Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (51-2021)

            Θα ήταν άδικο αν διαβάζοντας κανείς το πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Θράκης έβλεπε σε αυτό μόνο αρνητικά. Μία πολύ σημαντική αναφορά σχετίζεται με το πρόβλημα ανυπαρξίας τίτλων ιδιοκτησίας που έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση περιοχών και κοινωνικών ομάδων και την δημιουργία χρόνιων άλυτων προβλημάτων. «Σημαντικός αριθμός μειονοτικών δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας», αναφέρεται επί λέξει μέσα στην έκθεση και είναι μία τραγική πολιτική διαπίστωση για την οποία επί δεκαετίες μέλη της Μειονότητας ήρθαν αντιμέτωποι με άλυτα προβλήματα, υπήρξαν φορές που έφτασαν μέχρι τις δικαστικές αίθουσες για να αποδείξουν τις ιδιοκτησίες τους.        

            Είναι ίσως από τις πιο ουσιαστικές και θετικές προτάσεις της Επιτροπής καταρχάς γιατί θέτει το πρόβλημα στη σωστή του βάση αναφέροντας ότι όλη αυτή η κατάσταση προκαλεί αρνητικό αναπτυξιακό πρόσημο στην περιοχή. Μέσω  αυτού η Επιτροπή αναγνωρίζει αυτό που τόσα χρόνια λέγεται από την πλευρά της Μειονότητας, ότι δηλαδή δεν γίνεται να ευημερεί μόνο το ένα τμήμα της κοινωνίας εις βάρος του άλλου. Η ανάπτυξη στη Θράκη θα έρθει μέσω μιας αναπτυξιακής προοπτικής που θα αγγίζει όλες τις πληθυσμιακές ομάδες αδιάκριτα, θα αγγίζει το σύνολο του πληθυσμού και κατ’ επέκταση, το σύνολο της περιοχής.

Ακόμα, αναγνωρίζει ότι το άρθρο 47 του Νόμου 4067/2012 που προέβλεπε ειδική διαδικασία νομιμοποίησης με μειωμένο πρόστιμο, δεν έδωσε ουσιαστική λύση διότι δεν θεράπευε το πρόβλημα έλλειψης νομιμοποιητικών εγγράφων. Με απλά λόγια κι αυτό προφανώς είναι μία παθογένεια του συστήματος, αλλά και αποτέλεσμα του τι μπορεί να προκαλέσει η ελλιπής γνώση για τα μειονοτικά θέματα, ψηφίστηκε ένας νόμος το 2012 που στόχευε στο να δώσει λύση στο υπαρκτό πρόβλημα  απουσίας τίτλων ιδιοκτησίας, αλλά δεν υπήρξε ειδική μέριμνα για το πρόβλημα που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό και αφορούσε την απουσία νομιμοποιητικών εγγράφων. Το αποτέλεσμα ήταν ο νόμος να μείνει επί της ουσίας ανεφάρμοστος, το πρόβλημα άλυτο, τα μέλη της Μειονότητας συνέχισαν να έρχονται αντιμέτωποι με σωρεία προβλημάτων απόρροια του βασικού, της έλλειψης δηλαδή τίτλων ιδιοκτησίας. Είναι αναμφισβήτητα ένα ζωτικό πρόβλημα, η θεραπεία του οποίου θα ανακουφίσει πολλά νοικοκυριά.

            Σε αυτό το σημείο γίνεται αναφορά και στο ζήτημα επίλυσης των τίτλων ιδιοκτησίας για την κοινότητα των παλλινοστούντων ενώ εντός παρένθεσης υπάρχει η διευκρίνιση –ιθαγένειες και τίτλοι. Σε όλο το πόρισμα απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά σε θέματα ιθαγένειας για τα μέλη της Μειονότητας, ενώ αντίθετα τέτοια θέματα μπαίνουν για την κοινότητα των παλλινοστούντων. Το άρθρο 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας το οποίο στέρησε ούτε λίγο ούτε πολύ την ιθαγένεια από περίπου 47.000 μέλη της Μειονότητας καταργήθηκε το 1998, χωρίς αναδρομική ισχύ. Έκτοτε δεν υπήρξε καμία μέριμνα ή νομοθετική ρύθμιση που θα έδινε ουσιαστική λύση στο πρόβλημα των ανιθαγενών. Υπάρχουν σήμερα ανιθαγενείς μειονοτικοί στην Ελλάδα; Πόσοι είναι αυτοί; Κι αν ναι, γιατί εξαιρέθηκαν από κάποια θετική ρύθμιση ώστε να λυθεί οριστικά μία κατάφωρη αδικία δεκαετιών; Έβαλε κανένας φορέας το ζήτημα αυτό στις συζητήσεις της Επιτροπής; Όπως και να έχει, όπως όλα δείχνουν, η Επιτροπή δεν άγγιξε καθόλου το θέμα των ανιθαγενών.

