Ευρωπαϊκή Προοπτική (2015-09)

Χιλιάδες άνθρωποι που εγκαταλείπουν κάθε μέρα τις κατοικίες τους λόγω πολέμου, πείνας και φτώχιας, προσπαθούν να ταξιδέψουν στην Ευρώπη με μεγάλες ελπίδες. Οι μετανάστες ονειρεύονται μια ζωή με ασφάλεια στο τέλους του παράνομου τους ταξιδίου με πολύ περιορισμένες δυνατότητες στην Ευρώπη. Ελπίζουν επίσης να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους και να μπορέσουν να στείλουν χρήματα για τις οικογένειες που άφησαν πίσω τους. Αλλά χιλιάδες άνθρωποι που συνωστίζονται παράνομα στις βάρκες στο τελευταίο στάδιο του αναγκαστικού μεταναστευτικού τους ταξιδίου χάνονται στα βαθιά νερά της Μεσογείου. Η Ευρώπη δυσκολεύεται στην εξεύρεση λύσης για την τραγωδία αυτή που σημειώνεται στα πρόθυρά της.

Οι περισσότεροι από τους μετανάστες που αρχίζουν το ταξίδι της ελπίδας, πηγαίνουν στις χώρες της Νότιας Ευρώπης με παράνομες μεθόδους. Η Ιταλία είναι μια από τις χώρες που αντιμετωπίζουν περισσότερο την παράνομη μετανάστευση. Το νησί της Ιταλίας, Λαμπεντούζα που βρίσκεται στη μέση του Μεσογείου ανάμεσα σε Τυνησία και Μάλτα, είναι γενικά ο πρώτος σταθμός των προσφύγων. Το νησί που βρίσκεται στο σημείο προέλευσης λόγω της θέσης του, αντιμετώπισε την πρώτη μαζική ροή μεταναστών μετά από την Αραβική Άνοιξη στις χώρες της Βόρειας Αφρικής και φιλοξένησε εκείνη την περίοδο χιλιάδες ανθρώπους που εγκατέλειψαν την Τυνησία. Αλλά η παγκόσμια κοινή γνώμη άκουσε για πρώτη φορά το όνομα του νησιού Λαμπεντούζα με τη μεγάλη τραγωδία που σημειώθηκε το 2013. Το σκάφος στο οποίο επέβαιναν περίπου 500 μετανάστες από την Ερυθραία, τυλίχθηκε στις φλόγες στις 3 Οκτωβρίου του 2013 στα ανοιχτά του νησιού Λαμπεντούζα και ανετράπη με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 360 άνθρωποι. Μια εβδομάδα μετά από το περιστατικό αυτό, τριάντα οχτώ άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όταν ναυάγησε ένα άλλο σκάφος το οποίο μετέφερε περίπου διακοσίους Συρίους πρόσφυγες. Όλα τα βλέμματα έχουν στραφεί στο νησί Λαμπεντούζα και στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το άσυλο και τη μετανάστευση. Πολλοί ανώτατοι αξιωματούχοι επισκέφθηκαν το νησί και υποσχέθηκαν ότι θα παρθούν μέτρα για να μην συμβούν ξανά τέτοια περιστατικά. Και η ιταλική κυβέρνηση ξεκίνησε μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική-ανθρωπιστική επιχείρηση με όνομα Mare Nostrum, είχε ως σκοπό να εμποδίσει τις παράνομες μεταναστευτικές ροές και τα πιθανά τραγικά ατυχήματα. Πέντε πολεμικά πλοία, πέντε αεροσκάφη, δύο υποβρύχια, ελικόπτερα και εννιακόσια μέλη του στρατιωτικού προσωπικού που συμμετείχαν στην επιχείρηση, διεξάγοντας έρευνες σε ακτίνα εβδομήντα χιλιάδων τετραγωνικών χιλιόμετρων, πραγματοποιούσαν εργασίες έρευνας και διάσωσης για τα σκάφη γεμάτα μετανάστες. Εντός ενός χρόνου διασώθηκαν περισσότεροι από εκατό χιλιάδες πρόσφυγες στις συνολικές τετρακόσιες είκοσι μια επιχειρήσεις.

