خاورمیانه از دیدگاه ترکیه

جمهوری ترکیه و قطر تصمیم بر این گرفتند که به روابط فی مابین خود در زمینه نظامی نیز توسعه ببخشند. در این چهارچوب ترکیه در قطر پایگاه تاسیس خواهد کرد. تاسیس این پایگاه در روزنامه رسمی ترکیه انتشار یافته و قطعیت پیدا کرد. ما نیز در برنامه این هفته بازتابهای گسترده تحول مذکور در خاورمیانه و تاثیرات آن در منطقه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
جمیل دوغاچ ایپک عضو هیئت علمی بخش روابط بین الملل دانشگاه آتاترک این موضوع را چنین ارزیابی کرده است.
امپراطوری ترک در سال ۱۹۱۳ با امضای قراردادی با انگلستان، عقب نشینی از قطر را قبول کرد. فقط خروج از این کشور در سال ۱۹۱۵ تحقق یافت. اکنون ترکها دقیقا بعد از ۱۰۰ سال به قطر باز می گردند. بدون شک امضا این قرارداد بین ترکیه و قطر هم از نظر هر دو کشور و هم از نظر خاورمیانه اهمیت فراوانی دارد. این قرارداد که موجودیت نظامی ترکیه در خلیج و بازگشت مجددش به منطقه بعد از ده سال را تسجیل می کند، شامل مقطع زمانی ده ساله می باشد. قرارداد در پایان مدت تعیین شده، با تائید طرفین به مدت یکسال قابل تمدید می باشد. این قرارداد اولین گام ترکیه در راستای امنیت منطقه نمی باشد. قرارداد امنیتی که در سال ۲۰۰۹ بین ترکیه و عربستان سعودی به امضا رسید، پیشگام قرارداد مذکور می باشد. امضای قرارداد امنیتی عربستان سعودی با امریکا در سال ۱۹۴۴ ، انعقاد قرارداد مشابه با ترکیه در سالهای بعد و قرارداد مورد بحث بین ترکیه و قطر، جزئیات مهمی در زمینه آگاهی از آینده منطقه محسوب می شود. با آگاهی از عدم وجود یک بازیگر تامین کننده امنیت در منطقه، بدلیل وجود مسئله اعتماد و اطمینان بین امریکا و کشورهای خلیج فارس و بلبشو در مصر، عقربه حول محور ترکیه چرخ می زند.
قطر از نظر جمعیت و وسعت کشور کوچکی بوده، فقط از نظر موقعیت استراتژیکی کشور بزرگی در خاورمیانه محسوب می شود. قطر با تاثیرات خود در محور سنی – عرب، روابط چند جانبه اش با غرب و رسانه های قوی خود، یکی از بازیگران مهم در روند گذشت در خاورمیانه به شمار می رود. مداخله ایران در منطقه که با بهار عرب آغاز شده و با جنگ داخلی در سوریه تسریع یافت، نیاز قطر به امنیت را افزایش داد. خرید ۲۴ فروند هواپیمای جنگی رافائل از سوی قطر از فرانسه در گذشته نزدیک نیز به این امر دلالت می کند. همکاری ترکیه و قطر از این کشور که از افزایش نفوذ ایران در خلیج فارس، نزدیکی امریکا و ایران و گسترش نفوذ چین در خاورمیانه ناخشنود است، حائز اهمیت می باشد. می توان گفت، قطر که فاقد یک ارتش قوی می باشد، بمنظور پر کردن خلاء قدرت نظامی خود در خلیج فارس، خواهان انعقاد پیمان نظامی با ترکیه می باشد. در این نقطه باید تاکید نمود، پایگاهی که ترکیه در قطر تاسیس خواهد کرد، در وحله نخست وظیفه حراست موثر را برعهده نخواهد گرفت. زیرا در حال حاضر امریکا در خاکهای قطر پایگاه فعالی دارد. براساس توافق حاصله بین امریکا و قطر، در صورت وقوع جنگ، امریکا از این کشور حراست خواهد کرد.
قطر که صاحب یک ارتش ۱۲ هزار نفره می باشد، با پایگاهی که ترکیه تاسیس خواهد کرد، به پتانسیل دفاعی خود تنوع خواهد بخشید. قطر در عین حال برای نیروهای زمینی، هوایی و دریایی خود سیستمهای دفاعی خریداری می کند. شرکتهای ترکیه نیز جزیی از این روند می باشند. سربازان ترک که در قطر مستقر خواهند شد، یکی از بزرگترین کمبودهای دفاعی قطر را جبران خواهند کرد. کارشناسان نظامی ترکیه به نیروهای ویژه و دریایی قطر آموزش خواهند داد.
ترکیه در سایه ویزیون مشترکی که در دوره اخیر در میان گذاشته، به روابط خود با قطر در هر عرصه تقویت بخشیده است. خواست هر دو کشور در راستای انتقال این روابط به عرصه نظامی نیز عادی می باشد. ترکیه با این تحول می گوید، در میدانی که قدرتهای بزرگ بر آن حاکم می باشند، من نیز بعد از صد سال، مجددا وجود دارم. تاسیس پایگاه نظامی در قطر، جهشی در راستای تقویت ادعای ترکیه در زمینه تبدیل به یک قدرت منطقه ای محسوب می شود. این جهش از نظر ورود صنایع دفاعی ترکیه در بازارهای بین المللی حائز اهمیت می باشد. جهش مذکور در عین حال به معنای تامین توازن ایران در منطقه و صاحب حق سخن شدن ترکیه در زمینه امنیت انرژی جهانی می باشد.