Πιθανή κυβερνητικοί σχηματισμοί στην Τουρκία

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικής Σκέψης καθηγητής Μπιρόλ Ακγκούν απάντησε τα ερωτήματα που απασχολούν την επικαιρότητα της Τουρκίας, όπως ποια θα είναι τα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα μιας κυβέρνησης συνασπισμού που θα σχηματίσει το Κόμμα ΑΚ με το MHP ή CHP; Πως θα επηρεάσει τα κόμματα στην κάλπη ένας πιθανός συνασπισμός; Σε περίπτωση που σχηματιστεί ένας συνασπισμός πως θα επηρεαστεί η διαδικασία λύσης; Είναι ψήφοι παρακαταθήκη οι ψήφοι που πήγαν από το Κόμμα ΑΚ στο HDP.
Το ποσοστό ψήφων 41% που συγκέντρωσε το κόμμα ΑΚ στις εκλογές της 7ης Ιουνίου είναι επιτυχία ή αποτυχία για το κόμμα;
Αν δούμε από την άποψη της εξουσίας 13 χρόνων το ποσοστό 41% είναι επιτυχία. Το κόμμα του Ντέβιντ Κάμερον που ήρθε τελευταία στην εξουσία στην Αγγλία είχε πάρει 37%. Αν δούμε τις ευρωπαϊκές χώρες η συγκέντρωση του 41% των ψήφων είναι πλέον όνειρο για πολλές χώρες. Η κατάσταση δεν είναι διαφορετική και στα κόμματα της Τουρκίας. Το Κόμμα ΑΚ έχει διαφορά 15-16 βαθμών με τον κοντινότερο κόμμα, αλλά υπάρχει το γεγονός ότι στη βουλή όπου εκπροσωπούνται 4 κόμματα δεν μπορεί να σχηματιστεί μια αυτοδύναμη κυβέρνηση. Επειδή υπάρχει μια τέτοια περίσταση δημιουργείται και ένα συναίσθημα αποτυχίας.

Το Κόμμα ΑΚ έχασε την ελπίδα να γίνει αυτοδύναμη κυβέρνηση για πάντα ή μπορεί να αλλάξει η εικόνα στις επόμενες εκλογές;
Το Κόμμα ΑΚ αποτελεί ακόμη τη ραχοκοκαλιά της Τουρκίας. Αν δείτε το χάρτη των εκλογών το κόμμα που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους από όλους τους νομούς είναι το Κόμμα ΑΚ. Και αυτό δείχνει πως έχει δυναμικό να γίνει αυτοδύναμη κυβέρνηση τις επόμενες εκλογές.
Υπάρχουν και εκείνοι που σχολιάζουν τη συγκεκριμένη εικόνα ως αρχή του τέλους για το Κόμμα ΑΚ και λένε ότι θα ζήσει μια διάλυση σαν την ANAP. Πως σχολιάζεται εσείς αυτές τις απόψεις;
Εγώ δεν θεωρώ σε καμία περίπτωση σωστή αυτή την αξιολόγηση και την παρομοίωση με το ANAP. Καταρχήν το ANAP είχε συγκεντρώσει το 45% των ψήφων ακόμη και την εποχή που ήταν πιο ισχυρή. Δεν πρέπει να υποτιμάμε σε καμία περίπτωση το ποσοστό ψήφων ενός κόμματος, το οποίο έχασε την αυτοδύναμη κυβέρνηση με 18 έδρες. Εκτός από τις κουρδικές ψήφους που αποσχίστηκαν από την βάση των ψηφοφόρων δεν παρατηρείται μια μαζική αποδυνάμωση στους ψηφοφόρους του Κόμματος ΑΚ.
Τι πρέπει να κάνει το Κόμμα Ακ το οποίο παρόλο που ήρθε πρώτο κόμμα στις εκλογές δεν μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση;
Πρέπει να αναζητήσει την απάντηση του ερωτήματος «που κάναμε το λάθος;». Το Κόμμα ΑΚ την προσεχή περίοδο αν προωθήσει νέες ιδέες και σχέδια που θα δημιουργήσουν ξανά ενθουσιασμό στο θέμα την ανοικοδόμησης της Νέας Τουρκίας και το δείξει αυτό στην κοινωνία μπορεί να έρθει πάλι μόνο του στην εξουσία.