Στο μεταξύ η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε πως από το Νοέμβριο θα αρχίσει να εξαπολύεται μια νέα επιχείρηση με όνομα «Τρίτων» προκειμένου να υποστηριχθεί η επιχείρηση Mare Nostrum. Αλλά η ιταλική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως θα σταματήσει από τον Ιανουάριο του 2015 την επιχείρηση Mare Nostrum, χαρακτηρίζοντας την μη βιώσιμη επειδή κοστίζει κάθε μήνα κατά μέσο όρο στα εννέα εκατομμύρια ευρώ. Η μη αναμενόμενη απόφαση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις και ανησυχίες στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ότι θα τεθούν ξανά σε κίνδυνο οι ζωές χιλιάδων μεταναστών. Μετά στο στόχαστρο των επικρίσεων βρέθηκαν ο σκοπός και η ικανότητα της επιχείρησης «Τρίτων». Η κοινή επιχείρηση Τρίτων που δημιουργήθηκε υπό την αιγίδα του Frontex (οργανισμού για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών της ΕΕ) και η οποία θα διαχειριστεί από το υπουργείο Εσωτερικών της Ιταλίας, σκοπεύει βασικά να διασφαλίσει τον έλεγχο στα νότια σύνορα της ΕΕ. Προβλέπεται ότι στην επιχείρηση Τρίτων το μηνιαίο κόστος της οποίας φτάνει τα 2,9 εκατ. ευρώ, θα πάρουν μέρος εφτά πλοία, τέσσερα αεροσκάφη και ένα ελικόπτερο. Το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από το ένα τρίτο αυτού της Mare Nostrum. Εκφράζονται επίσης ανησυχίες ότι μπορεί να αυξηθούν οι μεταναστευτικές τραγωδίες στη Μεσόγειο επειδή η επιχείρηση δεν πρόκειται «να φτάνει ως τα διεθνή ύδατα όπου τόσοι πολλοί πεθαίνουν, αλλά θα επικεντρώνεται πιο κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές. Φαίνεται ότι το περιστατικό που σημειώθηκε στις 11 Φεβρουάριο του 2015 με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περίπου 300 πρόσφυγες, επαληθεύουν τις ανησυχίες αυτές.

Είκοσι μια χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχουν ακόμα υποστήριξη εξοπλισμού και προσωπικού στην επιχείρηση «Τρίτων». Η Βρετανία είναι μια από τις χώρες που τηρούν διστακτική στάση για το θέμα αυτό. Η Βρετανία ανακοίνωσε πως δεν θα υποστηρίξει την κοινή επιχείρηση Τρίτων και μόνο σε ένα άτομο ανέθεσε το καθήκον να εκδώσει έκθεση σχετικά με τους πρόσφυγες. Η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως πιστεύουν ότι οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης θα ενθαρρύνουν περαιτέρω τους λαθρομετανάστες να έλθουν στην Ευρώπη. Η βρετανική διοίκηση αφού τόνισε ότι στο μέλλον θα μπορέσουν να δώσουν υποστήριξη για τον έλεγχο των συνόρων εξέφρασε όμως την αποφασιστικότητά τους για να μην δώσουν υποστήριξη στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Ενώ οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για τους πρόσφυγες και μετανάστες, αντιδρούν στη στάση της Βρετανίας αυτή. Οι οργανώσεις υπογραμμίζοντας πως ο κόσμος αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη κρίση προσφυγών από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, λένε ότι οι άνθρωποι θεωρούν πολύ λογικό να επιβαίνουν με ένα ερειπωμένο σκάφος λόγω των συνθήκων που αντιμετωπίζουν και υπενθυμίζουν πως δεν σκέφτονται εάν θα τους ριχθούν σωσίβια όταν εγκαταλείψουν τη χώρα τους λόγω των βασάνων. Αλλά δεν είναι μόνη η Βρετανία που τηρεί τη στάση αυτή που δέχεται έντονες κριτικές. Και ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, ανακοίνωσε πως η επιχείρηση Mare Nostrum έχει μετατραπεί σε μια γέφυρα που εκτείνεται προς την Ευρώπη. Αυτό αποδεικνύει ότι και η Γερμανία δεν προσεγγίζει θετικά στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης για τους πρόσφυγες. Κινείται η προσοχή στο ότι όταν ληφθούν υπόψη τα σχόλια φαίνεται πως αυξάνεται αίσθημα κατά της μετανάστευσης σε πολλές χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία και τα κοινωνικά κινήματα όπως η Pegida έχουν μετατραπεί σε δυνατές πλατφόρμες που εκφράζουν την παρενόχληση αυτή καθώς και υποστηρίζονται οι πολιτικές κατά των αλλοδαπών.