            Οι θρησκευτικές ελευθερίες αποτελούν ένα ξεχωριστό αυτοτελές τμήμα με συγκεκριμένες προτάσεις. Στο κομμάτι της Σαρίας η Επιτροπή ζητάει την πλήρη κατάργησή της στο μέλλον προκειμένου να υπάρξει ευθυγράμμιση του νομοθετικού πλαισίου με τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό. Αποτελεί στρατηγικό στόχο για το μέλλον δίνοντας αυξημένη προτεραιότητα σε αυτό.

Είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα που άπτεται πέρα της νομικής κουλτούρας και παραδόσεων, ηθών και εθίμων, πρακτικών με τις οποίες η Μειονότητα έχει συνδέσει άρρηκτα ένα κομμάτι της ταυτότητάς της, οπότε καλό θα ήταν να υπάρξει διαβούλευση και αλληλεπίδραση με την κοινότητα πριν τη λήψη πολιτικών αποφάσεων και την ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών.

            Στα άλλα θρησκευτικά θέματα που είναι ο τρόπος ανάδειξης των Μουφτήδων και των μελών των Διαχειριστικών Επιτροπών Μουσουλμανικής Περιουσίας. Η πρόταση της Επιτροπής, όπως καταγράφεται στο πόρισμα, αναφέρεται σε «Εισηγητικό Συμβούλιο με γνωμοδοτικό χαρακτήρα και συμμετοχή ιμάμηδων χωρίς απαραίτητα πτυχίο Θεολογίας».

            Η πρόταση της Επιτροπής για τον Μουφτή είναι η συγκρότηση ενός Εισηγητικού Συμβουλίου με καθαρά γνωμοδοτικό χαρακτήρα «του οποίου η σύνθεση πρέπει να ανταποκρίνεται στα δεδομένα του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού και του Συντάγματος και να εξασφαλίζει την ευρύτερη δυνατή αποδοχή της μειονότητας».  Διευκρινίζει ακόμα ότι πρέπει να υπάρξουν συγκεκριμένοι κανόνες για την σύνθεση των μελών του Συμβουλίου.

Δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες για τον τρόπο που θα διασφαλιστεί η ευρύτερη δυνατή αποδοχή της Μειονότητας, είναι ένα ανοιχτό στοίχημα και μία τεράστια πρόκληση. Ακόμα κι εδώ η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από ένα Συμβούλιο που θα έχει αποκλειστικά και μόνο γνωμοδοτικό χαρακτήρα, ενώ στην ουσία δεν αναγράφεται κάτι συγκεκριμένο για το πώς και από ποιόν θα γίνει η επιλογή του Μουφτή. Σημαντικό στοιχείο είναι το ό,τι δεν υπάρχει πουθενά αναφορά για εκλογή.

            Σε ό,τι αφορά τις Διαχειριστικές Επιτροπές, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ο νόμος του 2008 παραμένει προβληματικός στην εφαρμογή του. Σημειώνει ότι αναφορικά με τις Επιτροπές το σημαντικότερο είναι να υπάρχει ουσιαστικός διαχειριστικός έλεγχος της βακουφικής περιουσίας. Εδώ μιλάει ξεκάθαρα για διενέργεια εκλογών στις επιτροπές των τριών πόλεων και σημειώνει ότι πριν από αυτό πρέπει να υπάρχει αναλυτική καταγραφή της περιουσίας από ειδική επιτροπή με επικεφαλής τον Μουφτή.

Ένας τίτλος σε τοπική τουρκόφωνη εφημερίδα της Κομοτηνής συνοψίζει σε τέσσερις λέξεις την πρώτη ανάγνωση της Μειονότητας για το πόρισμα. «Τι ελπίζαμε, τι βρήκαμε!», είναι ο τίτλος, αφήνοντας μια πικρή γεύση από την πρώτη ανάγνωση του πορίσματος. Ακολούθησαν ανακοινώσεις από μειονοτικούς φορείς που άσκησαν τη δική τους κριτική στο πόρισμα. Το πόρισμα ωστόσο κατατέθηκε, το μπαλάκι για την εφαρμογή του πέρασε στα χέρια της Κυβέρνησης.