Επικαιρότητα στα Βαλκάνια (2018-13)

Τα Βαλκάνια θεωρούνται η πιο προβληματική περιοχή της Ευρώπης. Και θεωρείται ως περιοχή με Βαρέλι Μπαρουτιού. Στη συνείδηση των δυτικών χωρών τα Βαλκάνια είναι η γεωγραφία με συγκρούσεις, βία και με σκληρότητα. Τα Βαλκάνια πέραν της ονομασίας μιας γεωγραφίας αναφέρονται και ως πολιτική και πολιτιστική ταυτότητα. Ενώ οι βαλκανικές χώρες δεν αποδέχονται την βαλκανική ταυτότητα και πιστεύουν ότι αποτελούν το κομμάτι του δυτικού πολιτισμού.

Η βαλκανική γεωγραφία μέχρι τις αρχές του 19^ου αιώνα δεν είχε κοινή ονομασία και έχουν αναφερθεί με διαφορετικές ονομασίες.  Πρώτα το 1809 ο Γερμανός August Johann Zeune την περιοχή ονόμασε ως Βαλκάνια από τα βαλκανικά όρη. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν συζητήσεις για τα σύνορα των Βαλκανίων. Οι συγγραφείς προσεγγίζουν διαφορετικά στο ότι ποιες χώρες είναι των Βαλκανίων. Το πρόβλημα δεν είναι τα σύνορα των Βαλκανίων αλλά οι προκαταλήψεις στη λέξη “Βαλκάνια” στο επίπεδο πολιτικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Η αντίληψη των Βαλκανίων στις δυτικές χώρες περιέχει αρνητικά στοιχεία. Πρώτα από όλα υπάρχει η προκατάληψη ότι τα Βαλκάνια δεν αποτελούν μέρος του δυτικού πολιτισμού. Όχι μόνο οι Οθωμανοί αλλά και οι Βυζαντινοί λόγω πολιτιστικών και θρησκευτικών αντικειμένων θεωρούνται οι “άλλοι” της Ευρώπης. Οι ταξιδιώτες του 19^ου αιώνα στα Βαλκάνια σε αυτά που έγραψαν ανέφεραν ότι τα Βαλκάνια είναι διαφορετική περιοχή και μη επαρκώς πολιτισμένη. Από την άλλη στις δυτικές χώρες γίνεται αναφορά σε κρίσεις στα Βαλκάνια. Έτσι οι δυτικοί τα Βαλκάνια θυμούνται ως περιοχή όπου δεν υπάρχει οικονομική, πολιτιστική και πολιτική ανάπτυξη επίσης τα Βαλκάνια θεωρούν ως απειλή προς τη Δύση.

Με τους βαλκανικούς πολέμους το 1912-1913 εμφανίστηκε η έννοια “δυτικοποίηση” και αναφέρεται ότι αποτελεί το πρόβλημα της περιοχής. Στην περίοδο του Ψυχρού πολέμου με την επίδραση των ιδεολογικών αντιλήψεων τα Βαλκάνια απέναντι στη Δύση με δημοκρατία και καπιταλισμό θεωρήθηκε ως ολοκληρωτική και κουμμουνιστική περιοχή.

Την περίοδο του 1990 στη γεωγραφία της πρώην Γιουγκοσλαβίας οι πόλεμοι έφεραν σε δημοφιλέστερη θέση την  “Βαλκανικοποίηση” και αυτό δημιούργησε τις προκαταλήψεις.

Η ιστορικός Mariya Todorova με τη φράση βαλκανικοποίηση έκανε αναφορά στην αποσύνθεση των μεγάλων κρατών αλλά επίσης στην παρακμή και στην βαρβαρότητα. Πέραν από τις προκαταλήψεις προς τα Βαλκάνια την περίοδο του 1990 συνέχισε η διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ προς την ανατολική Ευρώπη. Έτσι οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων δεν πήραν μέρος ούτε στην τελευταία θέση ανάμεσα στις χώρες υποψήφιες στην ένταξη στην ΕΕ. Όλα αυτά δημιούργησαν την εικόνα ότι στην ΕΕ δεν υπάρχει θέση στην βαλκανική ταυτότητα. Ορισμένες χώρες στην περιοχή υπογράμμισαν την σημασία της ευρωπαϊκής ταυτότητας και συνέχισαν τις γειτονικές χώρες να κατηγορούν με την βαλκανιοποίηση. Για παράδειγμα η Σλοβενία που ζητά να βρει θέση στην ΕΕ ανέφερε ότι η ίδια είναι ευρωπαϊκή χώρα αλλά η Κροατία δεν είναι. Παρόμοιες δηλώσεις έφτασαν και από την Κροατία κατά της Σερβίας και η Σερβία τα ανέφερε ίδια κατά της Βοσνίας Ερζεγοβίνης.

Σήμερα η Κροατία που είναι χώρα μέλη της ΕΕ με τους ισχυρισμούς πολιτιστικών και ιστορικών γεγονότων ισχυρίζεται ότι δεν είναι βαλκανική χώρα. Παρομοίως η Ρουμανία και Σλοβενία δεν αποδέχονται ότι είναι βαλκανικές χώρες. Στην περίοδο μετά το 1990 οι βαλκανικοί λαοί προχώρησαν στη νέα γραφή ιστορίας.

Όταν θέμα είναι οι Τούρκοι τότε η γραφή ιστορίας γίνεται πιο προβληματική. Οι βαλκανικές χώρες τις ανεξαρτησίες τους απόκτησαν μετά από εξεγέρσεις κατά  της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τις εθνικές τους ταυτότητες ανέπτυξαν με αρνητικές προκαταλήψεις κατά της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έτσι αυτές οι χώρες για τις αρνητικές εξελίξεις που αντιμετωπίζουν θεωρούν υπεύθυνη την Οθωμανική αυτοκρατορία.

Ήταν οι αξιολογήσεις του Dr. Ερχάν Τουρμπεντάρ.