Συμμαχία Τουρκίας-Ρωσίας και νέα σενάρια

Ας μην λέμε ότι δεν πρόκειται να γίνει κάτι τέτοιο. Το τελευταίο διάστημα γίνονται πολλές και ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις στον κόσμο. Λόγου χάρη οι σχέσεις Ιράν-ΗΠΑ που διακόπηκαν και οι οποίες μάλιστα ήταν εχθρικές από την επανάσταση του Χομεϊνί το 1979 και έπειτα, μετά την νίκη του Χασάν Ροχανί στις προεδρικές εκλογές του περασμένου Ιουνίου αναστράφηκαν και εισήλθαν στην διαδικασία της προσέγγισης και έμμεσων επαφών. Δεν ακούμε πλέον ούτε την Ουάσιγκτον να απειλεί το Ιράν ούτε και την Τεχεράνη να απειλεί τις ΗΠΑ.

Αν έχετε προσέξει δεν ακούμε πλέον ούτε και το Τελ Αβίβ να μπλοφάρει μερικές φορές το χρόνο λέγοντας ότι θα πλήξει το Ιράν. Οι κατάσκοποι των δυο χωρών πραγματοποιούν μυστικές συναντήσεις σε τρίτες χώρες και καθορίζουν κοινές στρατηγικές. Λόγου χάρη με την υποστήριξη των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ευρώπης εμποδίζουν εδώ και 4 χρόνια την ανατροπή του Μπασάρ Άσαντ στη Συρία. Μπορούμε να πούμε ότι η μυστική συμμαχία μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν άρχισε πλέον να μην είναι και τόσο μυστική. Η δήλωση «ότι θα διακυβευθεί η ασφάλεια του Ισραήλ αν ανατραπεί ο Άσαντ» που έγινε πριν από μερικούς μήνες δεν ανήκει σε κάποιον Βρετανό αξιωματούχο, ούτε και σε κάποιον υπουργό της Μόσχας, αλλά στον υφυπουργό Εξωτερικών του Ιράν Χουσεΐν Αμπντουλχιγιάν. Δεν ακούσαμε άλλωστε κανέναν Ιρανό αξιωματούχο να επικρίνει τις δηλώσεις του υφυπουργού Εξωτερικών. Οπότε οι δηλώσεις αυτές δεν ήταν προσωπική άποψη του υφυπουργού Εξωτερικών του Ιράν, οι δηλώσεις αυτές καθρεφτίζουν την πολιτική της Τεχεράνης.

Εχθρικές ήταν και οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Κούβας από την επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο το 1959 μέχρι σήμερα. Οι διπλωματικές σχέσεις είχαν διακοπεί. Αλλά οι ειδήσεις της προηγούμενης εβδομάδας εξέπληξαν όλους. Από τις ταυτόχρονες δηλώσεις των αρχηγών κρατών των ΗΠΑ και της Κούβας ο κόσμος έμαθε ότι οι δυο χώρες συμφιλιώθηκαν και ότι θα εξομαλυνθούν οι σχέσεις τους. Οι συσσωρευμένες έχθρες 55 χρόνων εξαλείφθηκαν σε μια στιγμή. Ποιος πιστεύετε ότι ήταν ο αρχιτέκτονας αυτής της συμφιλίωσης; Ο πάπας Φραγκίσκος.

Η ουκρανική κρίση την στιγμή που παρατηρούνται συμφιλιώσεις και προσεγγίσεις στον κόσμο προκάλεσε μια επιρροή προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο εκπρόσωπος του Ψυχρού Πολέμου στην Ανατολή, Ρωσία, είχε βελτιώσει πάρα πολύ τις σχέσεις με την Δύση μετά την κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Θα γινόταν σχεδόν μέλος του ΝΑΤΟ. Διότι η Ρωσία εκπροσωπείτο σε κάποια όργανα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Είχε ξεκινήσει μάλιστα η συζήτηση αν η Ρωσία μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτό ακριβώς το διάστημα ξέσπασε η ουκρανική κρίση με το δράστη να παραμένει άγνωστος. Η μεγάλη αυτή κρίση που είχε ως αποτέλεσμα την ουσιαστική διάσπαση της Ουκρανίας από την μια στιγμή στην άλλη περιέπλεξε τις σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Αν και η Ρωσία που πήρε στην σφαίρα επιρροής της ένα κομμάτι της Ουκρανίας φαίνεται σαν να είναι κερδισμένη, η κατάσταση αυτή παρέσυρε την Μόσχα σε μια βαθιά πολιτική και οικονομική κρίση.

Οι εξελίξεις αυτές που δεν λογαριάστηκαν εκ των προτέρων ώθησαν τον Ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν να αναζητήσει «νέους ορίζοντες». Η επίσκεψη του Πούτιν στην Τουρκία ήταν το αποτέλεσμα μιας τέτοιας σοβαρής αναζήτησης. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ που σχεδιάζουν να τραβήξουν ξανά προς το μέρος τους την Ρωσία με την στρατηγική της «απομόνωσης», ενοχλήθηκαν πάρα πολύ από την προσπάθεια του Πούτιν να σπάσει την πολιορκία. Τα δυτικά ΜΜΕ σχολίασαν αυτήν την προσέγγιση ως την συνάντηση «του Τσάρου με τον Σουλτάνο» και προσπάθησαν να την περιθωριοποιήσουν και να την δείξουν ως απειλή.

