Ανάλυση Επικαιρότητας (2018-14)

του Τζαν Ατζούν*

Μετά από τη δηλητηρίαση του πρώην Ρώσου κατασκόπου Σεγκέι Σκιριπάλ και της κόρης του Γιούλια στην Αγγλία με έναν νευροτοξικό παράγοντα, άρχισε να επικρατεί μια ένταση μεταξύ της Ρωσίας και ιδιαίτερα των ΗΠΑ και της Βρετανίας που χαρακτηρίζονται ως Αγγγλο-σαξονικό μπλοκ, αλλά και γενικά των δυτικών χώρων. Οι χώρες οι οποίες με την καθοδήγηση της Βρετανίας ισχυρίστηκαν πως πίσω από την επίθεση βρίσκεται η Ρωσία, έδειξαν την αντίδραση τους απελάσσοντας τους Ρώσους διπλωμάτες. Στο πλαίσιο της θύελλας αντιδράσεων κατά της Ρωσίας, 25 χώρες (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης) απέλασαν συνολικά τουλάχιστον 140 Ρώσους διπλωμάτες. Ενώ το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς κατηγόρησε σχετικά με την υπόθεση Σκριπάλ τις Βρετανικές Ειδικές Δυνάμεις και την βρετανική υπηρεσία πληροφοριών. Αν δούμε το ζήτημα πέρα από τα κράτη στο πλαίσιο των διεθνών ιδρυμάτων, μπορούμε να πούμε πως το ΝΑΤΟ έχει υιοθετήσει μια πολιτική που στοχοποιεί  άμεσα τη Ρωσία. Ενώ η Τουρκία που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, καταδίκασε την επίθεση αλλά δεν κατηγόρησε άμεσα τη Ρωσία και δεν απέλασε τους Ρώσους διπλωμάτες όπως οι υπόλοιπες χώρες.

Αν και η ένταση σχετικά με τον Σκριπάλ μεταξύ της Ρωσίας και των δυτικών χωρών θυμίζει την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου στη νέα συγκυρία του κόσμου δεν είναι δυνατό να κάνει λόγο κανείς για Ψυχρό Πόλεμο. Δεν θα ήταν μια ορθολογική ανάλυση το να σκεφτεί κανείς πως η Ρωσία θα δημιουργήσει ένα μπλοκ από τα γειτονικά κράτη και θα ανοίξει ένα μέτωπο κατά του Δυτικού Μπλοκ. Οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας-Δύσης εντάθηκαν με την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την κρίση με την Ουκρανία. Την ένταση μεταξύ των πλευρών κλιμάκωσαν επίσης  οι οικονομικές κυρώσεις που έχουν πάρει διάσταση ενός οικονομικού πολέμου. Η υπόθεση με τον Σκριπάλ μπορεί να ερμηνευτεί ως η τελευταία σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχυθεί. Αλλά πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις του δυτικού κόσμου καθώς και οι μετριοπαθείς πολιτικές ορισμένων χωρών προς τη Ρωσία, με πρώτα τη Γερμανία. 

Ενώ συνεχίζεται η ένταση μεταξύ της Ρωσίας και τη Δύσης, η Τουρκία υιοθετεί μια ισορροπημένη εξωτερική πολιτική. Η Τουρκία χωρίς να ταυτίσει τον εαυτό της με μια οποιαδήποτε πλευρά, παρουσιάζει μια προσέγγιση που προστατεύει τα δικά της εθνικά συμφέροντα. Σε ό,τι αφορά την υπόθεση Σκριπάλ, η Τουρκία επιδεικνύει αλληλεγγύη με τους δυτικούς συμμάχους της στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ αλλά μη απελάσσοντας τους Ρώσους διπλωμάτες αποτρέπει μια διπλωματική ένταση με τη Ρωσία. Επίσης η Τουρκία στο πλαίσιο πάλι της προστασίας των εθνικών της συμφερόντων πραγματοποίησε την τελετή θεμελίωση του Πυρηνικού Σταθμού Άκκουγιού με την παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν και του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο Πυρηνικός Σταθμός του Άκκουγιου θα αποτελείται από 4 αντιδραστήρες. Ο πρώτος αντιδραστήρας αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2023. Ο Πυρηνικός Σταθμός Άκκιουγιου έχει δυναμικό να παράγει ηλεκτρική ενέργειας συνολικά 4800 μεγαβάτ και να καλύψει το 10% της ανάγκης της Τουρκίας από ενέργεια.

Από την άλλη συνεχίζεται και το σχέδιο τουρκικού ρεύματος που εκπονείται μαζί με τη Ρωσία. Το σχέδιο με το οποίο στην πρώτη φάση θα κατασκευαστεί ένας αγωγός που θα απλώνεται από τη Ρωσία προς την Τουρκία, στη δεύτερη φάση θα κατασκευαστεί ένας αγωγός που θα απλώνεται προς τις βαλκανικές χώρες. Μαζί με τα υπόλοιπα σχέδια που εκπονεί η Τουρκία, το Τουρκικό Ρεύμα είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα για αναδειχθεί σε ενεργειακό κέντρο.

Η Τουρκία δεν θέλει ενισχύσει μόνο τη συνεργασία της με τη Ρωσία, αλλά συνάμα και με τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ. Εξάλλου η Τουρκία η οποία έχει υπογράψει συμφωνία με τη Ρωσία για αγορά αντιαεροπορικών S-400 ταυτόχρονα πραγματοποιεί συνομιλίες με τις νατοϊκές χώρες προκειμένου να αγοράσει αντιαεροπορικά συστήματα. Επίσης η Τουρκία σαν μια τρίτη συμφωνία αντιαεροπορικού συστήματος υπέγραψε μια προκαταρτική συμφωνία κατασκευής με τη Γαλλία και την Ιταλία. Η Τουρκία είναι επίσης μια χώρα που αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην κατασκευή του μαχητικού αεροσκάφους F-35.

Όμως συνεχίζεται η ένταση της Τουρκίας με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ σχετικά με την FETÖ και την PKK/YPG. Η Τουρκία η οποία αντιμετωπίζει επίσης προβλήματα με τη Ρωσία στα ζητήματα που αφορούν τη Κριμαία, την Ουκρανία και την Γκούτα ακολουθώντας μια ισορροπημένη εξωτερική πολιτική προσπαθεί να επιτύχει στο μέγιστο τα εθνικά της συμφέροντα.

*O Τζαν Ατζούν είναι ερευνητής αρθρογράφος - Ίδρυμα Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (SETA).