Επικαιρότητα στα Βαλκάνια (2018-12)

Στα  Βαλκάνια τα πιο σημαντικά στοιχεία που προετοιμάζουν το έδαφος για τη περιφερειακή συνεργασία είναι η κοινή ιστορία, το κοινό κεντρικό σχεδιασμένο παρελθόν, η γεωγραφική εγγύτητα, η παρόμοια οικονομική ανάπτυξη και οι παρόμοιες προτιμήσεις στην εξωτερική πολιτική. Προς τα τέλη του 1980 ξεκίνησε η περίοδος εκδημοκρατισμού στα Βαλκάνια όπου ξεκίνησαν οι προσπάθειες και για την περιφερειακή συνεργασία. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας την περίοδο του Τίτο με αιματηρό τρόπο, η εξαναγκασμένη απέλαση των Τούρκων από τη Βουλγαρία το 1989 απέδειξαν ότι τα Βαλκάνια δεν είναι έτοιμα για την περιφερειακή συνεργασία.

Η Κεντρική Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία (CEI) είναι η πιο παλιά πρωτοβουλία για την περιφερειακή συνεργασία που ενδιαφέρει τα Βαλκάνια. Η θεμελίωση της πρωτοβουλίας πραγματοποιήθηκε το 1989 και μάζεψε γύρω της τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και αργότερα πήρε μεγαλύτερη διάσταση προς τις βαλκανικές χώρες. Έτσι και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας της Μαύρης Θάλασσας άνοιξε τις πόρτες του προς τα Βαλκάνια. Οι περισσότερες πρωτοβουλίες στα Βαλκάνια ξεκίνησαν την περίοδο του 1996-1999. Η Διαδικασία Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEECP) για παράδειγμα υπό την ηγεσία της Βουλγαρίας σχηματίστηκε το 1996. Στη Διαδικασία Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEECP) συμμετάσχουν όλες οι χώρες βαλκανικές χώρες και η Άνκαρα δίνει ιδιαίτερη σημασία στη διαδικασία. Το 1996 η Πρωτοβουλία Συνεργασίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SECI) ξεκίνησε η αμερικανική κυβέρνηση. Υπό την πρωτοβουλία της Γερμανίας τον Ιούνιο 1999 ξεκίνησε τις δραστηριότητες το Σύμφωνο Σταθερότητας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SP) και έχει ιδιαίτερη σημασία για τα Βαλκάνια.

Με το Σύμφωνο Σταθερότητας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SP) η διεθνής κοινότητα εγκατέλειψε την στρατηγική να παρέμβει σε κρίσεις στα Βαλκάνια και ανέλαβε ρόλο για να παρεμποδιστούν οι νέες κρίσεις. Πάνω από 40 χώρες και τα ιδρύματα στα πλαίσια του Συμφώνου Σταθερότητας ανέλαβαν κάποιους ρόλους. Εντός 9 ετών το Σύμφωνο Σταθερότητας στα Βαλκάνια ανέπτυξε την πολιτική και οικονομική συνεργασία και ξεκίνησε τη συνεργασία σε τομείς της ενέργειας και κοινωνικές πολιτικές επίσης έχει κοινή στάση απέναντι σε οργανωμένα εγκλήματα και την παράνομη μετανάστευση. Το Σύμφωνο Σταθερότητας στα Βαλκάνια πέραν της ενθάρρυνσης της περιφερειακής συνεργασίας ξεκίνησε και το λόμπι στην ΕΕ και με διεθνείς οργανισμούς για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της περιοχής.

Μεταξύ των βαλκανικών χωρών μια άλλη συμβολή του Συμφώνου Σταθερότητας είναι η Κεντρική Ευρωπαϊκή Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου ή ΚΕΣΕΕ (CEFTA) που σχηματίστηκε το 2006. Μεταξύ των βαλκανικών χωρών το 2001 μετά την απελευθέρωση του εμπορίου υπογράφηκε υπόμνημα. Αργότερα τέθηκαν σε ισχύ 32 συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών και τελευταία στις 19 Δεκεμβρίου 2006 στο Βουκουρέστι το 2006 υπήρχε θεμελίωση της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Συμφωνίας Ελεύθερους Εμπορίου ή ΚΕΣΕΕ (CEFTA). Ο σκοπός εδώ ήταν να σχηματιστεί η ζώνη ελεύθερων συναλλαγών. Τα μέλη της CEFTA το 2006 είναι η Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Κόσοβο, Μακεδονία, Μολδαβία και η Σερβία. Στις χώρες αυτές ζουν 19 εκατομμύρια άνθρωποι και πιστεύουν ότι η περιοχή θα είναι πιο ελκυστική σε ξένους επενδυτές.

Τον Φεβρουάριο του 2008 στη θέση του Συμφώνου Σταθερότητας ξεκίνησε επίσημα τα καθήκοντα το Συμβούλιο Περιφερειακής Συνεργασίας.

Οι διοικητές του Συμφώνου Σταθερότητας πρωτύτερα ήταν στις Βρυξέλλες αλλά το κέντρο του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας μεταφέρθηκε στο Σεράγεβο. Με άλλα λόγια οι 12 χώρες με τη συγκρότηση του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας άρχισαν να εξασφαλίζουν τον έλεγχο πάνω στη διοίκηση του σχετικού συμβουλίου. Μερικοί αναφέρουν ότι με το Συμβούλιο Περιφερειακής Συνεργασίας τα Βαλκάνια δεν έγιναν ο παθητικός ηθοποιός που εφαρμόζουν τις έτοιμες πολιτικές και ξεκίνησαν την ενεργή πολιτική.

Οι προκαταρκτικές εργασίες του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας μεταξύ των βαλκανικών χωρών είναι η εξασφάλιση της κοινωνικής οικονομικής συνεργασίας, να συνεχίσουν οι εργασίες υποδομής και να αναπτυχθεί το περιφερειακό εμπόριο. Η διαδικασία συνεργασίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη σε συντονισμό με Συμβούλιο Περιφερειακής Συνεργασίας συνεχίζουν να δημιουργούν πλατφόρμα για το πολιτικό διάλογο στις βαλκανικές χώρες.

Εάν κάνουμε γενική αξιολόγηση σήμερα στα Βαλκάνια η περιφερειακή συνεργασία με εταιρική λογική συνεχίζεται με διμερές και πολυμερές μεθόδους ενώ με λειτουργική έννοια συνεχίστηκε με βάση τομεακά και ειδικά προβλήματα. Μεταξύ των βαλκανικών χωρών η πολυμερή συνεργασία δεν πραγματοποιήθηκε μόνο στα πλαίσια του μηχανισμού της περιφερειακής συνεργασίας αλλά συνεχίζεται στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης, ΕΕ, ΝΑΤΟ και των ΗΕ. Ενώ η συνεργασία στον τομέα της συγκοινωνίας και στον τομέα της ενέργειας και το ελεύθερο εμπόριο αποτελεί ένα από τα παραδείγματα στην τομεακή συνεργασία. Η καταπολέμηση των οργανωμένων εγκλημάτων και η διακυβερνητική συνεργασία ενώ η συνεργασία των εμπορικών επιμελητήριων, μη κυβερνητικών οργανώσεων και των ακαδημαϊκών κύκλων αποτελούν τα παραδείγματα στη συνεργασία σε συγκεκριμένα θέματα. Αναμένεται η περιφερειακή συνεργασία στα Βαλκάνια την προσεχή περίοδο να αποκτήσει περισσότερη σημασία.

Ήταν οι αξιολογήσεις του Dr. Ερχάν Τουρμπεντάρ.