Αυτό το διάστημα που ξεκινάει ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος ο οποίος απλώς δεν έχει κατονομαστεί ακόμα μπορεί να δημιουργήσει πιο ενδιαφέρουσες ρήξεις, προσεγγίσεις και απρόβλεπτες συμμαχίες. Μπορούμε να δούμε νέες κινήσεις στην παγκόσμια σκακιέρα.

Γύρω ή κοντά μας υπάρχουν σημαντικές εστίες κρίσεων όπως η Συρία, το Καραμπάχ, η Τσετσενία, η Κριμαία και η Ουκρανία. Η προσέγγιση Ρωσίας-Τουρκίας έχει μια δυναμική που μπορεί να διαδραματίσει ρόλο-κλειδί στην ειρήνευση αυτών των εστιών κρίσης. Παραδείγματος χάρη η Ρωσία έχει μεγάλη επιρροή πάνω στην διοίκηση της Δαμασκού. Αν και ο Πούτιν στην κοινή συνέντευξη τύπου που παραχώρησε με τον Ερντογάν δεν σκιαγράφησε μια τέτοια εικόνα, η Μόσχα μπορεί να διαδραματίσει ενεργό και καταλυτικό ρόλο στην εναρμόνιση και την ενσωμάτωση των Νουσάιρι στο μετά-Άσαντ σύστημα και συνεπώς στην επίλυση της συριακής κρίσης. Σε αντάλλαγμα η Άνκαρα μπορεί να εξασφαλίσει τον μετριασμό του ζητήματος της Κριμαίας χρησιμοποιώντας την επιρροή της.

Ένα άλλο ζήτημα που χρήζει σημασίας για το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία είναι το Καραμπάχ. Η Ρωσία έχει το δυναμικό να συμβάλλει και εδώ πέρα στη λύση. Η Μόσχα αν θέλει μπορεί να πείσει το Γιερεβάν για να γίνει το Καραμπάχ μια αυτόνομη περιοχή που θα υπάγεται στο Αζερμπαϊτζάν. Και παρομοίως η Άνκαρα το Μπακού. Έτσι θα βρισκόταν μια ακόμη λύση σε ένα ζήτημα στον Καύκασο που ενδιαφέρει από κοντά την Ρωσία και την Τουρκία. Η Τουρκία αντίστοιχα μπορεί να διαδραματίσει ρόλο-κλειδί στην επίλυση του ουκρανικού ζητήματος.

Μπορούμε να δώσουμε περισσότερα και αναλυτικότερα παραδείγματα. Μπορεί να έρθουν τα πάνω κάτω στις τρέχουσες παγκόσμιες ισορροπίες αν στην πραγματικότητα στην συμμαχία Ρωσίας-Τουρκίας προσχωρήσουν η Κίνα και η Ινδία. Η κατάσταση αυτή μπορεί να αποφέρει πλεονεκτήματα σε μας από την επίλυση του ζητήματος του Ανατολικού Τουρκεστάν και σε μια αχανή γεωγραφία από το Αφγανιστάν μέχρι την Μέση Ανατολή. Η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία μπορεί να πάρουν μια ανάσα απέναντι στην ΕΕ και στις ΗΠΑ και να βρεθούν σε πλεονεκτικότερη θέση.

Βεβαίως και οι εξελίξεις αυτές στο συγκεκριμένο στάδιο πρόκειται για ένα όνειρο ή απλώς μια υπόθεση. Όταν δρομολογηθούν οι εξελίξεις αυτές η ΕΕ και οι ΗΠΑ θα κάνουν νέες κινήσεις για να αποτρέψουν την Άνκαρα και την Μόσχα. Οι νέες αυτές κινήσεις μπορεί να είναι και πολύ ελκυστικές προτάσεις προκειμένου να τις πάρουν με το μέρος τους. Φυσικά και οι δυο πλευρές θα αξιολογήσουν τις προτάσεις βάσει των δικών τους συμφερόντων.

Ασχέτως αν θα πραγματοποιηθούν αυτά ή όχι υπάρχει κάτι που χρήζει μεγάλης σημασίας. Εισήλθαμε πλέον σε μια περίοδο κατά την οποία διαταράσσονται οι παραδοσιακές ισορροπίες και στερεότυπα. Οι ισορροπίες αυτές θα αλλάξουν και άλλο.

Ας αφήσουμε κατά μέρος τις φαύλες διαμάχες, τις άσκοπες αντιπαραθέσεις και ας μην χάσουμε τις ζωτικές ευκαιρίες σε αυτήν την εποχή που αλλάζουν με γοργούς ρυθμούς οι παγκόσμιες ισορροπίες. Ας συζητήσουμε πια τα νέα σενάρια και τις πιθανές κινήσεις στην παγκόσμια σκακιέρα.