبه جزیره کریمه کرد به مرحله استراتژیک رسید. ترکیه که از آغاز بحران در سال 2013 در اوکراین، پیوسته بر تمامیت ارضی این کشور در عرصه بین المللی تاکید کرده همیشه بردفاع از حقوق ترکهای کریمه با ارایه دلایل متعدد پا فشرده  است.  آنکارا در ابتدای بحران تلاش کرد تا این دو کشور ساحلی دریای سیاه را آشتی دهد، اما روسیه در سال 2015 وارد بحران سوریه شد و درگیر مداخلات نظامی در منطقه گردید.

خصوصا اینکه پس از آنکه بین روسیه و ترکیه "بحران سقوط هواپیما" بروز کرد و به یک مسئله مهم بین دو کشور تبدیل شد در آن هنگام روابط آنکارا-کیف پیشرفت قابل توجهی نمود. اما پس از آنکه بحران میان ترکیه و روسیه رفع شد هم آنکارا و هم کیف ضمن درک اهمیت استراتژیک روابط فی مابین به مناسبات خود در سطح بالا ادامه دادند.

توسعه صنایع دفاع از طرف آنکارا در سالهای اخیر انتقال فناوری را نیز در دستور کار قرار داده است. در حالی که کشورهای ناتو این انتظارات ترکیه را برآورده نکرده اند. این در حالی است که حکومت کیف در حال تلاش برای تقویت نیروهای مسلح اوکراین به دلیل درگیری های مستمر در شرق کشور به منظور مقابله با حرکتهای نظامی جدید روسیه است.

دانش بالای اوکراین در صنایع دفاعی و وجود یکی از قوی ترین ارتشهای جهان در ترکیه، دو کشور را در زمینه های مشترک بسیاری در کنار یکدیگر قرار می دهد. به عنوان مثال آنکارا و کیف در سال 2014 اقدام به تجدید پیمان همکاریهای فنی-نظامی  در زمینه تولید رادار، وسایل نقلیه زرهی، هواپیماهای جنگی، سیستم های موشکی، هواپیماهای بدون سرنشین، موتورهای هواپیما، و فعالیت های ناوبری و فضایی کردند. همچنین ترکیه برای نیروهای مسلح اوکراین مهماتی به ارزش 20 میلیون  لیرفراهم کرد و از سوی دیگر شرکت Ukroboronpro اوکراین هم با شرکت اسلسان ترکیه به همکاری برخاست. با توجه به توافق انجام شده آسلسان اقدام به انتقال فناوری پیشرفته در زمینه بی سیم کرد.همچنین در اول ژوئیه  سال 2018 به منظور سرعت بخشیدن به فعالیتها در عرصه صنایع دفاعی نشست مشترک ترکیه -اوکراین در این خصوص برگزار شد.

تحولات در حوزه گردشگری تاثیر مثبتی بر دو کشور دارد. در سال 2012، دو کشور که دوره سفر بدون روادید خود را آغاز کرده اند، دوره گذر از گذرنامه را نیز از ژوئن 2017 شروع کردند. به گونه ایکه گردشگران می توانند با کارت شناسایی به کشورهای متقابل سفر کنند. . تقریبا 70٪ از گردشگرانی که به سفر خارج از کشور در اوکراین  می روند انتخاب نخستشان ترکیه است. در سال 2018، در مقایسه با سال گذشته 20 درصد بر تعداد گردشگران اوکراینی افزوده شد و شمار آنان به 1.3 میلیون نفر رسید.  انتظار می رود در سال آینده این رقم به 1.5 میلیون نفر ترقی کند.  همچنین در خلال سال 2018  تعداد گردشگرانی  که از ترکیه به اوکراین سفر کردند به نزدیک 300 هزار نفر رسید.

گرمی روابط دو کشور سبب علاقه بیشتر شهروندان اوکراینی به زبان ترکی شده است. به گونه ایکه مرکز فرهنگی یونس امره در کیف گشوده  شده و اقدام به تدریس زبان ترکی می کند.  ضمن اینکه یکی از ویژگیهای روابط ترکیه و اوکراین حمایت جدی آنکارا از ترکهای کریمه در هر فرصت است. ترکیه از همان آغاز بحران با رهبران ترکان کریمه در تماس نزدیک بوده است. ترکهای مقیم اوکراین همانند اوکراینیهای مقیم ترکیه نقش بسیار مهمی در توسعه روابط دو جانبه ایفا می کنند.

روابط مابین ترکیه و اوکراین که در چهار سال گذشته در عرصه های سیاسی، اقتصادی و نظامی، پیشرفتهای دیپلماتیک قابل توجهی داشته است در نزد هر دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار هستند. همکاری دو کشور در دریای سیاه نیز به یک مشارکت استراتژیک تبدیل شده و به نفع هر دو کشور می باشد.