Πως πρέπει να είναι η διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης;
Δεν μπορεί να παραβλεφθεί η βούληση των ψηφοφόρων που βγήκε από την κάλπη. Η εικόνα αυτή δεν είναι μια φάρσα ούτε από πολιτική ή από αριθμητική άποψη. Στη ΜΕΤ υπάρχουν πλέον τέσσερα κόμματα. Πρόκειται για μια κατακομματιασμένη δομή και οι πολιτικοί ηγέτες οφείλουν να βγάλουν μια κυβέρνηση από αυτό το κομματιασμένο ύφασμα. Το Κόμμα Ακ με το ποσοστό ψήφων 41% που πήρε από τις εκλογές και τις 258 έδρες που κατέχει είναι σε θέσει να αναλάβει το ρόλο του πολιτικού playmaker.
Πως θα ήταν ένας κατάλληλος συνασπισμός;
Αν δούμε τα παραδείγματα από τον κόσμο, οι συνασπισμοί των κόμματων τα οποία έχουν παρόμοιους τρόπους κυβέρνησης είναι πιο πραγματικοί και πιο βιώσιμοι. Στο πλαίσιο αυτό ο σχηματισμός κυβέρνησης από το Κόμμα ΑΚ και το MHP που είναι δυο βασικοί πρωταγωνιστές που παίρνουν μέρος στο δεξί πλευρό του πολιτικού φάσματος φαίνεται να είναι ένα πιο ρεαλιστικό κυβερνητικό μοντέλο από την άποψη της Τουρκίας.
Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης μεταξύ του Κόμματος ΑΚ και του CHP. Υπάρχουν σχόλια ότι ο συνασπισμός αυτός μπορεί να γεννήσει μια συμφιλίωση και να δώσει ευκαιρία για τη σύνταξη του νέου συντάγματος. Αλλά δεν φαίνεται πολύ ρεαλιστικό να σχηματίσουν μια αρμονική κυβέρνηση δυο κόμματα οι πολιτικές δομές των οποίων είναι τόσο αντίθετες. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι που ψήφισαν αυτά τα δυο κόμματα δεν προσεγγίζουν θετικά σε ένα τέτοιο συνασπισμό. Ίσως στο μέλλον να είναι δυνατό αλλά αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να είναι πολιτικά ρεαλιστικό από την άποψη των πλευρών.

Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι ο συνασπισμός με το HDP. Ναι, το HDP είναι ένα νόμιμο κόμμα που μπήκε στη βουλή με τις ψήφους του λαού. Δεν πρέπει να περιφρονηθεί σε καμία περίπτωση. Αλλά και αυτή η πιθανότητα δεν φαίνεται ένα πολύ ρεαλιστικό σενάριο από την άποψη της βάσης του Κόμματος ΑΚ. Ενώ τα σενάρια που δεν συμπεριλαμβάνουν το Κόμμα ΑΚ δεν μπορεί να είναι σε καμία περίπτωση ρεαλιστικά.
Πως θα επηρεάσει ο συνασπισμός τις επόμενες εκλογές;
Το μήνυμα συμφιλίωσης που βγήκε από τις κάλπες πρέπει να δοκιμαστεί σοβαρά. Το πιο λογικό φαίνεται ένας συνασπισμός Κόμματος ΑΚ- MHP. Σε περίπτωση που το Κόμμα ΑΚ προχωρήσει σε συνασπισμό με το MHP αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα οι ψήφοι που προσανατολίστηκαν στο HDP να παραμείνουν εκεί. Αλλά σε περίπτωση που προχωρήσει σε ένα συνασπισμό με το CHP τότε οι ψήφοι που θα προσανατολιστούν στο MHP θα είναι πολύ περισσότερες. Αν σκεφτούμε τις επόμενες εκλογές, η λιγότερη απώλεια θα υπάρξει σε περίπτωση που σχηματιστεί συνασπισμός με το MHP.
Ποιο ήταν το κόμμα που έχασε τις ψήφους που έκαναν το HDP να ξεπεράσει το εκλογικό όριο;
Οι κοινωνιολογικές αξιολογήσεις δείχνουν βασικά πως οι ψηφοφόροι του Κόμματος ΑΚ και κατά δεύτερον οι ψηφοφόροι του CHP στράφηκαν στο HDP. Οι ψήφοι που έχασε το Κόμμα ΑΚ ήταν οι ψήφοι κυρίως των συντηρητικών Κούρδων ενώ οι ψήφοι που έχασε το CHP ήταν εκείνες που έπαιρνε από ακροαριστερούς. Στις εκλογές 1.8 εκατομμύρια πρώην εκλογείς του Κόμματος ΑΚ ψήφισαν HDP. Πρόκειται για έναν σοβαρό μαζικό προσανατολισμό. Ενώ μέχρι πρότινος το ήμισυ των Κούρδων που ζουν στην Τουρκία ψήφιζαν HDP και το άλλο ήμισυ Κόμμα ΑΚ στις τελευταίες εκλογές μόνο το 20% των Κούρδων ψήφισαν Κόμμα ΑΚ.
Το HDP πως έπεισε την αριστερά να την ψηφίσει; Είχε όντως τη ρητορική ενός κόμματος της Τουρκίας;
Παρόλο που το HDP είναι ένα εθνικό κόμμα, αντί να εστιαστεί σε θέματα όπως η επίλυση των προβλημάτων του κουρδικού λαού, με την ρητορική ότι δεν θα επιτρέψει να γίνει Πρόεδρος ο Ταγγίπ Ερντογάν, ακολούθησε μια στρατηγική που παροχέτευσε την αντίθεση που δημιουργήθηκε στην αριστερά κατά του Ερντογάν στο HDP. Ήταν μια λεπτή εκλογική στρατηγική. Δεν είναι σίγουρο το αν το HDP μπορεί να καταφέρει να παραχετεύσει αυτή την ενέργεια στο μέλλον πάλι στο εαυτό του αλλά στις 7 Ιουνίου το κατάφερε και έφτασε σε ποσοστό ψήφου 13% που ήταν πέρας από τις προσμονές του.
Η διαδικασία λύσης δεν θα είναι όπως παλιά.
Αν δούμε τα γεγονότα που σημειώθηκαν η διαδικασία λύσης δεν είναι δυνατό να συνεχιστεί με το παρόν τρόπο. Αυτό δεν εξαρτάτε μόνο από το Κόμμα ΑΚ. Η στάση των Κούρδων πρωταγωνιστών δεν είναι ίδια με αυτό που ήταν το 2009. Αυτό το είδαμε και όταν ήρθαν στην επικαιρότητα τα γεγονότα με το Κομπάνι. Προσπάθησαν να δείξουν την Τουρκία και τον κύριο Ερντογάν ότι είναι η πλευρά που δεν θέλει τη λύση. Εξάλλου αν η διαδικασία λύσης έρθει ξανά στην επικαιρότητα από αυτή τη στιγμή και μετά, οι πλευρές πρέπει να επιστρέψουν στο σημείο που ήταν το 2009 και να συζητήσουν εκ νέου τους όρους. Σήμερα το Κάντιλ παίζει πιο καθοριστικό ρόλο από την Ίμραλι. Και το HDP φαίνεται να υπακούει περισσότερα από την Ίμραλι το Κάντιλ. Η διαδικασία λύσης πρέπει να συζητηθεί στο πλαίσιο του εκδημοκρατισμού και των συζητήσεων νέου συντάγματος. Ο συνομιλητής στη διαδικασία ειρήνης θεσμικά δεν είναι το HDP αλλά όλος ο κουρδικός λαός. Η λειτουργία αυτής της διαδικασίας με τους υφιστάμενους πρωταγωνιστές είναι δύσκολη. Έχει χαθεί η εμπιστοσύνη. Για το λόγω αυτό πλέον χρειάζεται μια νέα οπτική γωνιά και μια νέα μέθοδος.